Σκεψεις για τη Δημοσιογραφία και τη ΔημοκρατίαΗ κρίση στην Ενημέρωση είναι πλέον ορατή και έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Την αποτυπώνουν τα στοιχεία της μείωσης των αναγνωστών, των ακροατών, των τηλεθεατών (εφημερίδες, ραδιόφωνο, τηλεόραση). Καταγράφεται με την εισβολή άλλων – νέων - μορφών «επικοινωνίας» και ενημέρωσης (διαδίκτυο, κινητή τηλεφωνία, ηλεκτρονικά βιβλία κ.ά.), κυρίως στα στρώματα των νέων επιστημόνων και της νεολαίας  Παρά τη μετακίνηση των δεκτών της ενημέρωσης προς νέα τεχνολογικά μέσα, μειώνεται ο αριθμός αυτών που ενδιαφέρονται για την ενημέρωση, με τη μορφή που την γνωρίζουμε μέχρι σήμερα.
Η αδιαφορία για την ενημέρωση δεν είναι ένα σύμπτωμα το οποίο παρατηρείται μόνο στη χώρα μας. Αντίθετα, συνιστά σύμπτωμα εξαπλούμενο σε ολόκληρη την Ευρώπη. Εκφράζει σε μεγάλο βαθμό τις σημαντικές αλλαγές που έλαβαν χώρα κατά τα τελευταία χρόνια στην πολιτική και οικονομική πτυχή της κοινωνίας μας. Οι έρευνες δείχνουν ότι σταδιακά αυξάνει ο μέσος όρος της ηλικίας των αναγνωστών εφημερίδων. Οι νεότεροι μοιάζει να αδιαφορούν για την γενικής - και ιδιαίτερα πολιτικής - υφής ενημέρωση και στρέφονται σε εξειδικευμένα θέματα  (ιδίως αθλητικά, πληροφορική, χόμπι, επαγγελματικά κ.ά.).
Η διαπιστωμένη αδιαφορία προς το μέχρι σήμερα οικείο μοντέλο ενημέρωσης δεν είναι άμοιρη και της προσπάθειας όσων ελέγχουν την οικονομία, να παρέμβουν καθοριστικά στην άσκηση πολιτικής. Οι οικονομικά ισχυροί επιδιώκουν  την ενίσχυση των πολιτικών, οι οποίοι και αν ακόμη δεν πριμοδοτήσουν υπέρ συγκεκριμένων οικονομικών επιδιώξεων, πάντως δεν θα γίνουν εμπόδιο στην εξυπηρέτηση τους. Η προσπάθεια ελέγχου περιλαμβάνει πρωτίστως την προσπάθεια επιρροής στα ΜΜΕ, με διάφορους τρόπους. Υπάρχουν επιχειρηματίες οι οποίοι διαφημίζουν  υπηρεσίες ή προϊόντα και δαπανούν εκατομμύρια ευρώ, με τη μορφή της διαφημιστικής δαπάνης - η οποία φτάνει στα ταμεία των ΜΜΕ –  συχνά με αντάλλαγμα εξυπηρετήσεις που τις περισσότερες φορές γίνονται δυστυχώς αποδεκτές.  Άλλοι φροντίζουν να υπηρετήσουν τα συμφέροντά τους με αμεσότερες ενέργειες, όπως με την εξαγορά επιχειρήσεων ενημέρωσης.
Με τη διείσδυση στα ΜΜΕ, οι οικονομικά ισχυροί κατάφεραν να παρέμβουν σε μεγάλο βαθμό στην άσκηση πολιτικής στη Χώρα, «να ανεβοκατεβάζουν κυβερνήσεις», όπως λαϊκά λέγεται. Κατάφεραν να δημιουργηθεί ένας νέος τύπος ανθρώπου : ο αδιάφορος για τα κοινά, ο παραιτημένος από κοινωνικές διεκδικήσεις, ο πρεσβευτής του δόγματος ότι «τίποτα δεν αλλάζει» ή ότι «όλοι οι πολιτικοί ίδιοι είναι». Η μονοπώληση της διάχυσης της πληροφόρησης από τα ΜΜΕ είναι πιθανό να ενέχεται σε σημαντικό βαθμό για την απαξιωτική αυτή στάση ζωής, κυρίως νέων ανθρώπων, η οποία βοηθά στην χειραγώγησή τους. Με την εισβολή της τεχνολογίας, αυτή η πραγματικότητα δείχνει να αλλάζει και μάλλον οριστικά. Η ποικιλία και η ποσότητα της πληροφορίας που διαχέεται στο διαδίκτυο, η αμεσότητα και η ευκολία της πρόσβασης σε αυτή, η διατύπωση λόγου και ελεύθερου αντιλόγου προσφέρει σε ενεργούς πολίτες την ευχερή δυνατότητα λήψης της πληροφορίας και ταυτόχρονα ελέγχου της τυχόν αξιοπιστίας αυτής.
