Παρασκευή
9 Μαΐου 2025
9 Μαΐου 2025
Ημερήσια ηλεκτρονική εφημερίδα, Αρ. φύλλου 5346
Τα αρχικά σχέδια του κινήματος του Ναυτικού. Στη μνήμη του Ναυάρχου Παππά
Η αποτυχία της κίνησης του βασιλιά, που δείλιασε και έκανε πίσω την τελευταία στιγμή φεύγοντας στο εξωτερικό, έκανε τον Παππά να καταλάβει ότι δεν υπήρχε περίπτωση να προκύψει κάτι εναντίον της χούντας μέσα από το κατεστημένο πολιτικο-στρατιωτικό σύστημα της εξουσίας.
Ο εξωτερικός εθνικός κίνδυνος από την άλλη πρόβαλε απειλητικότερος από κάθε άλλη φορά μετά την απειλή πολέμου από την Τουρκία που εκβίασε έτσι την Ελλάδα να αποσύρει τη μεραρχία των 10.000 ανδρών από την Κύπρο. Τον Δεκέμβριο του 1967, «10.000 φαντάροι ήταν στο υπερωκεάνειο του Λάτση, ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ, εν πλω από την Κύπρο για την Ελλάδα με τη συνοδεία του Στόλου με μέραρχο-διοικητή τον Μαυρομμάτη, εξαιρετικό και δημοκρατικό αξιωματικό», διηγείται ο Παππάς «κι αν τους έλεγε κάποιος να πάνε στην Κρήτη ή στη Θεσσαλονίκη και να εκβιάσουν τη χούντα να αποσυρθεί, σε δέκα λεπτά θα είχαν τουμπάρει τα πράγματα, αλλά δεν είχαν τα… ή δεν ήθελαν ή δεν τους άφησαν οι πάτρωνές τους.»
Α/Τ Βέλος
Χρειάζονταν, πλέον, κάποιοι έξω από αυτό το σύστημα που θα οργάνωναν μια σοβαρή κίνηση πείθοντας και τους πολιτικούς να ακολουθήσουν.
Τις σκέψεις του αυτές τις μοιράστηκε από την αρχή με τους πιο «κολλητούς» του φίλους. Ένας από αυτούς ήταν ο Νίκος Βαρδινογιάννης. Οι κοινές ιδιότητες των χαρακτήρων τους είχαν ενώσει με στέρεα δεσμά φιλίας από τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων όπου συναγωνίζονταν στην επίδειξη… απειθαρχίας. Ο Νίκος Βαρδινογιάννης, απόστρατος από το 1962, ήδη κουμαντάριζε τις διαρκώς αναπτυσσόμενες ναυτιλιακές επιχειρήσεις του μαζί με τον αδελφό του Βαρδή που η χούντα αποστράτευσε, το καλοκαίρι του 1967, όπως και πολλούς άλλους δημοκρατικούς αξιωματικούς. Από την πρώτη στιγμή βρέθηκαν και οι δύο αλληλέγγυοι με τον Παππά.
Ο Θανάσης Σέκερης, συμμαθητής-μηχανικός, στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, ξανθός, γαλανομάτης, πράος, ήρεμος ακόμα και στην έκφραση του θυμού του, με πηγαία αίσθηση του χιούμορ, με συγγενή αλλά συγχρόνως καλλιεργημένη λεπτότητα στη συμπεριφορά του είναι, προφανώς, το άκρο αντίθετο του Παππά. Μόνο στην εξωτερική εμφάνιση και συμπεριφορά, όμως. Μέσα του, διαπιστώνει κανείς συζητώντας μαζί του, ένα άκρως ανήσυχο πνεύμα, μια αποφασιστικότητα, μια πίστη σε αρχές και αξίες για τις οποίες θεωρεί φυσικό να θυσιάσει τα πάντα.
Τρίτος φίλος, από μικρό παιδί, σύντροφος στο κυνήγι, ο Πλωτάρχης Δικαστικός Θάνος Τζιοβαρίδης.
Οι πρώτες συζητήσεις μεταξύ των φίλων, γρήγορα επεκτείνονται. Ο Παππάς διαπιστώνει ότι κι άλλοι σκέφτονται σαν κι αυτόν. Ο συμμαθητής του Αλέκος Παπαδόγγονας είναι ένας από αυτούς που του εκμυστηρεύονται τους προβληματισμούς τους. Οι ιδεολογικές διαφορές μεταξύ των στελεχών του Πολεμικού Ναυτικού ουδέποτε στάθηκαν εμπόδιο στην επίτευξη του στόχου για το κοινό καλό.
