Γράφει ο
Γιάννης Βασιλείου

Στο πλαίσιο της ανθρωπιστικής βοήθειας και της πολιτικής προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), επιτελικό ρόλο διαδραματίζει η Υπηρεσία Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Πολιτικής Προστασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ECHO), θεμελιώδης υποχρέωση της οποίας καθίσταται η όσο το δυνατόν αρτιότερη διαχείριση της βοήθειας που χρηματοδοτεί η Ένωση (Βασιλείου, 2014, 2015 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018· EUR-Lex, 2018).

       Υπογραμμίζεται το γεγονός ότι η ανθρωπιστική βοήθεια στην πράξη διοχετεύεται διαμέσου άνω των 200 οργανισμών και οργανώσεων που δραστηριοποιούνται επιτόπου. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι οργανώσεις του ΟΗΕ, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, οι διεθνείς οργανώσεις και οι οργανώσεις του Ερυθρού Σταυρού (Βασιλείου, 2014, 2015 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018· EUR-Lex, 2018).

       Για να μιλήσουμε με αριθμούς, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ του 2013, οι τομείς με το μεγαλύτερο μερίδιο ανθρωπιστικής βοήθειας της Ένωσης (προϋπολογισμός ανά τομέα πολιτικής) ήταν οι εξής: α) τρόφιμα και διατροφή (40%), β) κέντρα περίθαλψης (19%), γ) υγειονομική περίθαλψη και ιατρική υποστήριξη (14%), δ) ύδρευση και αποχέτευση (13%), ε) προστασία (7%), στ) συντονισμός και στήριξη (5%), ζ) ετοιμότητα για την αντιμετώπιση καταστροφών (1%) και η) μεταφορές (1%) (Βασιλείου, 2014, 2015 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018· EUR-Lex, 2018).

       Σύμφωνα με στοιχεία του 2015, η χρηματοδότηση της Ένωσης για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας και πολιτικής προστασίας το 2014 ήταν η εξής: α) Αφρική (45%), β) Μέση Ανατολή, μεσογειακές και Ευρωπαϊκές γειτονικές χώρες (27%), γ) Ασία και Ειρηνικός (10%), δ) συμπληρωματικές δράσεις (6%), ε) Κεντρική/Λατινική Αμερική και Καραϊβική (4%), στ) παγκόσμιες καταστροφές (4%), ζ) πολιτική προστασία (3%) και η) εθελοντές ανθρωπιστικής βοήθειας της ΕΕ (1%) (Βασιλείου, 2014, 2015 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018· EUR-Lex, 2018).

       Επιβάλλεται επίσης να αναφέρουμε την εξέχουσας σημασίας πρωτοβουλία εθελοντών ανθρωπιστικής βοήθειας της Ένωσης (EU Aid Volunteers initiative) (2014-20), η οποία θα παράσχει τη δυνατότητα σε 18.000 Ευρωπαίους να λάβουν μέρος σαν εθελοντές σε διάφορα έργα τα οποία φυσικά χρηματοδοτεί η Ένωση σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της υφηλίου. Αντιλαμβανόμαστε το ειδικό βάρος μιας τέτοιας πρωτοβουλίας και τα αμέτρητα πλεονεκτήματα που θα προκύψουν από αυτήν (Βασιλείου, 2014, 2015 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018· EUR-Lex, 2018).

       Έως το τέλος του προγράμματος α) 10.000 εθελοντές θα δύνανται να στηρίζουν έργα στη χώρα τους διαμέσου του διαδικτύου, β) 4.000 εθελοντές και προσωπικό μη κυβερνητικών οργανώσεων θα συμμετάσχουν σε συγκεκριμένες δράσεις κατάρτισης και ανάπτυξης ικανοτήτων και γ) σχεδόν 4.000 άνθρωποι θα λάβουν ειδική κατάρτιση και θα τοποθετηθούν σε συγκεκριμένες ανθρωπιστικές οργανώσεις, με σκοπό να δουλέψουν σε κράτη τα οποία έχουν πληγεί από καταστροφές (Βασιλείου, 2014, 2015 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018· EUR-Lex, 2018).

       Το κέντρο συντονισμού αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών διαδραματίζει τον δικό του ξεχωριστό ρόλο στα πλαίσια της πολιτικής προστασίας, αφού καταφέρνει και παρακολουθεί συστηματικά ολόκληρο το 24ωρο τις εξελίξεις αναφορικά τόσο με τις υφιστάμενες, όσο και τις εν δυνάμει κρίσεις (Βασιλείου, 2014, 2015 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018· EUR-Lex, 2018).

