Γράφει ο
Νίκος Καλλιακμάνης

Αναφέρεται η συχνότητα, οι παράγοντες που προδιαθέτουν στην ανάπτυξη ΣΔΚ. Επίσης η παρακολούθηση της εγκύου με ΣΔΚ προ και μετά τον τοκετό, όπως και η θεραπεία του ΣΔΚ.

Η ανακάλυψη της ινσουλίνης αποτέλεσε θεραπευτικό τεράστιο επίτευγμα στη ρύθμιση του κάθε διαβήτη. Ειδικά στον διαβήτη που εμφανίζεται κατά την κύηση άλλαξε όλα τα δεδομένα.

Έτσι στη δεκαετία του 1950 το 30% των κυήσεων σε έγκυο με ΣΔ κυήσεως ήταν ανεπιτυχείς.

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η μείωση της θνητότητας του εμβρύου, αλλά και η νοσηρότητα των εγκύων γυναικών έχει μειωθεί σημαντικά αγγίζοντας το επίπεδο των μη διαβητικών εγκύων.

Το έμβρυο προσπορίζεται όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται για τη θρέψη και ανάπτυξή του από την κυκλοφορία του μητρικού αίματος μέσω του πλακούντα.

Η γλυκόζη και τα αμινοξέα διέρχονται ελεύθερα από τον πλακούντα και βρίσκονται στα ίδια επίπεδα με της μητέρας του.

Αντίθετα τα λιπαρά οξέα και οι ορμόνες (ινσουλίνη και γλυκογόνο) δεν διέρχονται μέσα από τον πλακούντα.

Το έμβρυο διαθέτει δική του ινσουλίνη, η έκκριση της οποίας ρυθμίζεται από τα επίπεδα της γλυκόζης και των αμινοξέων.

Έτσι φυσιολογικά το έμβρυο αναπτύσσεται με θρεπτικά συστατικά τα οποία λαμβάνει από τη μητέρα του και δική του παραγωγή της ινσουλίνης.

Αν η έγκυος μητέρα έχει σακχαρώδη διαβήτη, ειδικά μη ρυθμιζόμενο η περίσσεια γλυκόζης και αμινοξέων διέρχεται μέσα από τον πλακούντα στο έμβρυο.

Αυτό θα έχει σαν συνέπεια τη συνεχή διέγερση του παγκρέατος του εμβρύου με τελικό αποτέλεσμα υπερτροφία, υπερπλασία των Β κυττάρων των νησιδίων του Langerhans όπως και υψηλά επίπεδα ινσουλίνης.

Τα επακόλουθα είναι αυξημένες συνθέσεις ποσότητας λίπους από τη γλυκόζη – αύξηση βάρους σώματος του εμβρύου, αύξηση ορίων καρδιάς, ήπατος με τελική κατάληξη ΜΑΚΡΟΣΩΜΙΚΑ – ΥΠΕΡΒΑΡΑ ΕΜΒΡΥΑ.

Η συχνότητα αποβολών, η αύξηση του ενδομήτριου υγρού, η τοξιναιμία της κύησης, ο θάνατος του εμβρύου είναι 10-30 φορές μεγαλύτερος στις διαβητικές γυναίκες.

Επίσης σε καταστάσεις όπου η τροφοδοσία του εμβρύου (η αιμάτωση του πλακούντα) μειώνεται σημαντικά (αγγειοπάθειες, αρτηριοσκλήρυνση) τότε το έμβρυο εμφανίζει μικρό σωματικό βάρος και αύξηση της θνησιμότητάς του.

Η γυναικολογική παρακολούθηση είναι επιβεβλημένη στον διαβήτη κύησης και περιλαμβάνει υπερηχογράφημα ανά 30 ημέρες, παρακολούθηση ζωτικών σημείων του εμβρύου.

Όπως και ο έλεγχος του καρδιακού ρυθμού και οι μεταβολές του συγκριτικά με τις συσπάσεις της μήτρας ( αυτόματες ή προκλητές : με χρήση ωκυτοκίνης) αποτελούν το καλύτερο οδηγό για την κατάσταση του εμβρύου.

Η ρύθμιση  του σακχάρου αίματος της εγκύου θεωρείται επιβεβλημένη και έχει σαν στόχο 1-2 μήνες πριν από τη σύλληψη και κατά τη συνολική διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού τιμές 80-120 mg% ( όχι άνω των 140 mg% μετά τα γεύματα).

Ειδικά στην περίοδο της οργανογένεσης του εμβρύου που συμπληρώνεται εντός 7 εβδομάδων από το σύλληψη εμφανίζονται οι πρώτες αυτόματες αποβολές του εμβρύου και ο μεγαλύτερος κίνδυνος δημιουργίας συγγενών ανωμαλιών στο έμβρυο.

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης της κύησης αποτελεί ένδειξη για εκτέλεση καισαρικής τομής και συνυπολογίζεται μαζί με τους άλλους παράγοντες της κύησης. Οι αλλοιώσεις του ΣΔΚ εμφανίζονται στο νεογνό αλλά και στη μητέρα (βλ. Πίνακα 1)

Πίνακας 1

Πάντως  Σακχαρώδης Διαβήτης της Κύησης αυξάνει τον κίνδυνο παιδικής ή εφηβικής παχυσαρκίας όπως και την εμφάνιση ΣΔ στην ενήλικη ζωή.