Τον Αύγουστο του ’68, κατά τη διάρκεια της φοίτησης στη Ναυτική Σχολή Πολέμου της τάξης του ’48, δημιουργείται ο πρώτος πυρήνας από τους Αντιπλοιάρχους Ν. Παππά, Θ. Σέκερη (Μηχανικό), Π. Μάλλιαρη, Αλ. Παπαδόγγονα και Π. Παναγιωταρέα (Μηχανικό). Συναντώνται στο σπίτι του Παππά, συνομολογούν την αντίθεσή τους στη χούντα και αποφασίζουν να σχεδιάσουν κίνημα για την ανατροπή της και την αποκατάσταση των συνταγματικών ελευθεριών και της λαϊκής κυριαρχίας. Ο Παππάς, βενιζελικός από τα γεννοφάσκια του• οι Σέκερης, Μάλλιαρης στη συντηρητική πλευρά και οι Παπαδόγγονας, Παναγιωταρέας άκρως συντηρητικοί, πιστοί στη μοναρχία. Μέλη από όλο το νόμιμο δημοκρατικό φάσμα δηλαδή.
Οι 31 κινηματίες του Βέλους μπροστά από το ξενοδοχείο Agip στη Ρώμη, Μάιος 1973
Αποφασίστηκε η μύηση όσων το δυνατόν περισσότερων συναδέλφων, κυρίως από τον Στόλο, στελέχη του οποίου ήδη, σε μικρότερη κλίμακα, σχεδίαζαν διάφορες ενέργειες, όπως απαγωγή και δολοφονία του Παπαδόπουλου, τον Αύγουστο του 1969, που θα επέβαινε σε τορπιλάκατο για παρακολούθηση άσκησης. Αυτό το σχέδιο τελικά απορρίφθηκε ως ανάρμοστο στον πολιτισμό των αξιωματικών του Ναυτικού. Επίσης σχεδίαζαν κατάληψη της Κρήτης, αλλά μάλλον διέρρευσε νωρίς και η χούντα έστειλε επίλεκτες δυνάμεις στο νησί.
Το 1970, Αρχηγός του Στόλου ήταν ο Υποναύαρχος Μόραλης. Ο Παππάς γνώριζε από τη θητεία του ως υπασπιστής του ότι ο Γαρουφαλλιάς ήταν συντοπίτης του Μόραλη αλλά και του Διευθυντή της μεταλλουργικής εταιρίας «Σπ. Αναγνωστόπουλος Α.Ε.» Σπύρου Κοτσαρίδα. Θεωρούσε ότι ο ορμητικός Γαρουφαλλιάς, ως δημοκρατικός, θα εκμεταλλευόταν κάθε δυνατότητα ανατροπής της χούντας. Επίσης ήξερε ότι, αν ο αρχηγός του Στόλου διέτασσε τα πλοία του να κινηθούν, οι κυβερνήτες, μια τάξη αρχαιότεροι από τους συμμαθητές του Παππά, θα εκτελούσαν τις διαταγές του. Γι’ αυτό πλησίασε τον Κοτσαρίδα και του είπε να ενημερώσει τον Γαρουφαλλιά ότι το Ναυτικό ήταν ήδη οργανωμένο και έτοιμο να στηρίξει οποιαδήποτε πολιτική προσπάθεια ανατροπής της χούντας. Έμενε μόνο να συνεννοηθεί ο Γαρουφαλλιάς με τον Μόραλη και να τον προτρέψει να ενεργήσει.
«Καμιά οργάνωση δεν υπήρχε ακόμα», λέει ο Παππάς, «αλλά αν ο Μόραλης κινείτο, το Ναυτικό, έτσι όπως λειτουργεί, και με την αγανάκτηση που διακατείχε τα στελέχη του, θα τον ακολουθούσε σύσσωμο».
Ο Κοτσαρίδας, πραγματικά, μετέφερε τις προτροπές του Παππά στον Γαρουφαλλιά. Αυτός επικοινώνησε με τον Μόραλη, ο οποίος ζήτησε μερικές μέρες διορία για να το σκεφτεί, παρά το γεγονός πως ο Μόραλης εκτός από την προτροπή Γαρουφαλλιά είχε και την ίδια προσωπική εισήγηση από τον Πλοίαρχο Ι. Βασιλειάδη, αρχιεπιστολέα του. Αφού σκέφτηκε για τρείς μέρες, λέγεται ότι ζήτησε να δει τον Παπαδόπουλο και τον Αγγελή. Τελικά, τον παρέπεμψαν στον αδελφό του δικτάτορα Συνταγματάρχη Κ. Παπαδόπουλο και ανέφερε σ’ αυτόν την εισήγηση Γαρουφαλλιά. Την ίδια μέρα τον αποστράτευσαν «γιατί αυτά έπρεπε να μας τα πείτε προ τριημέρου κύριε υποναύαρχε», όπως του είπαν έχοντας προφανώς υποκλέψει το τηλεφώνημα Γαρουφαλλιά προς αυτόν.
Παρά την απογοήτευση απ’ όσα έγιναν, η σχεδίαση κινήματος του Ναυτικού προχωρούσε με ολοένα περισσότερους αξιωματικούς να μυούνται σ’ αυτό υπογράφοντας οι περισσότεροι -αφού μερικοί το θεωρούσαν εκτός «πνεύματος»- τον Όρκο που συμφωνήθηκε.
