Γράφει η Μαρίνα Κουρμπέλα

Η νέα οδηγία θεσπίζει ένα νέο δικαίωμα για τους εκδότες Τύπου για την επιγραμμική χρήση των εκδόσεών τους. Οι δημιουργοί έργων που είναι ενσωματωμένα σε εκδόσεις Τύπου θα δικαιούνται ένα ποσοστό των εσόδων του εκδότη Τύπου που απορρέουν από αυτό το νέο δικαίωμα.

Το Συμβούλιο εξέδωσε σήμερα τροποποιητική οδηγία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα στην ψηφιακή ενιαία αγορά, η οποία εκσυγχρονίζει το υφιστάμενο ενωσιακό δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας, ώστε να προλειάνει το έδαφος για μια πραγματική ψηφιακή ενιαία αγορά.

Η υπό έκδοση οδηγία θεσπίζει κανόνες που αποσκοπούν στην περαιτέρω εναρμόνιση του εφαρμοστέου δικαίου της Ένωσης σχετικά με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς, ενώ λαμβάνει ιδιαίτερα υπόψη τις ψηφιακές και τις διασυνοριακές χρήσεις του προστατευόμενου περιεχομένου.

Θεσπίζει επίσης κανόνες σχετικά με εξαιρέσεις και περιορισμούς στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα, τη διευκόλυνση της χορήγησης

αδειών, καθώς και κανόνες που αποσκοπούν στη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς για την εκμετάλλευση έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας.

Όπως επισημαίνεται, οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις εξακολουθούν να μεταβάλλουν τον τρόπο δημιουργίας, παραγωγής, διανομής και εκμετάλλευσης έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας. Νέα επιχειρηματικά μοντέλα και νέοι φορείς εξακολουθούν να εμφανίζονται. Η σχετική νομοθεσία πρέπει να διασφαλιστεί ως προς τις μελλοντικές εξελίξεις, ώστε να μην περιορίζει την τεχνολογική ανάπτυξη. Οι στόχοι και οι αρχές που θεσπίζονται από το ενωσιακό πλαίσιο πνευματικής ιδιοκτησίας παραμένουν σταθεροί. Ωστόσο, η ανασφάλεια δικαίου παραμένει, τόσο για τους δικαιούχους όσο και τους χρήστες όσον αφορά ορισμένες χρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των διασυνοριακών χρήσεων, έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας στο ψηφιακό περιβάλλον. Σε ορισμένους τομείς είναι απαραίτητη η προσαρμογή και η συμπλήρωση του υφιστάμενου πλαισίου της Ένωσης για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, με τη διατήρηση ενός υψηλού επιπέδου προστασίας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων. Η νέα οδηγία προβλέπει κανόνες για την προσαρμογή ορισμένων εξαιρέσεων και περιορισμών επί των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων σε ψηφιακά και διασυνοριακά περιβάλλοντα, καθώς και μέτρα για τη διευκόλυνση ορισμένων πρακτικών χορήγησης αδειών, ιδίως αλλά όχι αποκλειστικά όσον αφορά τη διάδοση έργων μη διαθέσιμων στο εμπόριο και άλλων αντικειμένων προστασίας και την επιγραμμική διαθεσιμότητα οπτικοακουστικών έργων σε πλατφόρμες διάθεσης βίντεο κατά παραγγελία για τη διασφάλιση ευρύτερης πρόσβασης στο περιεχόμενο. Επίσης, περιέχει επίσης κανόνες για τη διευκόλυνση της χρήσης του περιεχομένου που έχει καταστεί κοινό κτήμα.

Προκειμένου να επιτευχθεί η εύρυθμη και δίκαιη λειτουργία της αγοράς για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, θα πρέπει επίσης να θεσπιστούν κανόνες σχετικά με τα δικαιώματα επί εκδόσεων, με τη χρήση έργων ή άλλων αντικειμένων προστασίας από παρόχους επιγραμμικών υπηρεσιών οι οποίοι αποθηκεύουν και παρέχουν πρόσβαση σε περιεχόμενο που αναφορτώνεται από τους χρήστες, με τη διαφάνεια των συμβάσεων των δημιουργών και των ερμηνευτών, με την αμοιβή των δημιουργών και των ερμηνευτών, καθώς και ένας μηχανισμός για την ανάκληση των δικαιωμάτων τα οποία οι δημιουργοί και οι ερμηνευτές έχουν μεταβιβάσει κατ’ αποκλειστικότητα