ΚΥΗΣΗ ΜΕ ΚΑΛΩΣ ΡΥΘΜΙΖΟΜΕΝΟ ΣΑΚΧ. ΔΙΑΒΗΤΗ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΙΑΤΗΡΗΘΕΙ ΜΕΧΡΙ 39 ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΠΡΟΔΙΑΘΕΤΟΥΝ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΥΗΣΗ

1. Παχυσαρκία
2. Εμφάνιση ΣΔ σε προηγούμενη κύηση
3. Οικογενειακό ιστορικο
4. Φυλή (Ισπανόφωνοι – Αφροαμερικανοί)
5. Προηγηθείσες αποβολές, παλίνδρομη κύηση
6. Γέννηση υπέρβαρου μωρού > 4.0 – 4.5 κιλά
7. Αυξημένο αμνιακό υγρό
8. Παλίνδρομη κύηση (ΠΚ). Χαρακτηρίζεται από απουσία αμνιακού υγρού στον αμνιακό σάκο και θάνατο του εμβρύου περίπου στις 2 εβδομάδες της κύησης. Συχνότητα 1 στις 6 έγκυες γυναίκες. Χρωμοσωμικές ανωμαλίες, ανωμαλίες πλακούντα αποτελούν τα κύρια αίτια ΠΚ.

Η πιο απλή δοκιμασία για τη διάγνωση ΣΔΚ είναι η μέτρηση σακχάρου αίματος της μέλλουσας μητέρας 1 ώρα μετά τη λήψη 50gr γλυκόζης από το στόμα.

Οι τιμές του σακχάρου < 130 mg/dl θεωρούνται αρνητικές

Με τιμές σακχάρου αίματος > 130 mg/dl γίνεται καμπύλη σακχάρου την 24^η – 28^η εβδομάδα της κύησης.

Η καμπύλη σακχάρου διενεργείται το πρωί μετά από προηγούμενη 8ωρη νηστεία και με τη χορήγηση 75 gr γλυκόζης από το στόμα και μέτρηση του σακχάρου αίματος πριν, στα 60’, 120’ λεπτά μετά την χορήγηση του σακχάρου.

Συνίσταται 3 ημέρες πριν από την εξέταση η διατροφή να περιλαμβάνει επαρκή ποσότητα υδατανθράκων (> 150 gr ημερησίως) χωρίς περιορισμό σωματικής δραστηριότητας.

Η διάγνωση του ΣΔ γίνεται όταν έστω και μία τιμή είναι μεγαλύτερη ή ίση από τα αναφερόμενα όρια.

ΓΛΥΚΟΖΗ ΝΗΣΤΕΙΑΣ > 92 mg/dl

ΓΛΥΚΟΖΗ 60’ > 180 mg/dl

ΓΛΥΚΟΖΗ 120’ > 153 mg/dl

Αυτοέλεγχος της γλυκόζης αίματος γίνεται πριν και μετά . 2 ώρες μετά τα κύρια γεύματα, υπερηχογραφική εξέταση του εμβρύου για την εκτίμηση της ανάπτυξής του αποτελούν βασικά στοιχεία παρακολούθησης του ΣΔΚ.

Θεραπεία ΣΔΚ

Διατήρηση επιπέδου γλυκόζης εντός επιθυμητών στόχων.

Τιμές γλυκόζης προγεννητικές ≤ 90 mg/dl

                           2 ώρες μετά το γεύμα ≤ 120 mg/dl

με σκοπό την αποφυγή εμφάνισης επιπλοκών

Το καθημερινό διαιτολόγιο για ΣΔΚ περιλαμβάνει 1800-2000 θερμίδες παράλληλα με σωματική δραστηριότητα (καθημερινό περίπατο).

Αν τα μέτρα αυτά δεν αποδώσουν τότε χορηγείται ινσουλίνη [Βιοσυνθετικές ινσουλίνες – ανθρώπειος ινσουλίνη μακράς και ταχείας διάρκειας (ισοφανική, detemir, glargine, lispro)]

Αν τα αντιδιαβητικά δισκία η Metformin μπορεί να χρησιμοποιηθεί βοηθητικά στο 2^ο – 3^ο τρίμηνο κύησης.

Η ΓΛΙΒΕΝΚΛΑΜΙΔΗ αποφεύγεται διότι έχει συνδεθεί με μακροσωμία και υπογλυκαιμία του νεογνού.

Στις περισσότερες των περιπτώσεων μετά τον τοκετό οι τιμές του σακχάρου του αίματος επανέρχονται στις φυσιολογικές τιμές τους.

Βέβαια οι γυναίκες που έχουν εμφανίσει σακχαρώδη διαβήτη κατά την κύηση έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίζουν σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 στη ζωή τους, 1/3 – 2/3 των περιπτώσεων. Για τον λόγο αυτό η διατήρηση σε φυσιολογικά επίπεδα του σωματικού βάρους, η λογική σωματική άσκηση – υγιεινή διατροφή είναι απαραίτητα, όπως απαραίτητος είναι και ο έλεγχος για την εμφάνιση προδιαβήτου, διαβήτη τουλάχιστον μια φορά κάθε τρία έτη.

ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΣΔΚ, Ο ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗΣ ΕΙΝΑΙ Η ΛΗΨΗ ΔΙΣΚΙΩΝ ΜΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΙΚΡΗΣ ΔΟΣΗΣ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΟΥ / ΠΡΟΓΕΣΤΕΡΟΝΗ

Ref: Μετεκ. Μεθ. ΣΔ

       ΙΓΝΑ 31^ος έτος

        Merc Man. 19^th edition

        Σακχ. Διαβήτης Μαρτ. 2018