«Ο υπογεγραμμένος ………………. δίδω τον λόγον της στρατιωτικής μου Τιμής ότι:
α. Θα συμμετάσχω εις κίνησιν ήτις θα αποβλέπη εις την δια παντός μέσου και τρόπου ανατροπήν η εξαναγκασμόν της παρούσης Κυβερνήσεως δια την δημιουργίαν προσωρινής Κυβερνήσεως υπό ανεγνωρισμένην εθνικόφρονα προσωπικότητα επί τω σκοπώ επαναφοράς της Πατρίδος εις την Συνταγματικήν Τάξιν.
β. Θα αγωνισθώ ανιδιοτελώς δι’ όλων των δυνάμεών μου προς επίτευξιν του ως άνω τεθέντος σκοπού δια την σωτηρίαν της Πατρίδος.
γ. Θα τηρήσω πάσαν εχεμύθειαν επί της κινήσεως, εν εναντία δε περιπτώσει θέλω υποστώ πάσαν κύρωσιν.»
Τους όρκους συγκέντρωνε και φύλαγε ο Θανάσης Σέκερης. «Κλειδί» στην ολοκλήρωση των σχεδίων η τοποθέτηση του Πλωτάρχη, Γιάννη Σταθόπουλου στο γραφείο τοποθετήσεως αξιωματικών. Μυημένος από τον Παναγιωταρέα από πολύ νωρίς, το 1968, σοβαρός, λιγομίλητος και άριστος στα επαγγελματικά του καθήκοντα, θεωρήθηκε από τους ελάχιστους χουντικούς του Ναυτικού «δικός τους». Έτσι τοποθετήθηκε στη νευραλγική αυτή θέση. Ο Σταθόπουλος, μεθοδικά και με υπομονή, κατάφερε να διαμορφώσει έτσι τις τοποθετήσεις ώστε το καλοκαίρι του 1972 να βρεθούν στις θέσεις των κυβερνητών των πλοίων και σε στρατηγικές θέσεις Ναυστάθμων και Επιτελείων όλοι οι μυημένοι στο Κίνημα του Ναυτικού. Όταν το Κίνημα προδόθηκε, πλήρωσε ακριβά το ρόλο του σ’ αυτό, στα μπουντρούμια της ΕΣΑ, μ’ εξευτελισμούς και βασανιστήρια.
Από τους Κινηματίες του Ναυτικού, οι συλληφθέντες Μάχιμοι Αξιωματικοί
Μέλη του Κινήματος συνδέονται και με αντιστασιακές οργανώσεις όπως τους Ελεύθερους Έλληνες που περιλαμβάνουν στις τάξεις τους πολλούς απόστρατους, κυρίως Αξιωματικούς του Στρατού και της Πολεμικής Αεροπορίας αλλά και του Ναυτικού. Παράλληλα, ο Αντιπλοίαρχος Αριστείδης Κολιγιάννης, ένας ακόμα άριστος επιτελικός αξιωματικός, με τη συνδρομή και άλλων αξιωματικών είχε ολοκληρώσει τη συγγραφή της Διαταγής Επιχειρήσεων που προέβλεπε τα πάντα με κάθε λεπτομέρεια. Ξεκινούσε από την καταγραφή της παρούσας κατάστασης σχετικά με τη χουντική διακυβέρνηση και τις επιπτώσεις της στις διεθνείς σχέσεις της χώρας και στο εσωτερικό της. Περιέγραφε την αποστολή της επιχείρησης, το έργο, δηλαδή, που έπρεπε να γίνει για να εξαναγκαστεί η χούντα σε παραίτηση ή σε διαπραγματεύσεις με τους κινηματίες. Όριζε ως σκοπό της επιχείρησης τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής σωτηρίας για την επαναφορά της χώρας στη συνταγματική νομιμότητα. Και, βεβαίως, περιέγραφε τον τρόπο ενέργειας όλων των μονάδων και των ομάδων αξιωματικών που θα επέβαιναν στα πλοία.
Σχεδόν όλα ήταν έτοιμα. Έμενε η εύρεση αρχηγού και η πολιτική κάλυψη του Κινήματος που ζητούσαν αρκετοί από τους μυημένους σ’ αυτό. Στρέφονται αρχικά στον τελευταίο αρχηγό, απόστρατο Ναύαρχο Εγκολφόπουλο και στον επίσης απόστρατο Ναύαρχο Ι. Μηναίο, οι οποίοι δεν δέχονται να αναλάβουν την ηγεσία πιστεύοντας ότι το εγχείρημα δεν έχει πιθανότητες επιτυχίας.
Παράλληλα, βολιδοσκοπούν μέσω του Παπαδόγγονα τον Αβέρωφ ζητώντας του την κάλυψη Καραμανλή. Αν και ο ηπειρώτης πολιτικός προσπαθεί, η απάντηση Καραμανλή είναι, κοντολογίς, «δεν ξέρω, γι’ αυτό και δεν μπορώ να στηρίξω ή να μη στηρίξω. Αν εκδηλωθεί, θα δώσω ανακοίνωση». Όλα αυτά μεταφέρονται από στόμα σε στομα, δημιουργούν προβληματισμό, μερικοί κάνουν «ανάποδα».