  Όλα λοιπόν αλλάζουν και μάλιστα ραγδαία, στο χώρο του Τύπου. Εκείνο που ελπίζω ότι δεν θα αλλάξει ποτέ είναι οι «σταθερές» που συνιστούν αυτό που λέγεται δημοσιογραφία. Ιδίως, ο ορισμός της έννοιας της είδησης, του ρεπορτάζ, της έρευνας, του άρθρου και των υπολοίπων δομικών στοιχείων του δημοσιογραφικού αντικειμένου - λόγου. Η επικυρίαρχη εκτίμηση είναι ότι το περιεχόμενο της δημοσιογραφίας δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ, σε αντίθεση με τη «συσκευασία» των ειδήσεων και τον τρόπο διάχυσής τους. Ενδεχομένως, να φύγουμε σταδιακά από το χαρτί και να περάσουμε σε πιο προωθημένες ηλεκτρονικές μορφές δημοσιογραφίας, ώστε τα γεγονότα που έχουν ειδησεογραφική αξία, να φτάνουν ως ειδήσεις σε ελάχιστο χρόνο στους τελικούς αποδέκτες. Ελπίζω, ότι συνέπεια των βαθιών κρίσεων του Τύπου δεν θα είναι η αλλαγή του περιεχομένου των εννοιών της δεοντολογίας, της ελευθεροτυπίας καθώς και της ταύτισής των εννοιών αυτών με τις αρχές της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας.
 
Ευχή και ελπίδα ότι μέσα από αυτή την κρίση ανατέλλει ένας νέος κόσμος πληροφόρησης, ο οποίος θα μετατρέψει τα μέσα ενημέρωσης σε μέσα πραγματικής επικοινωνίας. Έτσι ώστε ο πολίτης να μπορεί από δέκτης μηνυμάτων να μετατρέπεται κατά βούληση και σε πομπό, συμμετέχοντας στη νέα κατάσταση διαδραστικότητας. Ώστε ο πολίτης να μπορεί να αμφισβητήσει ενεργά τα μεταδιδόμενα μηνύματα, με δυνατότητα μάλιστα να μετατρέπεται ο ίδιος σε «ρεπόρτερ», ο οποίος θα μεταφέρει ειδήσεις στους υπολοίπους συμμέτοχους της νέας ηλεκτρονικής δημοσιογραφίας. Μιας δημοσιογραφίας, που ήδη -μέσω διαδικτύου- επιδιώκει να καταργήσει χρόνους, σύνορα, μονομέρειες, επιβολές, επιβουλές, προσπάθειες χειραγώγησης ολόκληρων λαών.
Και βέβαια η δράση προκαλεί αντίδραση, τα κάθε λογής συμφέροντα θα θελήσουν – ήδη οργανώνονται -  να αποτρέψουν με κάθε τρόπο τη νέα κατάσταση που τείνει να δημιουργηθεί στον Τύπο. Θα επιδιώξουν να θέσουν φραγμούς στην απρόσκοπτη διάχυση των πληροφοριών, ανά τον κόσμο. Να βρουν τρόπους ελέγχου της διακίνησης ειδήσεων και στο διαδίκτυο.
Ως επιχειρηματίες, οι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ επιθυμούν να κερδίζουν. Το οικονομικό κατεστημένο επιθυμεί να εξυπηρετούνται τα συμφέροντά του. Η πολιτική εξουσία επιδιώκει να χειραγωγεί τα ΜΜΕ προς ίδιο όφελος. Τελικά, η προσπάθεια χειραγώγησης του Τύπου, η οποία ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη, θα έχει διαρκές και μόνιμο αποτέλεσμα; Στο ερώτημα αυτό μόνο το μέλλον θα απαντήσει. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα νέα δεδομένα δημιουργούν την υποχρέωση στους δημοσιογράφους να αναπροσαρμόσουν στις νέες συνθήκες τις προσπάθειες τους για την προστασία της εσαεί απειλούμενης - από την εκάστοτε άρχουσα τάξη - ελευθεροτυπίας.

--Από το βιβλίο “Περί Δημοσιογραφίας” (εκδόσεις Πεδίο) του Γιώργου Δουατζή που κυκλοφόρησε αυτές τις ημέρες