Γράφει η Mαρίνα Κουρμπέλα 

Ανακοίνωση της Επιτροπής: Προετοιμασία για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 30 Μαρτίου 2019: σχέδιο δράσης έκτακτης ανάγκης

Σημειώνουμε, πως μετά την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δημοσιεύουμε, με θέμα,το σχέδιο δράσης έκτακτης ανάγκης υπογράφηκε η συμφωνία Brexit. Ωστόσο, η πιθανότητα μη έγκρισης και μη εφαρμογής της συμφωνίας και μιας άτακτης αποχώρησης ενισχύεται καθημερινά. Έτσι,η ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με το σχέδιο δράσης έκτακτης ανάγκης παραμένει επίκαιρη, και τη δημοσιεύουμε. Διευκρινίζεται, πως οι παραπομπές σε παραρτήματα, δε συνοδεύονται με τα σχετικά κείμενα .
Στο θέμα της προετοιμασίας για κάθε ενδεχόμενο, βέβαια,έχουμε αναφερθεί, αλλά πυκνώνουν τα σύννεφα στον Βρετανικό Ουρανό. Ετσι, κάνουμε και εμείς, ξανά, με την ενημέρωση, αυτό που ζητούν οι αρμόδιοι της ΕΕ: Ετοιμότητα σε όλα τα επίπεδα από όλους τους ενδιαφερόμενους στα κράτη μέλη της ΕΕ.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τον περασμένο Νοέμβριο την οποία και δημοσιεύουμε, «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει την έκκληση του προς τα κράτη μέλη, τα θεσμικά όργανα της Ένωσης και όλους τους ενδιαφερομένους να εντείνουν τις προσπάθειές τους για ετοιμότητα σε όλα τα επίπεδα και για κάθε πιθανή έκβαση. (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο -άρθρο 50, 29 Ιουνίου 2018) Επίσης, στην ανακοίνωση της Επιτροπής, που δημοσιεύουμε, υπογραμμίζεται, πως «η ετοιμότητα για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου πρέπει να αποτελεί κοινή προσπάθεια σε ενωσιακό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, στην οποία συμμετέχουν και οι οικονομικούς φορείς και οι πολίτες. Όλοι οι φορείς πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους προκειμένου να προετοιμαστούν για την αποχώρηση και να μετριάσουν τις χειρότερες επιπτώσεις ενός πιθανού σεναρίου απότομης εξέλιξης».
Σχετικά με τις επιχειρήσεις, η Επιτροπή, μεταξύ άλλων αναφέρει, πως τα μέτρα που θα ληφθούν δεν θα πρέπει να θέσουν τις εταιρείες της ΕΕ σε μειονεκτική θέση σε σύγκριση με τους ανταγωνιστές τους στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Πόσο έχουμε προετοιμαστεί, στην Ελλάδα;

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκειμένου να βοηθήσει τα ενδιαφερόμενα μέρη στην προετοιμασία τους για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, δημοσίευσε 78 τομεακές ενημερωτικές ανακοινώσεις με οδηγίες σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν . Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να έρχονται σε επικοινωνία με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, ιδίως τις μικρές και μεσαίες, για να τους βοηθούν να προετοιμαστούν σχετικά με την αποχώρηση.
==================================
Στο κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύουμε τη σχετική ανακοίνωση, με ορισμένες εξαιρέσεις.

Η ανακοίνωση της Επιτροπής: Προετοιμασία για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 30 Μαρτίου 2019: σχέδιο δράσης έκτακτης ανάγκης
1. Εισαγωγή
Το Ηνωμένο Βασίλειο αποφάσισε να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, επικαλούμενο τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 50 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Επιτροπή εκφράζει τη λύπη της για την απόφαση αυτή, την οποία, ωστόσο, σέβεται.
Στις 30 Μαρτίου 2019 , το Ηνωμένο Βασίλειο θα καταστεί τρίτη χώρα. Το σύνολο του πρωτογενούς και του παράγωγου δικαίου της Ένωσης θα παύσει να ισχύει στο Ηνωμένο Βασίλειο από εκείνη τη χρονική στιγμή, εκτός αν καθοριστεί άλλη ημερομηνία με επικυρωμένη συμφωνία αποχώρησης.