Ο Παππάς κάθεται σ’ αναμμένα κάρβουνα ανυπομονώντας να δράσει. Αρκετοί, εκδηλώνουν και τον προβληματισμό τους για τον ανεφοδιασμό των πλοίων, αφού φύγουν. Ο Παππάς έχει λύση. Ο Νίκος Βαρδινογιάννης τον διαβεβαιώνει ότι θα έχουν στη διάθεσή τους ένα τάνκερ, αλλά και τις εγκαταστάσεις στους Αγίους Θεοδώρους του Κόλπου Μεγάρων και αυτές στους Καλούς Λιμένες στην Κρήτη.
Σε μια, άγνωστη σε πολλούς, τελευταία προσπάθειά του, απευθύνεται στον φίλο του Νίκο Βαρδινογιάννη και στέλνουν τον μικρό του αδελφό, Βαρδή, στο εξωτερικό να συναντήσει τον Καραμανλή και τον βασιλιά. Δεν τον δέχτηκαν…
Άκαρπες ουσιαστικά ήταν και οι προσπάθειες του Γιώργου Σέκερη, πρεσβευτή, που υπηρετούσε στο ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, είχε μυηθεί από τους πρώτους στα σχεδιαζόμενα από τον αδελφό του, Θανάση Σέκερη, και ήταν από την αρχή ο «πολιτικός σύμβουλος» των κινηματιών. Ο πρεσβευτής, απογοητευμένος, αναλαμβάνει το ρίσκο και «παραφράζοντας» τις συνομιλίες με τους πολιτικούς, ενθαρρύνει τους κινηματίες με «θετικά» πολιτικά μηνύματα…
Το παρόν αποτελεί απόσπασμα του βιβλίου «Ναύαρχος Νίκος Παππάς, το Βέλος στην καρδιά της δικτατορίας» του Κωστή Γκορτζή. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ν. & Σ. Μπατσιούλας, ISBN: 978-960-6813-20-7, ημ. έκδοσης: 2010, σελίδες 320.
Αν τα θέματα αρχηγίας και πολιτικής κάλυψης δεν υπήρχαν ή είχαν έγκαιρα επιλυθεί, ο Στόλος θα είχε κινηθεί από τον Σεπτέμβριο του 1972. Ήταν μυημένοι όλοι οι κυβερνήτες αντιτορπιλικών, οι κυβερνήτες των υποβρυχίων και των ταχέων σκαφών, καθώς και των βοηθητικών πλοίων και των διευθυντών στις κύριες θέσεις διοικητικής μέριμνας.
Χάθηκε, όμως, πολύτιμος χρόνος σε ατέρμονες συζητήσεις και διασπορά φημών που αργά ή γρήγορα θα έφταναν και στα αυτιά της χούντας, η οποία είχε το βλέμμα της διαρκώς στο Ναυτικό λόγω των συνεχών αντιδράσεων από το 1967, που με τον έναν ή άλλον τρόπο μάθαινε.
Ξημερώματα πρωτοχρονιάς του 1973, το φλουρί από τη βασιλόπιτα στο σπίτι του Νίκου Βαρδινογιάννη πέφτει στο κομμάτι του φίλου του Νίκου Παππά. «Νίκο, η χρονιά είναι δική σου, όλα θα σου πάνε καλά», του λέει…
***
Ο Νίκος Παππάς ήταν ένας από τους πρωτεργάτες στο Κίνημα του Ναυτικού το οποίο εκδηλώθηκε τον Μάιο του 1973 και αποτέλεσε τη σημαντικότερη αντίσταση κατά της χούντας ως τότε. Το Κίνημα οργανώθηκε με σκοπό την απελευθέρωση της Ελλάδας και συμμετείχαν εκτός από αξιωματικούς του Πολεμικού ναυτικού και αξιωματικοί από την Αεροπορία και τον στρατό. Ο Νίκος Παππάς ήταν κυβερνήτης στο αντιτορπιλικό «Βέλος» και ενώ το κίνημα είχε ήδη προδοθεί, αποφάσισε να αποχωρήσει από την άσκηση του ΝΑΤΟ στην οποία συμμετείχε και να ζητήσει πολιτικό άσυλο στην Ιταλία, καταφέροντας μεγάλο πλήγμα στη χούντα, ανανεώνοντας την αντίσταση και δημιουργώντας αίσθηση στο εξωτερικό κάνοντας την ανταρσία του Βέλους, πρωτοσέλιδο από την Ευρώπη μέχρι την Ιαπωνία.
Ο Νίκος Παππάς έγραψε τη δική του σελίδα στην Ιστορία, διετέλεσε αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, υπουργός, τιμήθηκε από την επίσημη Πολιτεία, την ιδιαίτερη πατρίδα του την Κύμη αλλά και από τους απλούς πολίτες αυτής της χώρας στα τέσσερα σημεία του ορίζοντά της. Από τη Μυτιλήνη μέχρι την Πάτρα και από την Κω μέχρι τα Γρεβενά.
