Γράφει ο
Αθανάσιος Μπουρούνης

Άνθρωποι και ζώα που αιμορραγούν γιατί δεν έχουν δέρμα, άνθρωποι που υποφέρουν από φρικτούς πόνους στο στομάχι και τα έντερα, άνθρωποι που περιφέρονται μέσα σε συντρίμμια, στάχτες, κόκκαλα και απανθρακωμένα πτώματα και που παντού βλέπουν τεράστιες πυρκαγιές.

Αυτό είναι το σκηνικό που ξεπροβάλλει αμέσως μετά από μια πυρηνική έκρηξη.

Η σημερινή πυρηνική τεχνολογία, έχει τη δυνατότητα να κατασκευάσει βόμβες με ποικιλία αποτελεσμάτων, όπως:

 -      Βόμβες που σκοτώνουν με αργό ή γρήγορο θάνατο, βόμβες που έχουν μεγάλη εκρηκτική ισχύ ώστε να καταστρέφουν τα κτίρια  σε μεγάλη έκταση, βόμβες που εκλύουν μεγάλες ποσότητες πυρηνικών ακτινοβολιών, ώστε να πεθαίνουν οι άνθρωποι σε μεγάλη απόσταση από την έκρηξη, αλλά που οι καταστροφές  των κτιρίων είναι περιορισμένες.

 -      Μερικές διαφημίζονται βόμβες καθαρές και ηθικές, γιατί σκοτώνουν  μόνο ανθρώπους.

Παρά το ότι η ποικιλία  είναι μεγάλη, τα φυσικά και βιολογικά αποτελέσματα μιας πυρηνικής έκρηξης, είναι τα ίδια.

Η εκτυφλωτική πύρινη σφαίρα  που δημιουργείται από την πυρηνική έκρηξη, πριν αρχίσει να ανέρχεται, η ακτίνα της αυξάνεται συνεχώς.

Η θερμική ακτινοβολία που εκλύεται, είναι αρκετή για να προκαλέσει πλήρη κάψιμο του ανθρωπίνου δέρματος και όταν ακόμη οι άνθρωποι είναι μακριά από την έκρηξη.

Ο λόγος που τα εγκαύματα είναι επιδερμικά, είναι ο σύντομος χρόνος της διάρκειας της ακτινοβολίας, οπότε προλαβαίνει να εκτεθεί μόνο το εξωτερικό μέρος του σώματος. Οι άνθρωποι που το δέρμα τους απανθρακώνεται, πεθαίνουν με φρικτούς πόνους, μετά από συνεχή αιμορραγία.

Τελικά, οι άνθρωποι που βρίσκονται μέσα στη μπάλα της φωτιάς είναι οι πιο τυχεροί, γιατί απανθρακώνονται ή εξαερώνονται ακαριαία, αφού η θερμοκρασία της πύρινης σφαίρας είναι χιλιάδες βαθμοί, ώστε και τα πιο δύστηκτα υλικά λιώνουν.

Το μέτωπο της πυρκαγιάς που προκαλείται από την πύρινη σφαίρα είναι αρκετά χιλιόμετρα και δεν μπορεί να φανταστεί κανείς την πυροσβεστική  υπηρεσία να επεμβαίνει για το σβήσιμό της.

Η κεντρική πυρκαγιά συμπληρώνεται από περιφερειακές που προκαλούνται από την αστραπή της ορατής και θερμικής ακτινοβολίας. Δευτερεύουσες πυρκαγιές προκαλούνται επίσης από τα ηλεκτρικά βραχυκυκλώματα των οικοδομών που καταρρέουν.

Πού θα σταματήσουν αυτές οι πυρκαγιές, είναι κάτι που δεν μπορεί να προβλέψει κανείς και αποτελεί έναν από τους μεγάλους πονοκεφάλους των σχεδιαστών της στρατηγικής επίθεσης.

Εφ’ όσον η έκρηξη γίνει σε κάποιο ύψος από το έδαφος, τα αποτελέσματα της πύρινης σφαίρας δεν εκμηδενίζονται. Αντίθετα ανάβουν πολλές ανεξάρτητες εστίες πυρκαγιών που τελικά συνενώνονται σε μια μεγάλη, που κινείται με μεγάλη ταχύτητα και δεν σβήνει εφ’ όσον στο δρόμο της συναντά υλικά που μπορεί να καούν.

Τέτοιου είδους καταιγίδα πυρκαγιάς είχε ξεσπάσει στη Χιροσίμα μετά την έκρηξη της πυρηνικής βόμβας. Στο Ναγκασάκι, που η πυρηνική έκρηξη είχε γίνει επίσης στο αέρα, δεν σχηματίστηκε θύελλα φωτιάς, λόγω της τοπογραφίας του εδάφους, αλλά ανεξάρτητες πυρκαγιές με εξίσου καταστρεπτικά αποτελέσματα.