Όπως υπογραμμίστηκε στην πρώτη ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την προετοιμασία για το Brexit, της 19ης Ιουλίου 2018 , ανεξάρτητα από το προβλεπόμενο σενάριο, η επιλογή του Ηνωμένου Βασιλείου θα προκαλέσει σημαντικές διαταράξεις. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή ζήτησε επανειλημμένως από τους Ευρωπαίους πολίτες, τις επιχειρήσεις και τα κράτη μέλη να προετοιμαστούν για όλα τα πιθανά σενάρια, να εκτιμήσουν τους σχετικούς κινδύνους και να σχεδιάσουν την απόκρισή τους προκειμένου να μετριαστούν οι επιπτώσεις τους. Στις 29 Ιουνίου 2018, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανέλαβε την έκκλησή του προς τα κράτη μέλη, τα θεσμικά όργανα της Ένωσης και όλους τους ενδιαφερομένους να εντατικοποιήσουν τις προσπάθειές τους για ετοιμότητα σε όλα τα επίπεδα και για κάθε πιθανή έκβαση .
Σκοπός της ανακοίνωσης, που δημοσιεύουμε, σήμερα, είναι η ανταπόκριση της Επιτροπής στην έκκληση αυτή, δίνοντας έμφαση σε ένα σενάριο μη επίτευξης συμφωνίας. Προσδιορίζει βασικούς τομείς και βασικές δράσεις που πρέπει να αναληφθούν και καθορίζει μια διάρθρωση για τις συζητήσεις και τον συντονισμό των κρατών μελών από τον Νοέμβριο του 2018 έως τις 29 Μαρτίου 2019.
Από τον Μάιο του 2017, η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο διαπραγματεύονται μια συμφωνία αποχώρησης. Πρόοδος επιτεύχθηκε σε επίπεδο διαπραγματευτών όσον αφορά το νομικό κείμενο, καθώς και σχετικά με τις ρυθμίσεις για τη μεταβατική περίοδο μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2020, και τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν στις 19 Μαρτίου 2018 . Στις 19 Ιουνίου 2018, αναφέρθηκε περαιτέρω πρόοδος σε κοινή δήλωση των διαπραγματευτών της Επιτροπής και του Ηνωμένου Βασιλείου . Στις 17 Οκτωβρίου 2018, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50) κάλεσε την Επιτροπή ως διαπραγματευτή της Ένωσης, να συνεχίσει τις προσπάθειές της για την επίτευξη συμφωνίας με βάσει τις κατευθυντήριες γραμμές του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που έχουν ήδη συμφωνηθεί. Οι εν λόγω διαπραγματεύσεις συνεχίζονται και η Επιτροπή ως διαπραγματευτής της Ένωσης παραμένει προσηλωμένη στην επίτευξη συμφωνίας για μια εύτακτη αποχώρηση. Παρά το γεγονός ότι έχει επιτευχθεί πρόοδος σε πολλούς τομείς, και παρά τις σημαντικές προσπάθειες και τις εντατικές διαπραγματεύσεις, παραμένουν ορισμένα σημεία διαφωνίας. Επιπλέον, η επίτευξη συμφωνίας με την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δεν αποτελεί εγγύηση ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα επικυρώσει τη συμφωνία αποχώρησης μέχρι τις 29 Μαρτίου 2019.
2. Ανάγκη προετοιμασίας – δράση σε επίπεδο ΕΕ
Οι εργασίες για την προετοιμασία για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου προχωρούν παράλληλα με τις διαπραγματεύσεις. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να επιτελεί πλήρως τον ρόλο που της αναλογεί.
