Γράφει ο
Ηλίας Ηλιόπουλος

Εβδομήντα χρόνια μετά την λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου (1945), ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Κίνας (RepublicofChina – ευρέως γνωστής ως Taiwan) κ. Ma Ying-jeou ανέλαβε και εξήγγειλε, στις 26/5/2015, μία ιστορικής σημασίας πρωτοβουλία για την ειρηνική διευθέτηση των υφισταμένων διακρατικών διαφορών στην Νότιο Σινική Θάλασσα (SouthChinaSeaPeaceInitiative).

Ως γνωστόν, η Νότιος Σινική Θάλασσα (South China Sea) αποτελεί, για πολλές δεκαετίες, πεδίο τριβών και εντάσεων μεταξύ των επιμέρους γεωστρατηγικών δρώντων της περιοχής. Όπως στην περίπτωση της Ανατολικής Σινικής Θαλάσσης (EastChinaSea), έτσι και εδώ, η Δημοκρατία της Κίνας (ROC) διαθέτει ισχυρούς τίτλους βασιζόμενους στην Ιστορία, στην Γεωγραφία και στο Διεθνές Δίκαιον.

Πράγματι, τα νησιωτικά συμπλέγματα Nansha (SpratlyIslands), Shisha (ParacelIslands), Chungsha (MacclesfieldBank) και Tungsha (PratasIslands) καθώς και τα χωρικά τους ύδατα είναι, από γεωγραφικής, ιστορικής και διεθνοδικαιϊκής απόψεως, αναπόσπαστο μέρος (inherentpart) του εδάφους και των χωρικών υδάτων της Δημοκρατίας της Κίνας.

Η Δημοκρατία της Κίνας (ROC) επαναβεβαίωσε τα νόμιμα δικαιώματα του Σινικού Έθνους επί της περιοχής λίαν εγκαίρως, σχεδόν αμέσως μετά την λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και τον τερματισμό της ιαπωνικής κατοχής (από το 1947). Τόσον η Συνθήκη Ειρήνης του Αγίου Φραγκίσκου (SanFranciscoPeaceTreaty), η οποία ετέθη σε ισχύ την 28/4/1952, όσον και η Συνθήκη Ειρήνης που υπεγράφη μεταξύ της Δημοκρατίας της Κίνας και της Ιαπωνίας (ROC – JapanPeaceTreaty) επαναβεβαίωσαν ότι τα νησιωτικά συμπλέγματα Nansha, Shisha, ChungshaκαιTungsha, που είχαν καταληφθεί υπό της Ιαπωνίας κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς βεβαίως και η υφαλοκρηπίδα τους, ώφειλαν να επιστραφούν στην Δημοκρατία της Κίνας. Εξ άλλου, στα χρόνια που ακολούθησαν, η Δημοκρατία της Κίνας άσκησε πραγματικό έλεγχο (exercisingeffectivecontrol) επί των ανωτέρω νήσων, γεγονός που αναγνωρίσθηκε και από ξένες Κυβερνήσεις και Διεθνείς Οργανισμούς.  

Εν τούτοις, άλλοι περιφερειακοί δρώντες – εκμεταλλευόμενοι και την θέση αδυναμίας, στην οποίαν περιήλθε η Δημοκρατία της Κίνας μετά την πρωτοφανή ιστορική αδικία που υπέστη την δεκαετία του 1970 από τους ιδίους τους συμμάχους της (ΗΠΑ/Δύση) – άρχισαν να εγείρουν αξιώσεις (κυρίως οι Φιλιππίνες και το Βιετνάμ, χωρίς να λείπουν και διεκδικήσεις από άλλους δρώντες, όπως π.χ. η Μαλαισία).

Στο πεδίο αυτό, η Προεδρία του κ. Ma Ying-jeou, από το 2008, επέδειξε εξαιρετικές ικανότητες. Ο Πρόεδρος προσπάθησε και επέτυχε να εφαρμόσει και εδώ ορισμένες από τις αρχές και μεθόδους που ακολούθησε και στην περίπτωση των ζητημάτων της Ανατολικής Σινικής Θαλάσσης (EastChinaSea). Είναι χαρακτηριστικό της δημιουργικής φαντασίας της ηγεσίας της Δημοκρατίας της Κίνας ότι υιοθέτησε και μετέφερε στα δεδομένα του υποσυστήματος NA Ασίας-Ειρηνικού πρακτικές επιλύσεως διαφορών, που είχαν επιτυχώς δοκιμασθεί από τους γεωστρατηγικούς δρώντες της Βορείου Θαλάσσης, η οποία είχε επίσης αποτελέσει πεδίο εντόνων και διαρκών τριβών μέχρι προ τριών δεκαετιών.

