Γράφει ο
Γιάννης Κουλούρης

Το άρθρο αυτό ίσως παραξενέψει πολλούς εκ πρώτης όψεως.

Όμως αποφάσισα να δω το θέμα αυτό από την τραγική του πλευρά, η οποία με έχει προβληματίσει πολύ. Την πλευρά όλων εκείνων των χιλιάδων παιδιών και μεγάλων που έφυγαν από τη ζωή με τον τραγικότερο τρόπο, τον πνιγμό. Γιατί όπως λέει ο λαός «όποιου του μέλλει να πνιγεί ποτέ του δεν πεθαίνει».

Αλήθεια ποιοι ευθύνονται γι’ αυτό;

Πρώτα βέβαια ευθύνονται εκείνοι που τους ανάγκασαν να γίνουν πρόσφυγες. Όμως στο θέμα αυτό δεν μπορούν αντικειμενικά να προσδιοριστούν οι ένοχοι, γιατί σε έναν πόλεμο ποτέ δεν έχει γίνει αυτό.

Μετά ευθύνονται εκείνοι που τους παραπλανούν και τους πείθουν ότι ένα ταξίδι με κάποιο σαπιοκάραβο ή φουσκωτό, μέσα στο φουρτουνιασμένο Αιγαίο, έστω και για μερικά μίλια, μπορεί να είναι ασφαλές.  Αυτοί είναι οι δουλέμποροι που έχουν και τη μεγαλύτερη ευθύνη.

Ευθύνη όμως έχουν και οι τουρκικές αρχές οι οποίες δεν τους συλλαμβάνουν, ενώ αυτό είναι ευχερές, και σε κάθε περίπτωση δεν εμποδίζουν τη δράση τους.

Αυτές οι δύο κατηγορίες είναι και οι πρώτες που πρέπει να οδηγηθούν σε ένα διεθνές δικαστήριο για το σκοπό αυτό.

Ευθύνη όμως έχουν και εκείνοι που δίνουν στους πρόσφυγες την εντύπωση ότι εάν φθάσουν στην Ελλάδα το πρόβλημά τους λύθηκε. Εκείνοι που κάνουν την Ελλάδα μαγνήτη για την προσέλκυσή τους.

Εδώ υπάρχει ασφαλώς ευθύνη, έστω και σε μικρότερο βαθμό, της Ελληνικής Κυβέρνησης, και ιδίως της απερίγραπτης αρμόδιας υπουργού της,  η οποία  τότε, δήλωνε ότι τα σύνορα της Ελλάδας είναι ανοιχτά για τους μετανάστες και οι ίδιοι καλοδεχούμενοι.

Εδώ τίθενται τα ερωτήματα: Πρώτον, είχαν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες γνώση της στάσης αυτής της Ελληνικής κυβέρνησης; Και δεύτερον: Είχαν επίγνωση της επικινδυνότητας της μετάβασής τους στην Ελλάδα με τον τρόπο αυτό;

Για το πρώτο ασφαλώς και είχαν, γιατί διαφορετικά μερικοί δεν θα ξεκινούσαν από την άλλη άκρη της Μεσογείου και της Αφρικής, για να πνιγούν στο Αιγαίο. Ακριβώς απέναντί τους, η σε κάθε περίπτωση κοντύτερα, ήταν η Ισπανία, η Μάλτα και η Ιταλία, και σε αυτές πήγαιναν πριν από την «φιλεύσπλαχνη» κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Όμως εκεί ήξεραν ότι δεν θα ήταν τόσο καλοδεχούμενοι.

Για το δεύτερο θεωρώ ότι δεν είχαν ακριβή επίγνωση του άμεσου κινδύνου, γιατί διαφορετικά δεν θα έβαζαν σε τέτοιο κίνδυνο τα παιδιά τους, τις γυναίκες τους και τους εαυτούς τους, αφού στην Τουρκία τουλάχιστον δεν κινδύνευαν να πεθάνουν. .Και δεν είχαν γιατί κανείς δεν φρόντισε να τους ενημερώσει γι’ αυτό. Οι τουρκικές  αρχές δεν το έκαναν γιατί ήθελαν να ξεφορτωθούν τους μετανάστες. Οι δουλέμποροι όχι μόνο δεν το έκαναν αλλά έκαναν ακριβώς το αντίθετο, για κερδοσκοπικούς λόγους.