Ξεκίνησε για το τελευταίο του ταξίδι στις 5 Απριλίου του 2013.
http://www.filistor.net/2013/04/299
Γράφει ο
Κωστής Γκορτζής
Κωστής Γκορτζής
Η αποτυχία της κίνησης του βασιλιά, που δείλιασε και έκανε πίσω την τελευταία στιγμή φεύγοντας στο εξωτερικό, έκανε τον Παππά να καταλάβει ότι δεν υπήρχε περίπτωση να προκύψει κάτι εναντίον της χούντας μέσα από το κατεστημένο πολιτικο-στρατιωτικό σύστημα της εξουσίας.
Ο εξωτερικός εθνικός κίνδυνος από την άλλη πρόβαλε απειλητικότερος από κάθε άλλη φορά μετά την απειλή πολέμου από την Τουρκία που εκβίασε έτσι την Ελλάδα να αποσύρει τη μεραρχία των 10.000 ανδρών από την Κύπρο. Τον Δεκέμβριο του 1967, «10.000 φαντάροι ήταν στο υπερωκεάνειο του Λάτση, ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ, εν πλω από την Κύπρο για την Ελλάδα με τη συνοδεία του Στόλου με μέραρχο-διοικητή τον Μαυρομμάτη, εξαιρετικό και δημοκρατικό αξιωματικό», διηγείται ο Παππάς «κι αν τους έλεγε κάποιος να πάνε στην Κρήτη ή στη Θεσσαλονίκη και να εκβιάσουν τη χούντα να αποσυρθεί, σε δέκα λεπτά θα είχαν τουμπάρει τα πράγματα, αλλά δεν είχαν τα… ή δεν ήθελαν ή δεν τους άφησαν οι πάτρωνές τους.»
Α/Τ Βέλος
Χρειάζονταν, πλέον, κάποιοι έξω από αυτό το σύστημα που θα οργάνωναν μια σοβαρή κίνηση πείθοντας και τους πολιτικούς να ακολουθήσουν.
Τις σκέψεις του αυτές τις μοιράστηκε από την αρχή με τους πιο «κολλητούς» του φίλους. Ένας από αυτούς ήταν ο Νίκος Βαρδινογιάννης. Οι κοινές ιδιότητες των χαρακτήρων τους είχαν ενώσει με στέρεα δεσμά φιλίας από τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων όπου συναγωνίζονταν στην επίδειξη… απειθαρχίας. Ο Νίκος Βαρδινογιάννης, απόστρατος από το 1962, ήδη κουμαντάριζε τις διαρκώς αναπτυσσόμενες ναυτιλιακές επιχειρήσεις του μαζί με τον αδελφό του Βαρδή που η χούντα αποστράτευσε, το καλοκαίρι του 1967, όπως και πολλούς άλλους δημοκρατικούς αξιωματικούς. Από την πρώτη στιγμή βρέθηκαν και οι δύο αλληλέγγυοι με τον Παππά.
Ο Θανάσης Σέκερης, συμμαθητής-μηχανικός, στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, ξανθός, γαλανομάτης, πράος, ήρεμος ακόμα και στην έκφραση του θυμού του, με πηγαία αίσθηση του χιούμορ, με συγγενή αλλά συγχρόνως καλλιεργημένη λεπτότητα στη συμπεριφορά του είναι, προφανώς, το άκρο αντίθετο του Παππά. Μόνο στην εξωτερική εμφάνιση και συμπεριφορά, όμως. Μέσα του, διαπιστώνει κανείς συζητώντας μαζί του, ένα άκρως ανήσυχο πνεύμα, μια αποφασιστικότητα, μια πίστη σε αρχές και αξίες για τις οποίες θεωρεί φυσικό να θυσιάσει τα πάντα.
Τρίτος φίλος, από μικρό παιδί, σύντροφος στο κυνήγι, ο Πλωτάρχης Δικαστικός Θάνος Τζιοβαρίδης.
Οι πρώτες συζητήσεις μεταξύ των φίλων, γρήγορα επεκτείνονται. Ο Παππάς διαπιστώνει ότι κι άλλοι σκέφτονται σαν κι αυτόν. Ο συμμαθητής του Αλέκος Παπαδόγγονας είναι ένας από αυτούς που του εκμυστηρεύονται τους προβληματισμούς τους. Οι ιδεολογικές διαφορές μεταξύ των στελεχών του Πολεμικού Ναυτικού ουδέποτε στάθηκαν εμπόδιο στην επίτευξη του στόχου για το κοινό καλό.
Τον Αύγουστο του ’68, κατά τη διάρκεια της φοίτησης στη Ναυτική Σχολή Πολέμου της τάξης του ’48, δημιουργείται ο πρώτος πυρήνας από τους Αντιπλοιάρχους Ν. Παππά, Θ. Σέκερη (Μηχανικό), Π. Μάλλιαρη, Αλ. Παπαδόγγονα και Π. Παναγιωταρέα (Μηχανικό). Συναντώνται στο σπίτι του Παππά, συνομολογούν την αντίθεσή τους στη χούντα και αποφασίζουν να σχεδιάσουν κίνημα για την ανατροπή της και την αποκατάσταση των συνταγματικών ελευθεριών και της λαϊκής κυριαρχίας. Ο Παππάς, βενιζελικός από τα γεννοφάσκια του• οι Σέκερης, Μάλλιαρης στη συντηρητική πλευρά και οι Παπαδόγγονας, Παναγιωταρέας άκρως συντηρητικοί, πιστοί στη μοναρχία. Μέλη από όλο το νόμιμο δημοκρατικό φάσμα δηλαδή.
