Η αλήθεια για τον «έλεγχο» των τοξικών αξιολογητώνΔιχόνοια στην Ευρώπη, χτυπήματα από τους διεθνείς οίκους Δρυός πεσούσης πας ανήρ (διάβαζε διεθνής οίκος «αξιολόγησης») ξυλεύεται. Την ημέρα ακριβώς της συνεδρίασης του Eurogroup, την (μη) απόφαση του οποίου είχε εγκαίρως σπεύσει να προκαταλάβει ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αποφάσισε να ξαναχτυπήσει ο οίκος Fitch.

Βέβαιοι οι «διεθνείς αξιολογητές» ότι οι υπουργοί της Ευρωζώνης (πολύ περισσότερο  οι 27 υπουργοί που μετέχουν στη σημερινή συνεδρίαση του Εκοφίν) δεν πρόκειται να αποφασίσουν την περαιτέρω ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), προχώρησαν χθες ξαφνικά στην υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των πέντε ελληνικών τραπεζών.

Ο οίκος Fitch υποβίβασε την μακροπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα των πέντε τραπεζών μας σε  «BB+» από «BBB-» και την βραχυπρόθεσμη σε «Β» από «F3». Στην δε ανακοίνωσή του αναφέρει ότι οι προοπτικές παραμένουν αρνητικές.

Η εκ μέρους των διεθνών οίκων συνέχιση του καταστροφικού τους έργου δεν είναι χωρίς αίτια. Σε τοπικό επίπεδο, οι χώρες (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) πανηγυρίζουν όταν τις υποβαθμίζουν λιγότερο από όσο περίμεναν. Στην Ελλάδα το έχουμε δει αυτό πολλές φορές, με τα ανάλογα σχόλια – «μας υποβάθμισαν, αλλά λίγο», «γλυκιά υποβάθμιση», «βελούδινη υποβάθμιση».

Τον περασμένο Δεκέμβριο, ο ίδιος οίκος είχε υποβαθμίσει και την πιστοληπτική ικανότητα της Πορτογαλίας, ενώ άλλη μια τέτοια «βελούδινη υποβάθμιση» υπέστη η χώρα μας την προηγούμενη Παρασκευή, όταν ο ίδιος οίκος μας υποβάθμισε κατά μία μονάδα, ενώ είχαμε «απειληθεί» ότι θα υποβαθμιζόμασταν τουλάχιστον κατά δύο βαθμίδες.

Αφού μας… άρεσε, λοιπόν, συνέχισαν χθες υποβαθμίζοντας και τις τράπεζές μας.

Αλλά υπάρχουν και ευρωπαϊκά αίτια αυτής της συμπεριφοράς. Μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο – και ενώ Fitch, Moody’s  και Standard &Poor’s εξαπέλυαν απειλές εναντίον Ελλάδας, Πορτογαλίας και Ισπανίας – το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έστερξε να υιοθετήσει τις τελευταίες τροποποιήσεις επί των κανόνων που διέπουν την εποπτεία των οίκων αξιολόγησης, ώστε αυτή να μεταφερθεί στην Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ΕΑΚΑΑ) που θα ασκεί άμεση εποπτεία επί των οργανισμών αυτών και της οποίας ο ρόλος ενισχύεται.

Όπως γράφαμε και τότε, η άμεση εποπτεία θα αρχίσει να λειτουργεί από τον Ιούλιο του 2011 – και αφού θα προηγούνταν μερικές ακόμη υποβαθμίσεις, όπως και συνέβη.

Όλα δεν τα υπόλοιπα – η δυνατότητα επιβολής προστίμων, διεξαγωγής αιφνίδιων ελέγχων και η διασφάλιση ότι οι οργανισμοί θα ελέγχουν την ακρίβεια των προηγούμενων αξιολογήσεων που έχουν κάνει – θα τεθούν σε λειτουργία μετά τον Ιούλιο του 2014, οπότε και προβλέπεται να έχει ολοκληρωθεί ο έλεγχος όλων των οίκων αξιολόγησης.

Η δε απόφαση του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου θα πρέπει προηγουμένως να εγκριθεί από το Συμβούλιο Κορυφής.

Προς το παρόν, δεν έχει καν εφαρμοστεί η οδηγία βάσει της οποίας οι οίκοι αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας θα χρειάζονται, προκειμένου να λειτουργούν στο πλαίσιο της ΕΕ, ειδική άδεια και να εντάσσουν τις δραστηριότητές τους στον κώδικα δεοντολογίας της ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Αρχή Εποπτείας είχε αποφασιστεί από την Κομισιόν τον Ιούλιο του 2010 (ήδη πολύ αργά για την Ελλάδα).