Όμως οι Ελληνικές αρχές τί έκαναν; Από όσο έχει γίνει γνωστό, δεν έκαναν τίποτα, αλλά φρόντιζαν μόνο, με αυταπάρνηση και αυτοθυσία να τους διασώζουν και να τους περιθάλπουν. Όχι μόνο οι αρχές, αλλά και οι φιλεύσπλαχνοι πολίτες των νησιών και διάφορες ανθρωπιστικές οργανώσεις.

Οι αρχές όμως έκαναν και κάτι σοβαρότερο. Φρόντισαν να μεταφέρουν τους μετανάστες στην Αθήνα από όπου μπορούσαν να μετακινηθούν προς την υπόλοιπη Ευρώπη. Αυτό έκανε την Ελλάδα ακόμα ελκυστικότερη γι’ αυτούς.

Και έρχομαι τώρα στη κρίσιμο ερώτημα:

Εάν οι Έλληνες δεν ήταν τόσο φιλεύσπλαχνοι, και εάν άφηναν τους μετανάστες να παραμένουν στα νησιά, δημιουργώντας έστω και πρωτόγονες συνθήκες διαβίωσης, όπως αυτές που είχαν στην Τουρκία, θα είχε αυτό αποτρεπτική επίδραση για τη συνέχιση της προσέλευσης των προσφύγων στα νησιά: Θα έφθανε το μήνυμα σ’ αυτούς ότι στην Ελλάδα δεν θα έχουν και τόσο καλή τύχη;  Και τελικά θα είχαν σωθεί από πνιγμό χιλιάδες ψυχές;

Προσωπικά το ερώτημα αυτό μου δημιουργήθηκε και με προβληματίζει, μετά από το κίνημα για απονομή στους κατοίκους και στις υπηρεσίες των νησιών του βραβείου Νόμπελ, και δεν μπορώ να δώσω απάντηση. Φυσικά το ερώτημα δεν αφορά στη διάσωση, η οποία από κάθε άποψη είναι επιβεβλημένη και επαινετή, αλλά στη μετέπειτα μεταχείριση των διασωζόμενων.

Και δεν μπορώ επίσης να δώσω απάντηση στο ερώτημα εάν είναι  καταδικαστέα η ενέργεια κάποιου, ο οποίος κινούμενος από αγαθή πρόθεση να κάνει σε κάποιον  καλό, συντελεί  τελικά να γίνει μεγαλύτερο κακό σε κάποιον άλλο.

Δεν επιθυμώ εδώ να ασχοληθώ με το γενικότερο θέμα, εάν η Ελλάδα είχε υποχρέωση να διαφυλάξει καλύτερα τα θαλάσσια  σύνορά της, η εάν τελικά έχει και αυτή ευθύνη για το τεράστιο πρόβλημα που δημιουργήθηκε τόσο στην Ευρώπη όσο και κυρίως στην ίδια τη χώρα μας. Ούτε θέλω να σχολιάσω ότι μερικοί κάτοικοι των νησιών, σύμφωνα με δηλώσεις  ακόμα και αρμοδίων, βρήκαν την ευκαιρία να κερδοσκοπήσουν σε βάρος των δύστυχων μεταναστών, όπως οι μαυραγορίτες στην κατοχή.

Εάν όμως ήμουν μέλος της επιτροπής για την απονομή των βραβείων Νόμπελ, η ακόμα χειρότερα, εάν ήμουν μέλος ενός δικαστηρίου που θα εξέταζε κάποτε το θέμα του πνιγμού των χιλιάδων αυτών ανθρώπων, η απάντηση στα ερωτήματα αυτά θα με βασάνιζε πολύ.