Οι 31 κινηματίες του Βέλους μπροστά από το ξενοδοχείο Agip στη Ρώμη, Μάιος 1973
Αποφασίστηκε η μύηση όσων το δυνατόν περισσότερων συναδέλφων, κυρίως από τον Στόλο, στελέχη του οποίου ήδη, σε μικρότερη κλίμακα, σχεδίαζαν διάφορες ενέργειες, όπως απαγωγή και δολοφονία του Παπαδόπουλου, τον Αύγουστο του 1969, που θα επέβαινε σε τορπιλάκατο για παρακολούθηση άσκησης. Αυτό το σχέδιο τελικά απορρίφθηκε ως ανάρμοστο στον πολιτισμό των αξιωματικών του Ναυτικού. Επίσης σχεδίαζαν κατάληψη της Κρήτης, αλλά μάλλον διέρρευσε νωρίς και η χούντα έστειλε επίλεκτες δυνάμεις στο νησί.
Το 1970, Αρχηγός του Στόλου ήταν ο Υποναύαρχος Μόραλης. Ο Παππάς γνώριζε από τη θητεία του ως υπασπιστής του ότι ο Γαρουφαλλιάς ήταν συντοπίτης του Μόραλη αλλά και του Διευθυντή της μεταλλουργικής εταιρίας «Σπ. Αναγνωστόπουλος Α.Ε.» Σπύρου Κοτσαρίδα. Θεωρούσε ότι ο ορμητικός Γαρουφαλλιάς, ως δημοκρατικός, θα εκμεταλλευόταν κάθε δυνατότητα ανατροπής της χούντας. Επίσης ήξερε ότι, αν ο αρχηγός του Στόλου διέτασσε τα πλοία του να κινηθούν, οι κυβερνήτες, μια τάξη αρχαιότεροι από τους συμμαθητές του Παππά, θα εκτελούσαν τις διαταγές του. Γι’ αυτό πλησίασε τον Κοτσαρίδα και του είπε να ενημερώσει τον Γαρουφαλλιά ότι το Ναυτικό ήταν ήδη οργανωμένο και έτοιμο να στηρίξει οποιαδήποτε πολιτική προσπάθεια ανατροπής της χούντας. Έμενε μόνο να συνεννοηθεί ο Γαρουφαλλιάς με τον Μόραλη και να τον προτρέψει να ενεργήσει.
«Καμιά οργάνωση δεν υπήρχε ακόμα», λέει ο Παππάς, «αλλά αν ο Μόραλης κινείτο, το Ναυτικό, έτσι όπως λειτουργεί, και με την αγανάκτηση που διακατείχε τα στελέχη του, θα τον ακολουθούσε σύσσωμο».
Ο Κοτσαρίδας, πραγματικά, μετέφερε τις προτροπές του Παππά στον Γαρουφαλλιά. Αυτός επικοινώνησε με τον Μόραλη, ο οποίος ζήτησε μερικές μέρες διορία για να το σκεφτεί, παρά το γεγονός πως ο Μόραλης εκτός από την προτροπή Γαρουφαλλιά είχε και την ίδια προσωπική εισήγηση από τον Πλοίαρχο Ι. Βασιλειάδη, αρχιεπιστολέα του. Αφού σκέφτηκε για τρείς μέρες, λέγεται ότι ζήτησε να δει τον Παπαδόπουλο και τον Αγγελή. Τελικά, τον παρέπεμψαν στον αδελφό του δικτάτορα Συνταγματάρχη Κ. Παπαδόπουλο και ανέφερε σ’ αυτόν την εισήγηση Γαρουφαλλιά. Την ίδια μέρα τον αποστράτευσαν «γιατί αυτά έπρεπε να μας τα πείτε προ τριημέρου κύριε υποναύαρχε», όπως του είπαν έχοντας προφανώς υποκλέψει το τηλεφώνημα Γαρουφαλλιά προς αυτόν.
Παρά την απογοήτευση απ’ όσα έγιναν, η σχεδίαση κινήματος του Ναυτικού προχωρούσε με ολοένα περισσότερους αξιωματικούς να μυούνται σ’ αυτό υπογράφοντας οι περισσότεροι -αφού μερικοί το θεωρούσαν εκτός «πνεύματος»- τον Όρκο που συμφωνήθηκε.