Οι οκτώ νομοθετικές προτάσεις ετοιμότητας για μέτρα που πρέπει να εγκριθούν ανεξάρτητα από το αν η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου συμβεί ή όχι με εύτακτο τρόπο
Η Επιτροπή εξέτασε λεπτομερώς το κεκτημένο της ΕΕ, δηλαδή τους υφιστάμενους κανόνες στο πλαίσιο του δικαίου της ΕΕ, προκειμένου να προσδιορίσει ποιες διατάξεις θα πρέπει να προσαρμοστούν σε κάθε περίπτωση, καθώς και τα μέτρα που θα πρέπει να τεθούν σε ισχύ μόνο σε περίπτωση ενός σεναρίου μη επίτευξης συμφωνίας. Ως αποτέλεσμα της εν λόγω λεπτομερούς εξέτασης, η Επιτροπή κατέθεσε οκτώ νομοθετικές προτάσεις ετοιμότητας για μέτρα που πρέπει να εγκριθούν ανεξάρτητα από το αν η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου συμβεί ή όχι με εύτακτο τρόπο. Τα εν λόγω μέτρα παρουσιάζονται στο παράρτημα 1. Ως παραδείγματα μπορούν να αναφερθούν οι προσαρμογές των κανόνων έγκρισης των μηχανοκίνητων οχημάτων ή σε σχέση με τους οργανισμούς επιθεώρησης πλοίων, καθώς και η κατανομή μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ-27 των δασμολογικών ποσοστώσεων που περιλαμβάνονται στον πίνακα αγαθών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Παράλληλα με την παρούσα ανακοίνωση, η Επιτροπή ενέκρινε τις δύο τελευταίες από τις ανωτέρω προτάσεις, συγκεκριμένα την πρόταση για την προσαρμογή των παραπομπών σε στόχους ενεργειακής απόδοσης για την ΕΕ (εκφραζόμενους σε απόλυτες τιμές) για το 2030, καθώς και την πρόταση για τους κανόνες σχετικά με τις θεωρήσεις οι οποίοι θα ισχύουν για τους υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση .
Επιπλέον, ορισμένες εκτελεστικές και κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις που είναι επίσης αναγκαίες σε κάθε σενάριο έχουν εκδοθεί ή βρίσκονται στο στάδιο της κατάρτισης. Σε αυτές συγκαταλέγονται, για παράδειγμα, η αντιμετώπιση του Ηνωμένου Βασιλείου στο πλαίσιο των στατιστικών στοιχείων, η εκ νέου ανάθεση καθηκόντων εισηγητή για την αξιολόγηση ορισμένων χημικών προϊόντων από το Ηνωμένο Βασίλειο σε άλλο κράτος μέλος, και οι τροποποιήσεις των αδειών κυκλοφορίας φαρμάκων στην αγορά. Όλες οι πράξεις, που προαναφέρθηκαν, είναι στοχευμένες και αφορούν συγκεκριμένα το Brexit και παρουσιάζονται στο παράρτημα 2.
Η Επιτροπή συνεργάζεται επίσης με τους αρμόδιους οργανισμούς. Λόγω των ειδικών συνθηκών στον τομέα των αερομεταφορών, για παράδειγμα, η Επιτροπή κάλεσε τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ασφάλειας της Αεροπορίας (EASA) να αρχίσει τη διεκπεραίωση ορισμένων αιτήσεων από οντότητες του Ηνωμένου Βασιλείου στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την περίοδο κατά την οποία το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα αποτελεί κράτος μέλος. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) έχει εκπονήσει αρκετές έρευνες και, όπου χρειάστηκε, απευθύνθηκε σε κατόχους ενωσιακών αδειών κυκλοφορίας φαρμάκων για να τους υπενθυμίσει την ανάγκη να λάβουν τα αναγκαία μέτρα ετοιμότητας. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων (ECHA), το Κοινοτικό Γραφείο Φυτικών Ποικιλιών (CPVO), και ο EMA μετέφεραν ρυθμιστικές λειτουργίες από το Ηνωμένο Βασίλειο σε άλλα κράτη μέλη.
Επιπλέον, η Ένωση λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσει ότι οι οργανισμοί και οι υπηρεσίες της ΕΕ που έχουν έδρα στο Ηνωμένο Βασίλειο (όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων, η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών, το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο της Βόρειας Θάλασσας, οι εφεδρικές εγκαταστάσεις του κέντρου παρακολούθησης της ασφάλειας του Galileo και τα επιχειρησιακά στρατηγεία) θα μετεγκατασταθούν στην ΕΕ-27 πριν από την ημερομηνία αποχώρησης.
Προς το συμφέρον της Ένωσης, η Επιτροπή υποστηρίζει επίσης την προσχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου αφενός στη σύμβαση περί του κοινού καθεστώτος διαμετακόμισης ως τρίτη χώρα διαμετακόμισης, υπό την προϋπόθεση ότι είναι έτοιμο να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της σύμβασης, και αφετέρου στη σύμβαση για την απλούστευση των διατυπώσεων κατά τις εμπορευματικές συναλλαγές. Για τον ίδιο λόγο, η Επιτροπή υποστηρίζει επίσης την προσχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου στη Συμφωνία για τις δημόσιες συμβάσεις.