Ταυτόχρονα με την πύρινη σφαίρα, εμφανίζεται το πρωτεύον κρουστικό κύμα.

Το κρουστικό κύμα ταξιδεύει περίπου  με την ταχύτητα του ήχου και προκαλεί καταστροφές όπως τα κρουστικά κύματα που προέρχονται από την έκρηξη των χημικών εκρηκτικών υλών.

Η διαφορά είναι ότι το κρουστικό κύμα αυτό, είναι δισεκατομμύρια φορές ισχυρότερο από ένα κιλό της πιο ισχυρής εκρηκτικής ύλης και συνοδεύεται με ανέμους ταχύτητας περίπου 300 χιλιομέτρων την ώρα.

Η υπερπίεση   που ασκείται πάνω στις οικοδομές από το κρουστικό κύμα είναι τόσο μεγάλη, ώστε προκαλεί  ολοκληρωτική κατάρρευσή τους σε μεγάλες αποστάσεις. Ποιο επιρρεπείς για κατάρρευση, είναι η τοίχοι που βρίσκονται κάθετα στη διεύθυνση διάδοσης του κύματος.

Αν υπάρχουν ανοικτές πόρτες, η πίεση μέσα στο κτίριο γίνεται πολύ μεγάλη, οπότε το πέρασμα του κρουστικού κύματος μέσα στο κτίριο, έχει σαν αποτέλεσμα την έκρηξη της οικοδομής, την κατάρρευσή της δηλαδή με τους τοίχους προς τα έξω.

Το κρουστικό κύμα δεν επιφέρει  μόνο καταστροφές στις οικοδομές, αλλά και στους ανθρώπους, που η μη σταθερά εξάσκησης της πίεσης, μπορεί να οδηγήσει σε σπάσιμο των οστών.

Αν συμβεί ένας άνθρωπος να μην έχει πλακωθεί κάτω από τα συντρίμμια του σπιτιού του, κινδυνεύει να σκοτωθεί από γυαλιά, ξύλα, λαμαρίνες και άλλα αντικείμενα που εκσφενδονίζονται με μεγάλες ταχύτητες από τους ισχυρούς ανέμους που συνοδεύουν το κρουστικό κύμα.

Μέχρι τώρα περιγράψαμε τι συμβαίνει μακριά  από το σημείο της έκρηξης.

Στην κεντρική περιοχή του εδάφους κάτω από μια πυρηνική έκρηξη ανοίγεται ένας τεράστιος κρατήρας. Μέρος των υλικών του εδάφους εκτοξεύονται στην ατμόσφαιρα, ενώ ένα άλλο μέρος πηγαίνει στην περιφέρεια του κρατήρα.

Εκτός από τις άμεσες καταστροφές από το κρουστικό κύμα, υπάρχουν και οι έμμεσες. Με την κατάρρευση των κτιρίων, δημιουργούνται ηλεκτρικά βραχυκυκλώματα, τα οποία έχουν σαν συνέπεια την έναρξη πυρκαγιών.

Αλλά και η λάμψη από την πυρηνική έκρηξη, αν και είναι σύντομης διάρκειας, είναι αρκετά ισχυρή, ώστε να προκαλέσει προσωρινή ή μόνιμη τύφλωση ανάλογα με την απόσταση, την κατεύθυνση προς την οποία είναι στραμμένα τα μάτια ενός ανθρώπου κατά τη στιγμή της έκρηξης και ανάλογα με το αν η έκρηξη γίνεται μέρα ή νύχτα.

Η αστραπή της πυρηνικής έκρηξης, δεν έχει μόνο άμεσα αποτελέσματα, αλλά και έμμεσα.η προσωρινή τύφλωση των οδηγών των αυτοκινήτων που συμβαίνει να κινούνται τη στιγμή της έκρηξης, θα οδηγήσει σε αλυσιδωτά τρακαρίσματα, ώστε οι αυτοκινητόδρομοι που οδηγούν έξω από τις  πόλεις θα φραχτούν και  έτσι η εκκένωση του πληθυσμού των πόλεων, θα είναι πρακτικά αδύνατη.

Το σενάριο των καταστροφών που συμβαίνουν μετά από μια πυρηνική έκρηξη, συμπληρώνουν, η διακοπή του ρεύματος και των τηλεφωνικών επικοινωνιών, το σβήσιμο της μνήμης των ηλεκτρονικών υπολογιστών και τέλος η αχρήστευση των ηλεκτρικών συσκευών.