Είχε προηγηθεί άλλη απόφαση της Κομισιόν (του 2008), η οποία επίσης δεν εφαρμόστηκε. Ήταν τότε που η Κομισιόν είχε αποφασίσει να θέσει υπό επιτήρηση (προφανώς εικονική) τους οίκους αξιολόγησης, δίνοντας μάλιστα στην δημοσιότητα και κατάλογο των νέων κανόνων από τους οποίους θα διέπονταν. Τους ξαναδημοσιεύω – μήπως και αντιληφθεί κανείς ότι κάτι πρέπει να γίνει:

Οι οργανισμοί αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας δεν επιτρέπεται να παρέχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες.

Δεν τους επιτρέπεται να αξιολογούν χρηματοπιστωτικά μέσα εάν δεν έχουν επαρκείς ποιοτικές πληροφορίες στις οποίες βασίζονται οι αξιολογήσεις τους.
Πρέπει να δημοσιοποιούν τα υποδείγματα, τις μεθοδολογίες και τις βασικές υποθέσεις στις οποίες βασίζονται οι αξιολογήσεις τους.

Υποχρεούνται να δημοσιεύουν ετήσια έκθεση διαφάνειας.

Εξαναγκάζονται να συγκροτήσουν εσωτερικούς μηχανισμούς λειτουργίας για την επανεξέταση της ποιότητας των αξιολογήσεών τους.

Πρέπει να διοικητικά συμβούλιά τους να διαθέτουν τουλάχιστον τρεις ανεξάρτητους διευθυντές, η αμοιβή των οποίων δεν μπορεί να εξαρτάται από τις επιχειρηματικές επιδόσεις του οργανισμού αξιολόγησης. Διορίζονται για μια μοναδική θητεία που δεν μπορεί να υπερβεί την πενταετία.

Υπενθυμίζω επίσης πώς μιλάμε για τους οίκους που είχαν αξιολογήσει με ΑΑΑ όλα τα τοξικά δομημένα ομόλογα, τα οποία βασίζονταν σε ενυπόθηκα δάνεια, ενώ τον Οκτώβριο του 2009, στην αρμόδια Επιτροπή του Κογκρέσου είχε κατατεθεί ότι οι τρεις εταιρίες εξακολουθούσαν να αξιολογούν με άριστα την προηγούμενη χρονιά τις επενδυτικές τράπεζες AIG και Lehman Brothers, μέχρι ακόμη και την ημέρα της κατάρρευσής τους στις 15 Σεπτεμβρίου του 2008!

Συμπέρασμα: Αν η Ευρώπη δεν μπορεί να βρει λύση για τα δημοσιονομικά προβλήματα και να θεσπίσει κανόνες και τρόπους στήριξης αποδεκτούς από όλους, το μόνο που πετυχαίνει είναι να στέλνει μήνυμα αδυναμίας προς πάσα κατεύθυνση – μεταξύ των οποίων και οι συγκεκριμένοι οίκοι.

Από χθες, αντιπρόεδρος του Eurogroup είναι ο Κύπριος υπουργός των Οικονομικών Χαρ. Σταυράκης. Σε άλλες εποχές, θα πανηγυρίζαμε. Τώρα ξέρουμε πως με μεγάλη δυσκολία θα υπάρξει συναίνεση στην ΕΕ.

Το Eurogroup δεν μπορεί να ξεπεράσει τις αντιδράσεις της Γερμανίας, ενώ ανησυχία προκαλούν οι δημόσιες αντιπαραθέσεις Βερολίνου και Βρυξελλών για το θέμα της ενίσχυσης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.

Ο ίδιος ο κ. Σόιμπλε άσκησε σκληρή κριτική στον Πρόεδρο της Κομισιόν Μπαρόζο, ξεκαθαρίζοντας ότι «οι μεμονωμένες αυτές προτάσεις δεν διευκολύνουν την κατάσταση, αλλά την περιπλέκουν».

Το EFSF διαθέτει 440 δισ. ευρώ κρατικών εγγυήσεων των χωρών της ζώνης του ευρώ και είναι ο κύριος φορέας της οικονομικής βοήθειας που αποφασίσθηκε την άνοιξη του 2010 από την ΕΕ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ΔΝΤ για τη στήριξη της Ελλάδας και, στη συνέχεια, της Ιρλανδίας.

Αυτή τη στιγμή, μόνο 250 δισ. από τα 440 δισ. ευρώ μπορούν να διατεθούν ουσιαστικά σε χώρες της ευρωζώνης, λόγω του περίπλοκου συστήματος εγγυήσεων δανείων, ποσό που πιθανότατα να μην αποδειχθεί αρκετό, σε περίπτωση βοήθειας της Πορτογαλίας και, πιθανότατα, της Ισπανίας.