Βρίσκονται επίσης σε εξέλιξη οι εργασίες σε άλλους άξονες, στους οποίους περιλαμβάνονται και πολύ πρακτικές πτυχές της εσωτερικής ετοιμότητας της ΕΕ, όπως η αποσύνδεση και η προσαρμογή των βάσεων δεδομένων και των συστημάτων ΤΠ, όπως και άλλων πλατφορμών επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφοριών, όπου το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα πρέπει να έχει πλέον πρόσβαση.
Επιπλέον, η Επιτροπή συνέχισε να συζητά τις προετοιμασίες για την αποχώρηση με τα κράτη μέλη της ΕΕ-27, τόσο όσον αφορά γενικά θέματα ετοιμότητας όσο και ειδικά τομεακά, νομικά και διοικητικά μέτρα ετοιμότητας. Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή εντείνουν τις εργασίες αυτές μέσω των τομεακών σεμιναρίων που διοργανώνει η ομάδα εργασίας του Συμβουλίου (άρθρο 50).
3. Ανάγκη προετοιμασίας – δράσεις από πολίτες, επιχειρήσεις και κράτη μέλη
Όπως υπογραμμίζεται στην πρώτη ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την προετοιμασία για το Brexit, της 19ης Ιουλίου 2018, η ετοιμότητα για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου πρέπει να αποτελεί κοινή προσπάθεια σεενωσιακό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, στην οποία συμμετέχουν και οι οικονομικούς φορείς και οι πολίτες. Όλοι οι φορείς πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους προκειμένου να προετοιμαστούν για την αποχώρηση και να μετριάσουν τις χειρότερες επιπτώσεις ενός πιθανού σεναρίου απότομης εξέλιξης.
Μέτρα από τα κράτη μέλη της ΕΕ-27
Τα κράτη μέλη έχουν αρχίσει να προετοιμάζονται για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, εντοπίζοντας τις ανάγκες για προσαρμογές της νομοθεσίας τους και για λήψη διοικητικών και πρακτικών μέτρων. Πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες αυτές και να δοθεί προτεραιότητα στην εφαρμογή τους. Τα εθνικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της αναγκαίας αύξησης των ανθρώπινων πόρων (όπως τελωνειακών υπαλλήλων και επίσημων κτηνιάτρων) και της δημιουργίας, της προσαρμογής ή της ενίσχυσης των αναγκαίων υποδομών (π.χ. στους λιμένες και τους αερολιμένες), αποτελεί κεντρικό στοιχείο του σχεδιασμού αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων.
Τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών αρχών, θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην εφαρμογή και την επιβολή της νομοθεσίας της ΕΕ έναντι του Ηνωμένου Βασιλείου ως τρίτης χώρας. Αυτό περιλαμβάνει:
- τη διενέργεια των αναγκαίων εξακριβώσεων και ελέγχων στα σύνορά τους και
-τη διεκπεραίωση των απαραίτητων αδειών και εγκρίσεων.
Το Brexit συνεπάγεται επίσης την επανεμφάνιση θαλασσίων συνόρων στη Βόρεια Θάλασσα και στον Βόρειο Ατλαντικό. Θα χρειαστεί να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες από τα κράτη μέλη, καθώς και μέσω της περιφερειακής συνεργασίας, για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής παρακολούθησης και του ελέγχου των δραστηριοτήτων στα ενωσιακά ύδατα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεριμνήσουν ώστε οι εργασίες αυτές να ολοκληρωθούν εγκαίρως πριν από την αποχώρηση, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι οι υποδομές αυτές θα χρειαστεί σε κάθε περίπτωση να προσαρμοστούν ή να ενισχυθούν εγκαίρως πριν από τη λήξη της μεταβατικής περιόδου.
Η Επιτροπή συνεργάζεται με τα κράτη μέλη για τον συντονισμό των μέτρων που θεσπίζουν, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι προετοιμασίες έκτακτης ανάγκης εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι συνεκτικές και σύμφωνες με τις γενικές αρχές που διατυπώνονται κατωτέρω . Στο ίδιο πνεύμα, τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να προβούν σε διμερείς συζητήσεις και συμφωνίες με το Ηνωμένο Βασίλειο, πράγμα που θα υπονόμευε την ενότητα της ΕΕ.