Τα αποτελέσματα αυτά, οφείλονται στον ηλεκτρομαγνητικό παλμό, που εκτείνεται σε μεγάλες περιοχές, αν η έκρηξη γίνει σε μεγάλο ύψος.

Ο ηλεκτρομαγνητικός παλμός είναι ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα μικρής διάρκειας μεγάλης όμως έντασης, που προέρχεται από τα ηλεκτρικά φορτία που παράγονται από μια πυρηνική έκρηξη.

Οι πιο έντονες συχνότητες που περιέχει ο ηλεκτρομαγνητικός παλμός, είναι στην περιοχή των ραδιοσυχνοτήτων. Τα καλώδια των τηλεφωνικών και ηλεκτρικών συσκευών, λειτουργούν σαν κεραίες λήψεις του παλμού, με αποτέλεσμα την προσωρινή ή μόνιμη βλάβη των συσκευών αυτών.

Οι πύραυλοι που θα βρίσκονται έξω από την ατμόσφαιρα τη στιγμή της έκρηξης, διατρέχουν τον κίνδυνο να χτυπήσουν λάθος στόχο, λόγω βλάβης των ηλεκτρονικών τους συστημάτων.

Με τον ίδιο τρόπο επηρεάζονται και τα ηλεκτρονικά συστήματα των δορυφόρων, πάνω στους οποίους στηρίζεται ο συντονισμός των πολεμικών επιχειρήσεων, σε ένα πυρηνικό πόλεμο.

Οι απρόβλεπτες συνέπειες του ηλεκτρομαγνητικού παλμού σε έναν πυρηνικό πόλεμο, είναι ένα στοιχείο αποτροπής του πυρηνικού πολέμου.

Τα πυρηνικά καταφύγια

Για άλλους τα πυρηνικά καταφύγια είναι συνυφασμένα με απόρρητα μυστικά, με το κλίμα φόβου ενός Ψυχρού Πολέμου, αλλά και με ιστορίες  μεταξύ μύθου και πραγματικότητας. Για άλλους αποτελούν και σήμερα στοιχεία ενός αναγκαίου συστήματος θωράκισης από την πυρηνική απειλή.  Για όσους όμως  ζουν κοντά σε πυρηνικά εργοστάσια, είναι μέρος της καθημερινότητά τους. 

Είναι τα πυρηνικά καταφύγια λύση για να επιβιώσει κανείς από έναν πυρηνικό πόλεμο;

Αυτό είναι το ερώτημα που απασχολεί πολύ κόσμο.

Είναι γεγονός ότι τα πυρηνικά καταφύγια προσφέρουν κάποια προστασία από τη ραδιενέργεια, εφόσον είναι καλά εξοπλισμένα. Αυτό όμως δεν σημαίνει επιβίωση. Διότι:

 Α) Η διακοπή παροχής ηλεκτρικού ρεύματος λόγω των συνεπειών του ηλεκτρικού παλμού και των πυρκαγιών που ακολουθούν μετά από τις πυρηνικές εκρήξεις, θα κάνουν άχρηστες τις διάφορες εγκαταστάσεις του καταφυγίου.

 Β) Οι μπαταρίες γρήγορα θα εξαντληθούν, μια και εκτός από στοιχειώδεις ανάγκες επιβίωσης, θα χρειάζεται αρκετή ενέργεια για θέρμανση, λόγω του πυρηνικού χειμώνα που θα ακολουθήσει.

 Γ)   Οι προμήθειες τροφίμων και νερού θα εξαντληθούν. Το πόσιμο νερό θα πρέπει να εξασφαλίζεται από βαθιά πηγάδια, γιατί τα επιφανειακά νερά θα είναι ραδιενεργά.

Έτσι πολύ γρήγορα οι άνθρωποι των καταφυγίων, θα αναγκαστούν να τα εγκαταλείψουν για να προμηθευτούν στοιχειώδη εφόδια επιβίωσης, που είναι πολύ αμφίβολο αν υπάρχουν.

Ουσιαστικά η επιλογή θα είναι ή ο θάνατος μέσα στο καταφύγιο από τις στερήσεις, ή έξω από το καταφύγιο αναζητώντας μέσα σε πολικό ψύχος εφόδια και αναπνέοντας ραδιενεργό  αέρα.

Βιβλιογραφία:

 Ανδρέας Κ. Θεοφίλου: Πυρηνικά Όπλα. «ΕΠΕΔΙΚΑ». Αθήνα. 1985

-Ο κ. Αθανάσιος Μπουρούνης είναι Επίτιμος Δ/ντής Σχολικής Μονάδας Δ.Ε.