Έτσι, ο Πρόεδρος κ. Ma Ying-jeou προχώρησε προσφάτως στην εξαγγελία της Ειρηνευτικής Πρωτοβουλίας για την Νότιο Σινική Θάλασσα (SouthChinaSeaPeaceInitiative), καλώντας όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη:

1. να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση (exerciserestraint), να διαφυλάξουν την ειρήνη και την σταθερότητα (safeguardpeaceandstability) στην Νότιο Σινική Θάλασσα και να απόσχουν από την ανάληψη πάσης μονομερούς ενεργείας, η οποία θα μπορούσε να κλιμακώσει τις εντάσεις (refrainfromtakinganyunilateralactionthatmightescalatetensions),
2. να σέβονται τις αρχές και του πνεύμα του Διεθνούς Δικαίου (respecttheprinciplesandspiritofrelevantinternationallaw), συμπεριλαμβανομένου του Καταστατικού Χάρτου του ΟΗΕ (UNCharter) και της Συμβάσεως του ΟΗΕ για το Δίκαιον της Θαλάσσης (UNCLOS), να επιλύουν ειρηνικώς τις διαφορές μέσω διαλόγου και διαβουλεύσεων (peacefullydealwithandsettledisputesthroughdialogueandconsultations) και να περιφρουρούν από κοινού την ελευθερία και ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και της υπερπτήσεως (jointlyupholdthefreedomandsafetyofnavigationandoverflight) στην Νότιο Σινική Θάλασσα,
3. να βεβαιώσουν την συμμετοχή τους σε μηχανισμούς και μέτρα που προωθούν την ειρήνη και την ευημερία στην Νότιο Σινική Θάλασσα, π.χ. μηχανισμούς ναυτικής συνεργασίας (maritimecooperationmechanism) ή κοινώς αποδεκτούς κανόνες συμπεριφοράς (codeofconduct),
4. να αναστείλουν την επίλυση των κυριαρχικών διαφορών – ή, κατά λέξιν: «να βάλουν στο ράφι» τις κυριαρχικές διαφορές (shelvesovereigntydisputes) –και να εγκαθιδρύσουν ένα μηχανισμό περιφερειακής συνεργασίας για την από κοινού εκμετάλλευση των πόρων της εν λόγω γεωγραφικής ζώνης (zonaldevelopmentofresourcesintheSouthChinaSeaunderintegratedplanning),
5. να εγκαθιδρύσουν μηχανισμούς συντονισμού και συνεργασίας προς αντιμετώπιση των λεγομένων Μη Παραδοσιακών Θεμάτων Ασφαλείας (non-traditionalsecurityissues), όπως, επί παραδείγματι, η περιβαλλοντική ρύπανση (environmentalpollution), η επιστημονική έρευνα (scientificresearch), η καταπολέμηση του θαλασσίου εγκλήματος (maritimecrimefighting) και η ανθρωπιστική βοήθεια (humanitarianassistance) και αντιμετώπιση καταστροφών (disasterrelief).

Προδήλως, η πρωτοβουλία του Προέδρου κ. Ma Ying-jeou είναι μία τολμηρή και ρηξικέλευθη κίνηση μείζονος γεωπολιτικής σημασίας, η οποία αποδεικνύει την πολιτική βούληση της Δημοκρατίας της Κίνας να καταστήσει την Νότιο Σινική Θάλασσα «Θάλασσα Ειρήνης και Συνεργασίας» (SeaofPeaceandCooperation), κατά το πρότυπον της Ανατολικής Σινικής Θαλάσσης.  

Καταδεικνύεται έτσι, για μιαν ακόμη φορά, ότι η Δημοκρατία της Κίνας είναι αποφασισμένη να συμβάλει δημιουργικά στην ειρηνική επίλυση των υφισταμένων διαφορών μεταξύ των περιφερειακών γεωστρατηγικών δρώντων και να απόσχει πάσης ενεργείας, η οποία θα μπορούσε να πυροδοτήσει οξύνσεις – διαφυλάσσοντας βεβαίως τα νόμιμα εθνικά συμφέροντά της, όπως άλλωστε είχε φανεί και από την βαρυσήμαντη συνέντευξη, την οποίαν είχε παραχωρήσει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Κίνας, κ. Ma Ying-jeou, στην έγκριτη εφημερίδα «The New York Times», στην Taipei την 1/11/2014 (βλέπε Ηλία Ηλιόπουλου, «Δημοκρατία της Κίνας: Παράγων Σταθερότητος και Ασφαλείας», www.nonpapernews.gr 15 Νοεμβρίου 2014).

Άλλωστε, ήταν ο κ. Ma Ying-jeou εκείνος ο οποίος ανέλαβε και την «Ειρηνευτική Πρωτοβουλία της Ανατολικής Σινικής Θαλάσσης» (East China Sea Peace Initiative), προ τριετίας (Αύγουστος 2012), απαντώντας δι' αυτού του τρόπου στις μονομερείς ενέργειες της Ιαπωνίας στις νήσους Diaoyutai. Μολονότι, από την σκοπιά του Διεθνούς Δικαίου, οι νήσοι Diaoyutai ανήκουν στην Δημοκρατία της Κίνας, το καθεστώς τους παραμένει αμφισβητούμενο μέχρι σήμερα, συνεπεία των αξιώσεων τόσο της ηπειρωτικής Κίνας («Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας» / People's Republic of China) όσο και της Ιαπωνίας.