Οικονομικοί πόροι και τεχνική βοήθεια- ΜΜΕ
Όσον αφορά την ανάγκη για οικονομικούς πόρους και/ή τεχνική βοήθεια, οι ισχύοντες κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις καθιστούν δυνατή την αντιμετώπιση των προβλημάτων που θα αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις στην περίπτωση ενός Brexit χωρίς συμφωνία. Για παράδειγμα, οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις επιτρέπουν τις ενισχύσεις παροχής συμβουλών σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) ή τις ενισχύσεις για κατάρτιση, οι οποίες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να συμβάλουν στην ετοιμότητα των ΜΜΕ (συμπεριλαμβανομένων ενδεχόμενων μελλοντικών τελωνειακών διατυπώσεων). Οι κατευθυντήριες γραμμές για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση περιέχουν διατάξεις για τα καθεστώτα προσωρινής στήριξης αναδιάρθρωσης για ΜΜΕ, οι οποίες θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ρευστότητας που προκαλούνται λόγω του Brexit. Η πρόσβαση στη χρηματοδότηση είναι δυνατή με διάφορες μορφές, π.χ. μέσω χρηματοδοτούμενων από το δημόσιο συστημάτων δανειοδότησης με το επιτόκιο αναφοράς ή κρατικών εγγυήσεων στο πλαίσιο της ανακοίνωσης για τις εγγυήσεις.
Η Επιτροπή είναι έτοιμη να συνεργαστεί ευθύς αμέσως με τα κράτη μέλη που θα επηρεαστούν περισσότερο από μια άτακτη αποχώρηση και να διερευνήσει ρεαλιστικές και αποτελεσματικές λύσεις στήριξης, σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων. Ειδικότερα, η Επιτροπή θα στηρίξει την Ιρλανδία στην εξεύρεση λύσεων για την αντιμετώπιση των ιδιαίτερων προκλήσεων που θα αντιμετωπίσουν οι ιρλανδικές επιχειρήσεις.
Κατάρτιση τελωνειακών υπαλλήλων
Μπορεί επίσης να διατεθεί τεχνική και χρηματοδοτική βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση σε ορισμένους τομείς, όπως η κατάρτιση τελωνειακών υπαλλήλων στο πλαίσιο του προγράμματος «Τελωνεία 2020». Και άλλα προγράμματα μπορούν να συμβάλουν σε παρόμοιες ενέργειες κατάρτισης στον τομέα των υγειονομικών και φυτοϋγειονομικών ελέγχων. Για τη γεωργία, το δίκαιο της ΕΕ παρέχει ποικίλα μέσα για την αντιμετώπιση των πλέον άμεσων συνεπειών της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου, ιδίως στο πλαίσιο ενός σεναρίου μη επίτευξης συμφωνίας.
Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ θα επηρεάσει όλα τα κράτη μέλη σε διαφορετικό βαθμό, περισσότερο όμως την Ιρλανδία. Με βάση τις αρχές που περιγράφηκαν, η Επιτροπή είναι έτοιμη να στηρίξει την Ιρλανδία προκειμένου να εξεύρει λύσεις για την αντιμετώπιση των ιδιαίτερων προκλήσεων. Η Επιτροπή δεσμεύεται επίσης να εξασφαλίσει τη συνέχιση των τρεχόντων προγραμμάτων PEACE και INTERREG μεταξύ των παραμεθόριων κομητειών της Ιρλανδίας και της Βόρειας Ιρλανδίας, στα οποία το Ηνωμένο Βασίλειο είναι εταίρος. Η Επιτροπή έχει υποβάλει προτάσεις για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο. Σε περίπτωση άτακτης αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, η Επιτροπή θεωρεί ότι η στήριξη αυτή θα πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω, δεδομένου ότι τα προβλήματα θα είναι ιδιαίτερα οξυμένα.
Δράση από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις
Τα μέτρα έκτακτης ανάγκης που λαμβάνονται από εθνικές αρχές ή αρχές της ΕΕ δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τις προετοιμασίες που πρέπει να κάνει κάθε πολίτης και κάθε επιχείρηση ώστε να είναι έτοιμοι για τη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου. Σε περίπτωση που απαιτηθούν νέες εγκρίσεις, άδειες ή πιστοποιητικά, κάθε εμπλεκόμενο μέρος έχει την ευθύνη να υποβάλει σχετική αίτηση σε εύθετο χρόνο.
