Γράφει ο
Νίκος Καλλιακμάνης

Το γλαύκωμα είναι «σιωπηλή νόσος». Νόσος δηλαδή χωρίς συμπτώματα ειδικά και επομένως μη αξιολογήσιμα. Στις ΗΠΑ κάθε χρόνο εμφανίζουν γλαύκωμα 2.000.000 άτομα.

Βέβαια αν εγκατασταθεί η απώλεια της όρασης που προκαλείται από το γλαύκωμα η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη.

Τα συμπτώματα του γλαυκώματος διαδράμουν πολύ αργά. Από τα πρώτα συμπτώματα που εμφανίζει το γλαύκωμα είναι περιορισμός οπτικού πεδίου.

Άλλα σημεία περιλαμβάνουν – θόλωση όρασης, εμφάνιση κυκλοτερών έγχρωμων σημείων γύρω από τα φωτεινά αντικείμενα, ελαττωματική προσαρμογή των ματιών όταν μπαίνει κάποιος σε σκοτεινό δωμάτιο, συνεχείς αποτυχημένες προσπάθειες για αντικατάσταση γυαλιών όρασης, απώλεια λέξεων κατά την ανάγνωση, δυσκολία οδήγησης οχήματος.

Το γλαύκωμα ξεχωρίζει σε :

1. 1.     ΓΛΑΥΚΩΜΑ ΜΕ ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΕΝΔΟΦΘΑΛΜΙΚΗ ΠΙΕΣΗ

2/3 ασθενών με τη νόσο εμφανίζουν αύξηση ΕΠ (Ενδοφθαλμίου Πίεσης) >21mm. Η παροχέτευση του υδατοειδούς υγρού ου οφθαλμού είναι ανεπαρκής ενώ η παραγωγή του είναι φυσιολογική.

Προκαλείται από :

• Διαταραχές διάπλασης (γενετικές)
• Ουλοποίηση μετά τραυματισμό, λοίμωξη
• Εναπόθεση μη φυσιολογικής πρωτεΐνης (ψευδοαποφωλιδωτικό σύνδρομο).

1. 2.     ΓΛΑΥΚΩΜΑ ΧΑΜΗΛΗΣ Ή ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΝΔΟΦΘΑΛΜΙΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ

Αντιπροσωπεύει το 1/3 του συνόλου των ασθενών με γλαύκωμα.

Αν και η ενδοφθαλμική πίεση δεν είναι αυξημένη υπάρχει βλάβη του οπτικού νεύρου και μείωση των οπτικών πεδίων.

Οι ασθενείς με τον τύπο αυτό του γλαυκώματος εμφανίζουν συστηματικά αγγγειοκινητικά προβλήματα όπως σύνδρομο Raynaud, ημικρανίες.

Τα ευρήματα αυτά υποστηρίζουν την αιτιολογική συμμετοχή αγγειακών, κυκλοφοριακών διαταραχών στην φυσιολογική αιμάτωση που δέχεται το οπτικό νεύρο.

Επικίνδυνοι παράγοντες ανάπτυξης γλαυκώματος είναι :

• Μεγάλη ηλικία
• Θετικό οικογενειακό ιστορικό
• Μαύρη φυλή
• Συστηματική αρτηριακή υπέρταση
• Σακχαρώδης Διαβήτης
• Μυωπία
• Χρόνια χρήση στεροειδών φαρμάκων.

Στην Μαύρη φυλή το γλαύκωμα έχει δυσμενή πορεία, εμφανίζεται σε μικρότερες ηλικίες και καταλήγει σε τύφλωση με συχνότητα 6 – 8 μεγαλύτερη από την Λευκή φυλή.

ΚΡΙΣΗ ΓΛΑΥΚΩΜΑΤΟΣ

Εκδηλώνεται με έντονο πονοκέφαλο, θόλωση όρασης, περιορισμός όρασης με διατήρηση μόνον της αντίληψης του φωτός, εμφάνιση έγχρωμων κύκλων γύρω από τα φώτα, έντονοι πόνοι στα μάτια.

Στην εξέταση εμφανίζεται θολερότητα κερατοειδή χιτώνα και μυδρίαση (διαστολή κόρης).

Ενδοφθάλμια πίεση >60mmHg.

Αν δεν υπάρξει άμεση αντιμετώπιση (ιριδεκτομή – παροχέτευση) κινδυνεύει το άτομο με τύφλωση.

ΣΥΓΓΕΝΕΣ ΓΛΑΥΚΩΜΑ ή ΒΟΥΦΘΑΛΜΟΣ ή ΥΔΡΟΦΘΑΛΜΟΣ

Εμφανίζεται στους πρώτους μήνες ζωής-χρόνια του ανθρώπου.

Οφείλεται στην παρουσία εμβρυϊκού υπολείμματος, στην ιριδοκερατοειδή γωνία με δημιουργία μεμβράνης και παρεμπόδιση της εκροής του υδατοειδούς υγρού.

Αρχική εκδήλωση αποτελεί η συνεχής αύξηση όγκου ματιών και κερατοειδή χιτώνα (ΜΕΓΑΚΕΡΑΤΟΕΙΔΗΣ), με εξέλιξη δακρύρροιας τοπικού ερεθισμού – φωτοφοβίας.

ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΕΣ ΓΛΑΥΚΩΜΑ

Εμφάνιση πάντα ετερόπλευρη.