       Επισήμανσης χρήζει το γεγονός ότι κατά την περίοδο 2010-14, η Ένωση κατάφερε και ανταποκρίθηκε επιτυχώς σε περισσότερες από 80 καταστάσεις έκτακτης ανάγκης ανά την υφήλιο. Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα αποτέλεσαν α) η Ουκρανική κρίση, β) ο εμφύλιος στη Συρία, γ) οι καταστροφές στην Ιαπωνία (σεισμός και τσουνάμι), δ) οι δασικές πυρκαγιές στα Βαλκάνια και τη νότια Ευρώπη, ε) οι πλημμύρες στα Βαλκάνια και την κεντρική Ευρώπη και στ) ο Έμπολα στη Δυτική Αφρική (Βασιλείου, 2014, 2015 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018· EUR-Lex, 2018).

       Αναφορικά με τη βοήθεια για την άμεση αντιμετώπιση της ξηρασίας τόσο στο Σαχέλ, όσο και στο Κέρας της Αφρικής, θα τολμούσαμε να υποστηρίξουμε ότι σε γενικές γραμμές οι δυο πρωτοβουλίες της Επιτροπής (AGIR και SHARE αντίστοιχα) κρίνονται ως ικανοποιητικές. Στόχος τους είναι η ταχύτερη δυνατή καταπολέμηση της φτώχειας και του λιμού (Βασιλείου, 2014, 2015 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018· EUR-Lex, 2018).

       Πιο συγκεκριμένα, αναφερόμενοι στην SHARE στο Κέρας της Αφρικής, πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι έχουν ήδη διατεθεί κεφάλαια της τάξεως των 350 εκατομμυρίων ευρώ από το 2012 και μετά από αυτά θα ακολουθήσουν συγκεκριμένα προγράμματα στα ευρύτερα πλαίσια του 11^ου Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης (EDF) (Βασιλείου, 2014, 2015 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018· EUR-Lex, 2018).

       Σημειώνουμε επίσης ότι η AGIR στην ουσία αποβλέπει στη διάθεση 1,5 δισεκατομμυρίου ευρώ από το 11^ο EDF με θεμελιώδη επιδίωξη την αποτελεσματικότερη δυνατή θωράκιση του Σαχέλ για την περίοδο 2014-20 (Βασιλείου, 2014, 2015 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018· EUR-Lex, 2018).

       Τέλος, αξίζει να επισημανθεί ότι όταν τον Μάρτιο του 2015 ο καταστροφικός κυκλώνας Pam έπληξε το Βανουάτου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κινητοποιήθηκε άμεσα και εγγυήθηκε την παροχή του αρχικού ποσού του ενός εκατομμυρίου ευρώ για τη βοήθεια των πλέον ευάλωτων οικογενειών. Παράλληλα, ειδικοί εμπειρογνώμονες κλήθηκαν με σκοπό να αξιολογήσουν την κατάσταση μέσω συστηματικών και υπεύθυνων μεθόδων (Βασιλείου, 2014, 2015 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018· EUR-Lex, 2018).

ΠΗΓΕΣ

Βασιλείου, Ιωάννης (2014), Ευρωπαϊκή Ενοποίηση-Μια Διαδικασία Σύγκλισης ή Απόκλισης; (Β΄ Έκδοση-Ειδική Έκδοση Για Πανεπιστήμια) (Αθήνα: Historical Quest). 

Βασιλείου, Ιωάννης (2015), Η Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης-Μια Κριτική Προσέγγιση (Αθήνα: Historical Quest).

Βασιλείου, Ιωάννης (2017), Προϋπολογισμός της Ε.Ε.-Ζητήματα Κατανομής και Αναδιανομής Πόρων στην Ε.Ε. (Αθήνα: Historical Quest).

Ευρωπαϊκή Ένωση (2015), «Η Ευρωπαϊκή Ένωση με Απλά Λόγια-Ανθρωπιστική βοήθεια και πολιτική προστασία», διαθέσιμο σε https://publications.europa.eu/el/publication-detail/-/publication/02e57613-b5d2-11e5-8d3c-01aa75ed71a1/language-el (πρόσβαση στις 28/7/18).

Ευρωπαϊκή Ένωση (2018), «Ανθρωπιστική βοήθεια και πολιτική προστασία», διαθέσιμο σε https://europa.eu/european-union/topics/humanitarian-aid-civil-protection_el (πρόσβαση στις 27/7/18).

EUR-Lex (2018), «Ανθρωπιστική βοήθεια και πολιτική προστασία», διαθέσιμο σε https://eur-lex.europa.eu/summary/chapter/humanitarian_aid.html?root_default=SUM_1_CODED%3D04&locale=el (πρόσβαση στις 30/7/18)