Η οδηγία επιλύει διάφορα θέματα, τα οποία μπορούν να ομαδοποιηθούν σε τρεις κατηγορίες:

A) Προσαρμογή στο ψηφιακό και διασυνοριακό περιβάλλον των εξαιρέσεων/περιορισμών στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας
Η οδηγία εισάγει υποχρεωτικές εξαιρέσεις στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για τους σκοπούς της εξόρυξης κειμένων και δεδομένων, των δραστηριοτήτων επιγραμμικής διδασκαλίας και της διατήρησης και επιγραμμικής διάδοσης της πολιτιστικής κληρονομιάς.

B) Βελτίωση των πρακτικών αδειοδότησης ώστε να διασφαλιστεί ευρύτερη πρόσβαση στο περιεχόμενο της πνευματικής δημιουργίας
Η οδηγία προβλέπει εναρμονισμένους κανόνες που διευκολύνουν:

την εκμετάλλευση των έργων που έχουν πάψει να διατίθενται στο εμπόριο (έργα μη διαθέσιμα στο εμπόριο),
την έκδοση συλλογικών αδειών με δυνατότητα επέκτασης και
την εκκαθάριση δικαιωμάτων οπτικοακουστικών έργων σε πλατφόρμες διάθεσης βίντεο κατά παραγγελία.
Γ) Επίτευξη εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας

Η οδηγία θεσπίζει ένα νέο δικαίωμα για τους εκδότες Τύπου για την επιγραμμική χρήση των εκδόσεών τους. Οι δημιουργοί έργων που είναι ενσωματωμένα σε εκδόσεις Τύπου θα δικαιούνται ένα ποσοστό των εσόδων του εκδότη Τύπου που απορρέουν από αυτό το νέο δικαίωμα.

Όσον αφορά τις πλατφόρμες διαμοιρασμού διαδικτυακού περιεχομένου, οι οποίες βασίζονται στο μοντέλο αναφόρτωσης περιεχομένου από τους χρήστες, η οδηγία ξεκαθαρίζει το νομικό πλαίσιο εντός του οποίου λειτουργούν. Αυτού του είδους οι πλατφόρμες θα πρέπει καταρχήν να λαμβάνουν άδεια για τα προστατευόμενα έργα πνευματικής ιδιοκτησίας που αναφορτώνουν οι χρήστες, εκτός αν τηρείται μια σειρά προϋποθέσεων που καθορίζονται στην οδηγία. Κατά συνέπεια, οι δικαιούχοι θα μπορούν να διαπραγματεύονται καλύτερα τους όρους εκμετάλλευσης των επιγραμμικών τους έργων και να αμείβονται για την επιγραμμική χρήση του περιεχομένου τους από τις εν λόγω πλατφόρμες. Ταυτόχρονα, η οδηγία επιτρέπει στους χρήστες να παράγουν και να αναφορτώνουν ελεύθερα το περιεχόμενο, για τους σκοπούς της παράθεσης περιεχομένου, της κριτικής, του ελέγχου, της γελοιογραφίας, της παρωδίας ή της μίμησης. Για τον σκοπό αυτό, μετατρέπει τις εξαιρέσεις αυτές, οι οποίες επί του παρόντος είναι προαιρετικές για τα κράτη μέλη, σε υποχρεωτικές εξαιρέσεις για αυτόν τον συγκεκριμένο τύπο χρήσης.

Επίσης, η οδηγία κατοχυρώνει το δικαίωμα των δημιουργών και των ερμηνευτών σε κατάλληλη και αναλογική αμοιβή για την παραχώρηση άδειας εκμετάλλευσης ή τη μεταβίβαση των δικαιωμάτων τους και εισάγει υποχρέωση διαφάνειας σχετικά με την εκμετάλλευση έργων για τα οποία έχει χορηγηθεί άδεια εκμετάλλευσης, καθώς και έναν μηχανισμό αναπροσαρμογής των αμοιβών συνοδευόμενο από ειδικό μηχανισμό εναλλακτικής επίλυσης διαφορών. Οι προγραμματιστές εξαιρούνται από τους κανόνες που προαναφέραμε.

Blog:marina anastas.kourbela