«Ο υπογεγραμμένος ………………. δίδω τον λόγον της στρατιωτικής μου Τιμής ότι:
α. Θα συμμετάσχω εις κίνησιν ήτις θα αποβλέπη εις την δια παντός μέσου και τρόπου ανατροπήν η εξαναγκασμόν της παρούσης Κυβερνήσεως δια την δημιουργίαν προσωρινής Κυβερνήσεως υπό ανεγνωρισμένην εθνικόφρονα προσωπικότητα επί τω σκοπώ επαναφοράς της Πατρίδος εις την Συνταγματικήν Τάξιν.
β. Θα αγωνισθώ ανιδιοτελώς δι’ όλων των δυνάμεών μου προς επίτευξιν του ως άνω τεθέντος σκοπού δια την σωτηρίαν της Πατρίδος.
γ. Θα τηρήσω πάσαν εχεμύθειαν επί της κινήσεως, εν εναντία δε περιπτώσει θέλω υποστώ πάσαν κύρωσιν.»
Τους όρκους συγκέντρωνε και φύλαγε ο Θανάσης Σέκερης. «Κλειδί» στην ολοκλήρωση των σχεδίων η τοποθέτηση του Πλωτάρχη, Γιάννη Σταθόπουλου στο γραφείο τοποθετήσεως αξιωματικών. Μυημένος από τον Παναγιωταρέα από πολύ νωρίς, το 1968, σοβαρός, λιγομίλητος και άριστος στα επαγγελματικά του καθήκοντα, θεωρήθηκε από τους ελάχιστους χουντικούς του Ναυτικού «δικός τους». Έτσι τοποθετήθηκε στη νευραλγική αυτή θέση. Ο Σταθόπουλος, μεθοδικά και με υπομονή, κατάφερε να διαμορφώσει έτσι τις τοποθετήσεις ώστε το καλοκαίρι του 1972 να βρεθούν στις θέσεις των κυβερνητών των πλοίων και σε στρατηγικές θέσεις Ναυστάθμων και Επιτελείων όλοι οι μυημένοι στο Κίνημα του Ναυτικού. Όταν το Κίνημα προδόθηκε, πλήρωσε ακριβά το ρόλο του σ’ αυτό, στα μπουντρούμια της ΕΣΑ, μ’ εξευτελισμούς και βασανιστήρια.
Από τους Κινηματίες του Ναυτικού, οι συλληφθέντες Μάχιμοι Αξιωματικοί
Μέλη του Κινήματος συνδέονται και με αντιστασιακές οργανώσεις όπως τους Ελεύθερους Έλληνες που περιλαμβάνουν στις τάξεις τους πολλούς απόστρατους, κυρίως Αξιωματικούς του Στρατού και της Πολεμικής Αεροπορίας αλλά και του Ναυτικού. Παράλληλα, ο Αντιπλοίαρχος Αριστείδης Κολιγιάννης, ένας ακόμα άριστος επιτελικός αξιωματικός, με τη συνδρομή και άλλων αξιωματικών είχε ολοκληρώσει τη συγγραφή της Διαταγής Επιχειρήσεων που προέβλεπε τα πάντα με κάθε λεπτομέρεια. Ξεκινούσε από την καταγραφή της παρούσας κατάστασης σχετικά με τη χουντική διακυβέρνηση και τις επιπτώσεις της στις διεθνείς σχέσεις της χώρας και στο εσωτερικό της. Περιέγραφε την αποστολή της επιχείρησης, το έργο, δηλαδή, που έπρεπε να γίνει για να εξαναγκαστεί η χούντα σε παραίτηση ή σε διαπραγματεύσεις με τους κινηματίες. Όριζε ως σκοπό της επιχείρησης τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής σωτηρίας για την επαναφορά της χώρας στη συνταγματική νομιμότητα. Και, βεβαίως, περιέγραφε τον τρόπο ενέργειας όλων των μονάδων και των ομάδων αξιωματικών που θα επέβαιναν στα πλοία.
Σχεδόν όλα ήταν έτοιμα. Έμενε η εύρεση αρχηγού και η πολιτική κάλυψη του Κινήματος που ζητούσαν αρκετοί από τους μυημένους σ’ αυτό. Στρέφονται αρχικά στον τελευταίο αρχηγό, απόστρατο Ναύαρχο Εγκολφόπουλο και στον επίσης απόστρατο Ναύαρχο Ι. Μηναίο, οι οποίοι δεν δέχονται να αναλάβουν την ηγεσία πιστεύοντας ότι το εγχείρημα δεν έχει πιθανότητες επιτυχίας.
Παράλληλα, βολιδοσκοπούν μέσω του Παπαδόγγονα τον Αβέρωφ ζητώντας του την κάλυψη Καραμανλή. Αν και ο ηπειρώτης πολιτικός προσπαθεί, η απάντηση Καραμανλή είναι, κοντολογίς, «δεν ξέρω, γι’ αυτό και δεν μπορώ να στηρίξω ή να μη στηρίξω. Αν εκδηλωθεί, θα δώσω ανακοίνωση». Όλα αυτά μεταφέρονται από στόμα σε στομα, δημιουργούν προβληματισμό, μερικοί κάνουν «ανάποδα».
