Γράφει ο
Βασίλης Γιαννακόπουλος

Στην παρούσα φάση, η ασφάλεια του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου συνιστά μια από τις πρώτες προτεραιότητες του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Για το λόγο αυτό, ο Ρώσος ηγέτης έδωσε εντολή για τη λήψη των απαραίτητων μέτρων, που θα αποτρέψουν τις πιθανές απειλές τόσο στο έδαφος, όσο στη θάλασσα ή και στον αέρα.

Τρομοκρατία

Παρά την όποια προετοιμασία των ρωσικών αρχών, οι προκλήσεις στον τομέα ασφαλείας χαρακτηρίζονται ως μείζονες. Η πρόθεση των ριζοσπαστών ισλαμιστών να στοχοποιήσουν το Παγκόσμιο Κύπελλο και να επιφέρουν σοβαρό πλήγμα κατά της Ρωσίας είναι δεδομένη, κυρίως λόγω των συνεχιζόμενων στρατιωτικών επιχειρήσεων του ρωσικού στρατού στη Συρία, αλλά και της δραστηριότητας των αυτονομιστών του Βορείου Καυκάσου (Τσετσενία, Νταγκεστάν και Ινγκουσετία).

Τα τελευταία χρόνια, έχοντας επίγνωση την πιθανότητα και το μέγεθος της εν δυνάμει απειλής, οι ρωσικές αρχές προετοιμάζονται μεθοδικά, εντοπίζοντας ριζοσπαστικές ομάδες, προμηθεύοντας το προσωπικό ασφαλείας με τον κατάλληλο εξοπλισμό και διεξάγοντας πλήθος αντιτρομοκρατικών ασκήσεων. Για παράδειγμα: [1]

- Θεσπίσθηκε η ηλεκτρονική ταυτότητα του φιλάθλου (Fan ID), η οποία θα επιδοθεί μετά από εξονυχιστικό έλεγχο σε όλους τους φιλάθλους.

- Απαγορεύθηκε για δύο μήνες (25 Μαΐου έως 25 Ιουλίου) η προσέγγιση πλοίων με δυνητικά επικίνδυνο φορτίο σε λιμένες πλησίον των πόλεων, που θα φιλοξενήσουν τους αγώνες ποδοσφαίρου.

- Καθορίσθηκαν ζώνες απαγόρευσης πτήσεων (no-flight zones) άνωθεν των περιοχών όπου θα διεξαχθούν οι αγώνες.

-  Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας και η Υπηρεσία Ομοσπονδιακής Ασφάλειας (FSB) ανέπτυξαν εξελιγμένα συστήματα κατά των drones και στις 11 πόλεις που θα φιλοξενήσουν το Παγκόσμιο Κύπελλο, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων συστημάτων ασφαλείας, τα οποία χρησιμοποιούνται για την προστασία των ρωσικών αεροπορικών βάσεων στη Συρία, από τρομοκρατικές επιθέσεις.

- Οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις ανέπτυξαν στους χώρους του Παγκοσμίου Κυπέλλου πυροβολαρχίες βλημάτων εδάφους-αέρος και αεροσκάφη αναχαίτισης, προκειμένου να αποτρέψουν οποιαδήποτε αεροπορική επίθεση, κτλ.

Ωστόσο, η εκδήλωση μιας τρομοκρατικής απειλής δεν θα μπορούσε να αποκλεισθεί σε καμιά περίπτωση, παρά τις διαβεβαιώσεις του επικεφαλής της οργανωτικής επιτροπής του Παγκοσμίου Κυπέλλου, Αλεξέι Σορόκιν, περί λήψης όλων των απαραίτητων μέτρων και της σωστής ισορροπίας ανάμεσα στην ασφάλεια και την άνεση των φιλάθλων.

Σε κάθε περίπτωση, οι ριζοσπάστες ισλαμιστές συνιστούν τη μείζονα απειλή για το Μουντιάλ 2018. Τα ερωτήματα που απασχολούν τους διοργανωτές είναι η εκτίμηση αφενός της πιθανότητας εκδήλωσης μιας τρομοκρατικής ενέργειας, αφετέρου του μεγέθους της απειλής (μικρής, μεσαίας ή μεγάλης κλίμακας). Από την πλευρά του, το “Jane's Terrorism and Insurgency Centre” (JTIC) επεσήμανε σε πρόσφατη έκθεσή του ότι: «Οι ριζοσπάστες ισλαμιστές, συμπεριλαμβανομένων των Ρώσων τζιχαντιστών που επιστρέφουν από τη Συρία, συνιστούν την πρωταρχική απειλή για το Παγκόσμιο Κύπελλο. Αν και οι πιθανότητες τρομοκρατικής επίθεσης στη Ρωσία έχουν μειωθεί, το Παγκόσμιο Κύπελλο προσφέρει ένα σημαντικά φιλόδοξο στόχο, για τους πιθανούς επιτιθέμενους». Στο σημείο αυτό, αξίζει να αναφέρουμε ότι περίπου 9.000 πολίτες της Ρωσίας και άλλων πρώην σοβιετικών χωρών έχουν ενταχθεί στη δύναμη των τζιχαντιστών της Συρίας. Μάλιστα, το γεγονός αυτό επικαλείται ο Ρώσος πρόεδρος, προκειμένου να δικαιολογήσει την εμπλοκή των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων στο συριακό θέατρο επιχειρήσεων. Δηλαδή, την ανάγκη εξουδετέρωσης της απειλής, που συνιστούν οι εν λόγω τζιχαντιστές για τη Ρωσία.