Για να βοηθήσει τα ενδιαφερόμενα μέρη στην προετοιμασία τους για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, η Επιτροπή δημοσίευσε 78 τομεακές ενημερωτικές ανακοινώσεις με οδηγίες σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν . Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να έρχονται σε επικοινωνία με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, ιδίως τις μικρές και μεσαίες, για να τους βοηθούν να προετοιμαστούν για την αποχώρηση.
4. Δράση σε επίπεδο ΕΕ για την αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων
Πέραν των μέτρων ετοιμότητας που προαναφέρθηκαν, ο σχεδιασμός αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων περιλαμβάνει την πρόβλεψη των μέτρων τα οποία θα ήταν αναγκαία για να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις που θα είχε η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση χωρίς συμφωνία αποχώρησης. Σε ένα σενάριο μη συμφωνίας,το σύνολο του πρωτογενούς και του παράγωγου δικαίου της ΕΕ θα πάψει να ισχύει στο Ηνωμένο Βασίλειο και οι συνέπειες της αποχώρησης θα επέλθουν από την ημερομηνία της αποχώρησης. Κατ’ εξαίρεση, ενεργώντας προς το συμφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για να προστατεύσει τα ζωτικά της συμφέροντα, η Επιτροπή έχει κατά νου έναν περιορισμένο αριθμό μέτρων έκτακτης ανάγκης για τον περιορισμό των σημαντικών διαταράξεων σε ορισμένους αυστηρά καθορισμένους τομείς. Οι σχετικές διαταράξεις θα διαφέρουν μεταξύ των διαφόρων τομέων, καθώς και μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ-27.

Μολονότι οι προετοιμασίες για την αντιμετώπιση του Ηνωμένου Βασιλείου ως τρίτης χώρας θα ήταν, από πολλές απόψεις, οι ίδιες είτε υπάρξει συμφωνία αποχώρησης που προβλέπει μεταβατική περίοδο είτε όχι, χωρίς συμφωνία αποχώρησης οι προετοιμασίες αυτές θα πρέπει να λάβουν χώρα με πολύ ταχύτερους ρυθμούς. Επίσης, ο απότομος χαρακτήρας ενός σεναρίου μη επίτευξης συμφωνίας θα καθιστούσε αναγκαία τη λήψη ορισμένων ειδικών μέτρων.
Αρχές που διέπουν τα μέτρα έκτακτης ανάγκης
Γενικά, οι κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν ειδικά τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, μπορούν να προσαρμοστούν σε μια αλλαγή του εδαφικού πεδίου εφαρμογής τους. Πολλοί κανόνες είχαν σχεδιαστεί όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε λιγότερα μέλη, και εξακολούθησαν να ισχύουν όταν ο αριθμός των κρατών μελών αυξήθηκε από 6 σε 28. Μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να λειτουργεί και να εφαρμόζει τους κανόνες της εντός των συνόρων της.
Η συνολική προσέγγιση της έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να αποτυπώνει το γεγονός ότι, σε ένα σενάριο μη επίτευξης συμφωνίας, το Ηνωμένο Βασίλειο από την 30ή Μαρτίου 2019 δεν θα δεσμεύεται από τους κανόνες της ΕΕ και πολύ σύντομα θα μπορούσε να αρχίσει να αποκλίνει από αυτούς. Μέτρα έκτακτης ανάγκης θα ληφθούν μόνον όταν αυτό είναι απολύτως αναγκαίο και προς το συμφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των πολιτών της. Αυτό θα συμβεί στις περιορισμένες περιπτώσεις κατά τις οποίες οι ισχύοντες κανόνες δεν παρέχουν ικανοποιητικές λύσεις προκειμένου να μετριαστούν οι πλέον αρνητικές συνέπειες που μπορεί να έχει μια αποχώρηση χωρίς συμφωνία για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους πολίτες.
Τα μέτρα δεν θα πρέπει να θέσουν τις εταιρείες της ΕΕ σε μειονεκτική θέση σε σύγκριση με τους ανταγωνιστές τους στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τα εν λόγω μέτρα δεν θα πρέπει να αποζημιώνουν εταιρείες οι οποίες, αντίθετα από τους ανταγωνιστές τους, δεν έλαβαν τα αναγκαία μέτρα ετοιμότητας, καθώς αυτό θα οδηγούσε σε στρέβλωση των ίσων όρων ανταγωνισμού.