Συνοδεύει οφθαλμολογικές παθήσεις όπως : όγκοι αμφιβληστροειδούς, και χοριοειδή χιτώνα, αποκόλληση αμφιβληστροειδή, θρόμβωση κεντρικής φλέβας, αμφιβληστροειδή χιτώνα, κακώσεις οφθαλμού.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΓΛΑΥΚΩΜΑΤΟΣ

• Εξέταση οπτικών πεδίων – Τονομετρία
• Οφθαλμοσκοπία
• Μέτρηση ενδοφθαμίου πίεσης
• Αποκλεισμός άλλων οπτικών νευροπαθειών (ανεπάρκεια Β12 – λοίμωξη από κυτταρομεγαλοϊό – ισχαιμία).

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αποσκοπεί στην :

• Μείωση ενδοφθαλμίου πίεσης
• Φάρμακα (ανάλογα προσταγλανδίνων – Β αποκλειστών
• Μερικές φορές χειρουργική επέμβαση.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΛΑΥΚΩΜΑΤΟΣ

Το έτος 2012 πειραματικά δεδομένα ανέφεραν στα εργαστήρια της Βρετανίας έδειξαν ότι βλαστικά κύτταρα των ματιών ασθενών με γλαύκωμα θα μπορούσαν να βελτιώσουν ή θεραπεύσουν ο γλαύκωμα. Έρευνες υπό εξέλιξη.

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΓΛΑΥΚΩΜΑΤΟΣ

• Χρήσης Laser (εκλεκτική)
• Τραμπετομή (χρήση ηλεκτρικών παλμών αυξάνει την λειτουργικότητα αποχέτευσης του ματιού.
• Τοποθέτηση IS Stents (μικροσυστήματα by pass από τιτάνιο 1mm για απομάκρυνση υδατοειδούς υγρού).

Η απώλεια της όρασης που προκαλείται από το γλαύκωμα δεν αποκαθίσταται.

Ο έλεγχος και μείωση της ενδοφθαλμικής πίεσης είναι απαραίτητος για την πρόληψη και επέκταση των βλαβών του οπτικού νεύρου (στόχος μείωσης : 20% - 40% της ενδοφθαλμίας πίεσης προ θεραπείας).

ΠΡΟΛΗΨΗ

Συνιστάται οφθαλμιατρική εξέταση 2 φορές το χρόνο μετά την ηλικία των 40 (πιο συχνά αν υπάρχουν 1 ή και περισσότεροι παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης γλαυκώματος).

Το γλαύκωμα προκαλείται από την αδυναμία, αποχέτευσης του υδατοειδή υγρού που φυσιολογικά παράγεται στο εσωτερικό του οφθαλμού (ακτινωτό σώμα). Η παραγωγή του υγρού αυτού χρησιμεύει για την θρέψη και μεταβολισμό (ομοιοστασία) των ιστών του οφθαλμού και την διατήρηση σχήματος, λειτουργίας οφθαλμικού βολβού.

ΥΔΑΤΟΕΙΔΕΣ ΥΓΡΟ ΟΦΘΑΛΜΟΥ – ΑΚΤΙΝΩΤΟ ΣΩΜΑ

Παράγεται από το ακτινωτό σώμα που είναι κυκλικός ιστός μέσα στο μάτι, αποτελείται από τον ακτινωτό μυ και ακτινωτές αποφύσεις. Αποτελεί το ακτινωτό σώμα τμήμα του ραγοειδούς χιτώνα του οφθαλμικού βολβού και τρέφει το μάτι μεταφέροντας θρεπτικές ουσίες βλέπε σχήμα 1.

Το ακτινωτό σώμα έχει 3 λειτουργίες :

α) προσαρμογή εστίασης ματιού

β) έκκριση του υδατοειδούς υγρού

γ) συντήρηση του συνδετικού ιστού που συγκρατεί τον φακό.

Στο ακτινωτό σώμα δρουν τα φάρμακα κατά του γλαυκώματος.

ΥΔΑΤΟΕΙΔΕΣ ΥΓΡΟ (ΥΥ)

Μεταφέρει θρεπτικές ουσίες στο φακό και κερατοειδή χιτώνα του ματιού και απομακρύνει τις τοξίνες.

Παράγεται από το ακτινωτό σώμα και μέσα από την κόρη του ματιού περνάει εμπρός από την ίριδα και κινείται προς τις περιοχές που σχηματίζονται από τον κερατοειδή χιτώνα  (διαφανές παράθυρο ματιού) και την ίριδα (βλέπε σχήμα 1) την ΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΜΑΤΙΟΥ .

Υφίσταται στο φυσιολογικό μάτι ισορροπία παραγωγής και αποχέτευσης του υδατοειδούς υγρού.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΥΔΑΤΟΕΙΔΟΥΣ ΥΓΡΟΥ

Το υδατοειδές υγρό είναι διαυγές υγρό βρίσκεται στον οπίσθιο και πρόσθιο θάλαμο.

Η σύστασή του ομοιάζει με εκείνη του πλάσματος περιέχει μικρότερο ποσό πρωτεϊνών.

Οι λειτουργίες του ΥΥ είναι :

• Διατήρηση ενδοφθάλμιας πίεσης – όγκου του βολβού.
• Διαγραφή του φακού και εσωτερικού τμήματος κερατοειδή.
• Αντιοξειδωτική προστασία στο πρόσθιο ημιμόριο (ασκορβικό οξύ).
• Αμυντική προστασία οφθαλμού.

Ref. : - Βικιπαίδεια

-   Merck Man 18^th ed.

-   Put.gr Med.