Να υπενθυμίσουμε ότι η Ρωσία αντιμετώπισε μια σειρά τρομοκρατικών επιθέσεων στη δεκαετία του 2010, κυρίως λόγω των αποσχιστικών πολέμων της Τσετσενίας και την ισλαμική εξέγερση που επεκτάθηκε στην περιοχή του Βορείου Καυκάσου. Μεταξύ αυτών, συμπεριλαμβάνονται η βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας στο μετρό της Μόσχας (Μάρτιος 2010) με 40 νεκρούς και πάνω από 120 τραυματίες, η βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας στο αεροδρόμιο Domodedovo της Μόσχας (Ιανουάριος 2011), όπου έχασαν τη ζωή τους 37 άτομα και τραυματίσθηκαν περισσότερα από 180, καθώς και οι επιθέσεις στο Volgograd (Δεκέμβριος 2013) με 34 νεκρούς. Πιο πρόσφατα (Απρίλιος 2017), σε βομβιστική επίθεση στο μετρό της Αγίας Πετρούπολης έχασαν τη ζωή τους συνολικά 15 άτομα και τραυματίσθηκαν περισσότερα από 45. Ωστόσο, η μεγαλύτερη τρομοκρατική επίθεση κατά ρωσικού στόχου διεξήχθη στις 31 Οκτωβρίου 2015, όταν αεροσκάφος των ρωσικών αερογραμμών Kogalymavia (πτήση 9268) συνετρίβη στον εναέριο χώρο του Σινά, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους και οι 217 επιβαίνοντες. Αμέσως μετά, την ευθύνη της βομβιστικής επίθεσης ανέλαβε μέσω twitter το Ισλαμικό Κράτος.

Χούλιγκαν και ακροδεξιά στοιχεία

Όπως και σε πολλές άλλες χώρες, έτσι και στη Ρωσία υπάρχουν οπαδοί με ιδιαίτερα εθνικιστικές και ακροδεξιές ιδεολογίες. Ο Pavel Klymenko, που ερευνά τον χουλιγκανισμό στο ρωσικό ποδόσφαιρο για το Fare Network, δήλωσε πρόσφατα ότι: «Το πρόβλημα είναι αρκετά σοβαρό. Οι περισσότεροι από τους Ρώσους οπαδούς κυριαρχούνται από ακροδεξιές αντιλήψεις και η εμφάνιση νεοναζιστικών συμβόλων στο ρωσικό πρωτάθλημα είναι συχνή». Επιπρόσθετα, μια πρόσφατη έκθεση σχετικά με τις φυλετικές διακρίσεις στο ρωσικό ποδόσφαιρο, από το Fare Network και το SOVA Center που εδρεύει στη Μόσχα, υπογραμμίζει «την αύξηση του αριθμού των περιστατικών διακρίσεων που συμβαίνουν στα ρωσικά γήπεδα». [2]

Στις αρχές του 2018, στην Σπάρτακ Μόσχας επιβλήθηκαν κυρώσεις, μετά από ένα tweet που χαρακτήριζε τους μαύρους παίκτες της ομάδας ως «σοκολάτες που λιώνουν στον ήλιο», ενώ τον Μάρτιο, η FIFA επέβαλε πρόστιμο 30.000 ελβετικών φράγκων στην ρωσική ένωση ποδοσφαίρου, για ρατσιστικά τραγούδια που ακούστηκαν σε φιλικό αγώνα ποδοσφαίρου μεταξύ της Ρωσίας και της Γαλλίας. Συνολικά, σύμφωνα με το Fare Network, στο ρωσικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου 2016-2017, καταγράφηκαν 89 ρατσιστικά και ακροδεξιά περιστατικά.

Γίνεται λοιπόν φανερό ότι όλα αυτά ενισχύουν την πιθανότητα περιστατικών μίσους, κακομεταχείρισης ή και επιθέσεων κατά οπαδών εθνικών ομάδων ποδοσφαίρου, στη διάρκεια του Μουντιάλ 2018. Αυτή είναι και η εκτίμηση της βρετανικής κυβέρνησης, η οποία υποστηρίζει ότι οι περίπου 10.000 πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου, που αναμένεται να ταξιδέψουν στη Ρωσία, αντιμετωπίζουν διάφορους κινδύνους, συμπεριλαμβανομένης της τρομοκρατικής επίθεσης, της βίας από χούλιγκαν, λόγω ρατσισμού, ομοφοβίας ή και για ευνόητους λόγους αντιβρετανικού συναισθήματος. [3] Ειδικά μεταξύ των Ρώσων και των Άγγλων χούλιγκαν η αντιπαλότητα είναι δεδομένη και ανησυχεί σοβαρά τόσο τις ρωσικές όσο και τις βρετανικές αρχές. Κατά τη διάρκεια του Euro 2016 στη Μασσαλία, σε συμπλοκές μεταξύ των οπαδών των δύο χωρών, τραυματίστηκαν περισσότεροι από 100 Εγγλέζοι και 30 από αυτούς νοσηλεύτηκαν.

[1] The New York Times, “World Cup Security Putin's Top Priority but Threats Loom”, June 4, 2018

[2] Emily Sherwin, Deutsche Welle, “World Cup Russia 2018: How safe and comfortable will fans feel?”, June 8, 2018

[3] UK Parliament Website, “The FCO’s preparations for the 2018 World Cup Contents”, June 8, 2018