Ο Παππάς κάθεται σ’ αναμμένα κάρβουνα ανυπομονώντας να δράσει. Αρκετοί, εκδηλώνουν και τον προβληματισμό τους για τον ανεφοδιασμό των πλοίων, αφού φύγουν. Ο Παππάς έχει λύση. Ο Νίκος Βαρδινογιάννης τον διαβεβαιώνει ότι θα έχουν στη διάθεσή τους ένα τάνκερ, αλλά και τις εγκαταστάσεις στους Αγίους Θεοδώρους του Κόλπου Μεγάρων και αυτές στους Καλούς Λιμένες στην Κρήτη.
Σε μια, άγνωστη σε πολλούς, τελευταία προσπάθειά του, απευθύνεται στον φίλο του Νίκο Βαρδινογιάννη και στέλνουν τον μικρό του αδελφό, Βαρδή, στο εξωτερικό να συναντήσει τον Καραμανλή και τον βασιλιά. Δεν τον δέχτηκαν…
Άκαρπες ουσιαστικά ήταν και οι προσπάθειες του Γιώργου Σέκερη, πρεσβευτή, που υπηρετούσε στο ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, είχε μυηθεί από τους πρώτους στα σχεδιαζόμενα από τον αδελφό του, Θανάση Σέκερη, και ήταν από την αρχή ο «πολιτικός σύμβουλος» των κινηματιών. Ο πρεσβευτής, απογοητευμένος, αναλαμβάνει το ρίσκο και «παραφράζοντας» τις συνομιλίες με τους πολιτικούς, ενθαρρύνει τους κινηματίες με «θετικά» πολιτικά μηνύματα…
Το παρόν αποτελεί απόσπασμα του βιβλίου «Ναύαρχος Νίκος Παππάς, το Βέλος στην καρδιά της δικτατορίας» του Κωστή Γκορτζή. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ν. & Σ. Μπατσιούλας, ISBN: 978-960-6813-20-7, ημ. έκδοσης: 2010, σελίδες 320.
Αν τα θέματα αρχηγίας και πολιτικής κάλυψης δεν υπήρχαν ή είχαν έγκαιρα επιλυθεί, ο Στόλος θα είχε κινηθεί από τον Σεπτέμβριο του 1972. Ήταν μυημένοι όλοι οι κυβερνήτες αντιτορπιλικών, οι κυβερνήτες των υποβρυχίων και των ταχέων σκαφών, καθώς και των βοηθητικών πλοίων και των διευθυντών στις κύριες θέσεις διοικητικής μέριμνας.
Χάθηκε, όμως, πολύτιμος χρόνος σε ατέρμονες συζητήσεις και διασπορά φημών που αργά ή γρήγορα θα έφταναν και στα αυτιά της χούντας, η οποία είχε το βλέμμα της διαρκώς στο Ναυτικό λόγω των συνεχών αντιδράσεων από το 1967, που με τον έναν ή άλλον τρόπο μάθαινε.
Ξημερώματα πρωτοχρονιάς του 1973, το φλουρί από τη βασιλόπιτα στο σπίτι του Νίκου Βαρδινογιάννη πέφτει στο κομμάτι του φίλου του Νίκου Παππά. «Νίκο, η χρονιά είναι δική σου, όλα θα σου πάνε καλά», του λέει…
***
Ο Νίκος Παππάς ήταν ένας από τους πρωτεργάτες στο Κίνημα του Ναυτικού το οποίο εκδηλώθηκε τον Μάιο του 1973 και αποτέλεσε τη σημαντικότερη αντίσταση κατά της χούντας ως τότε. Το Κίνημα οργανώθηκε με σκοπό την απελευθέρωση της Ελλάδας και συμμετείχαν εκτός από αξιωματικούς του Πολεμικού ναυτικού και αξιωματικοί από την Αεροπορία και τον στρατό. Ο Νίκος Παππάς ήταν κυβερνήτης στο αντιτορπιλικό «Βέλος» και ενώ το κίνημα είχε ήδη προδοθεί, αποφάσισε να αποχωρήσει από την άσκηση του ΝΑΤΟ στην οποία συμμετείχε και να ζητήσει πολιτικό άσυλο στην Ιταλία, καταφέροντας μεγάλο πλήγμα στη χούντα, ανανεώνοντας την αντίσταση και δημιουργώντας αίσθηση στο εξωτερικό κάνοντας την ανταρσία του Βέλους, πρωτοσέλιδο από την Ευρώπη μέχρι την Ιαπωνία.
Ο Νίκος Παππάς έγραψε τη δική του σελίδα στην Ιστορία, διετέλεσε αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, υπουργός, τιμήθηκε από την επίσημη Πολιτεία, την ιδιαίτερη πατρίδα του την Κύμη αλλά και από τους απλούς πολίτες αυτής της χώρας στα τέσσερα σημεία του ορίζοντά της. Από τη Μυτιλήνη μέχρι την Πάτρα και από την Κω μέχρι τα Γρεβενά.
Ξεκίνησε για το τελευταίο του ταξίδι στις 5 Απριλίου του 2013.
http://www.filistor.net/2013/04/299