Υπενθυμίζεται ότι οι μονομερείς ιαπωνικές κινήσεις του θέρους του 2012 είχαν προκαλέσει την οργή του πληθυσμού τόσον της Ταϊβάν όσον και της ηπειρωτικής Κίνας (mainland China). Προδήλως, θα ήταν πολύ εύκολο για τον κ. Ma Ying-jeou να εκμεταλλευθεί πολιτικώς την ηυξημένη ευαισθησία των συμπατριωτών του επί του ζητήματος και να παρασυρθεί σε βεβιασμένες αντιδράσεις.

Εν τούτοις, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Κίνας επέδειξε τότε αξιοσημείωτη σωφροσύνη και υπευθυνότητα – και μάλιστα επ' ωφελεία όχι μόνον της χώρας του αλλά ολοκλήρου της διεθνούς κοινότητος. Διότι είναι αυτονόητον ότι, εάν οι κλιμακούμενες εντάσεις οδηγούσαν σε περιφερειακή διένεξη στο γεωπολιτικό υποσύστημα Ασίας-Ειρηνικού, τούτο δεν θα παρέμενε, βεβαίως, μία τοπική υπόθεση, αλλά θα απέβαινε άκρως επιζήμιο για την όλη λειτουργία της παγκοσμίου οικονομίας.

Για μιαν ακόμη φορά, η Δημοκρατία της Κίνας αποδεικνύεται ως μία υποδειγματική περίπτωση επιτυχίας αυτού που στην κλασσική ορολογία των Διεθνών Σχέσεων αποκαλείται «Στρατηγική των Μικρών Δυνάμεων» (Strategy of Small Powers) αλλά και παράδειγμα επιτυχούς Στρατηγικής της λεγομένης «Ηπίας Ισχύος» (Strategy of Soft Power).

Με την τελευταία πρωτοβουλία της, η Taipeiεπιβεβαιώνει πλήρως την θέση και τον ρόλο της ως υπολογίσιμου γεωστρατηγικού δρώντος του γεωπολιτικού υποσυστήματος Ασίας-Ειρηνικού. Η Δημοκρατία της Κίνας κατόρθωσε, τα τελευταία 65 χρόνια, να διαφυλάξει την ελευθέρα κρατική της ύπαρξη, την εδαφική της ακεραιότητα, το αξιακό της σύστημα («normative-value system») και τον τρόπον βίου της («way of life»), και δη αντιμετωπίζοντας άμεση, ορατή και διαρκή Απειλή κατά της Εθνικής Ασφαλείας της («national security threat»), προερχομένη μάλιστα από Μεγάλη Δύναμη, πολύ ισχυρότερη αυτής. Μολονότι τα αριθμητικά μεγέθη ήσαν πάντοτε συντριπτικά εις βάρος της, η Δημοκρατία της Κίνας – η Ηγεσία και ο Λαός – επέδειξε, επί επτά δεκαετίες, σιδηρά βούληση και αταλάντευτη αποφασιστικότητα να περιφρουρήσει την εθνική της ασφάλεια (βλέπε Ηλία Ηλιόπουλου, «Taiwan: Ένα Διεθνές Success Story» καθώς και «Δημοκρατία της Κίνας: Παράγων Σταθερότητος και Ασφαλείας», www.nonpapernews.gr).

Ως εκ της θέσεώς της στο περιφερειακό γεωπολιτικό υποσύστημα ΝΑ Ασίας/Ειρηνικού (regionalgeopoliticalsubsystemSouth-EastAsia-Pacific), αλλά και στο εν γένει «Rimland» (στον εξωτερικό «Ημι-Δακτύλιο» ή «Περίμετρο» γύρω από την συμπαγή χερσαία Ευρασιατική «Παγκόσμιο Νήσο» / «World Island», για να θυμηθούμε τους Κλασσικούς της Αγγλοσαξονικής Γεωπολιτικής Σχολής, Sir Halford Mackinder και Nicholas Spykman), η Δημοκρατία της Κίνας εξακολουθεί να αποτελεί υπολογίσιμο συντελεστή της περιφερειακής Ισορροπίας Ισχύος («Regional Balance of Power») και παραγωγό σταθερότητος και ασφαλείας («stability & security producer») στο υποσύστημα.

Κάτι το οποίον οφείλουν να θυμούνται πάντοτε οι διεθνείς δρώντες – και ιδιαιτέρως η Δύσις.

-Ο κ. Ηλίας Ηλιόπουλος είναι Ιστορικός-Διδάκτωρ (Dr. phil) του Λουδοβικείου-Μαξιμιλιανείου Πανεπιστημίου Μονάχου (Ludwig-Maximilian University of Munich), Καθηγητής της Σχολής Εθνικής Αμύνης και της Ναυτικής Σχολής Πολέμου (Hellenic National Defence College / Hellenic Naval War College) και Στρατηγικός Αναλυτής.