Κατά την άποψη της Επιτροπής, τα μέτρα έκτακτης ανάγκης που θα ληφθούν σε όλα τα επίπεδα θα πρέπει να ακολουθούν τις ακόλουθες γενικές αρχές:
• Τα μέτρα έκτακτης ανάγκης δεν θα πρέπει να προσφέρουν τα ίδια οφέλη με αυτά των οποίων απολαύουν τα κράτη μέλη της Ένωσης, ούτε ίδιους όρους με εκείνους μιας ενδεχόμενης μεταβατικής περιόδου, όπως προβλέπεται στο σχέδιο της συμφωνίας αποχώρησης•
• Τα μέτρα έκτακτης ανάγκης θα είναι κατά κανόνα προσωρινής φύσης και δεν θα πρέπει, καταρχήν, να ισχύουν μετά το τέλος του 2019•
• Τα μέτρα θα θεσπίζονται μονομερώς από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την προάσπιση των συμφερόντων της και, ως εκ τούτου, μπορεί, καταρχήν, να ανακληθούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση ανά πάσα στιγμή
• Τα μέτρα έκτακτης ανάγκης πρέπει να λαμβάνονται με σεβασμό στον καταμερισμό των αρμοδιοτήτων που προβλέπονται από τις Συνθήκες, καθώς και στην αρχή της επικουρικότητας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης•
• Τα εθνικά μέτρα έκτακτης ανάγκης πρέπει να είναι συμβατά με το ενωσιακό δίκαιο, συμπεριλαμβανομένων των διεθνών υποχρεώσεων της Ένωσης και
• Τα μέτρα έκτακτης ανάγκης δεν θα αποκαθιστούν καθυστερήσεις οι οποίες θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί με μέτρα ετοιμότητας και με την έγκαιρη ανάληψη δράσης από τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη.
5. Εκτίμηση των αναγκών έκτακτης ανάγκης
Ορισμένοι τομείς πολιτικής χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής λόγω της σημασίας τους για την Ευρωπαϊκή Ένωση ως σύνολο, των ευρέων συνεπειών που θα έχει γι’ αυτούς μια άτακτη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς και των επακόλουθων σημαντικών αρνητικών επιπτώσεων για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Η Επιτροπή έχει προσδιορίσει τους ακόλουθους τομείς ως ιδιαίτερης σημασίας . Οι εργασίες στους τομείς αυτούς προωθούνται με ιδιαίτερη αίσθηση του επείγοντος.
Πολίτες
Στις διαπραγματεύσεις με το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ευρωπαϊκή Ένωση έδωσε ευθύς εξ αρχής προτεραιότητα στους πολίτες. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2017, τα ζητήματα που αφορούν τους πολίτες αποτελούν το πρώτο ουσιαστικό μέρος του σχεδίου της συμφωνίας αποχώρησης. Πρόθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν ανέκαθεν να μην πληρώσουν οι πολίτες το τίμημα του Brexit. Προς τον σκοπό αυτό τα κράτη μέλη θα χρειαστεί να ακολουθήσουν γενναιόδωρη προσέγγιση όσον αφορά τα δικαιώματα των πολιτών του Ηνωμένου Βασιλείου που διαμένουν ήδη στην επικράτειά τους .
Ø Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι περίοδοι νόμιμης διαμονής των πολιτών του Ηνωμένου Βασιλείου σε ένα κράτος μέλος της ΕΕ-27 πριν από την ημερομηνία αποχώρησης θα πρέπει να θεωρούνται ως περίοδοι νόμιμης διαμονής σε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με την οδηγία 2003/109/ΕΚ σχετικά με το καθεστώς υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι είναι επί μακρόν διαμένοντες.
Αυτό θα βοηθήσει τους πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου που διαμένουν στην ΕΕ-27 να αποκτήσουν το καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος στο κράτος μέλος στο οποίο κατοικούν, εάν πληρούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις. Θα είναι έτσι σε θέση να έχουν την ίδια μεταχείριση με τους ημεδαπούς όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, την εκπαίδευση και τις βασικές κοινωνικές παροχές. Θα μπορούν επίσης να απολαύουν δικαιωμάτων οικογενειακής επανένωσης και, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να αποκτήσουν δικαίωμα διαμονής σε άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ø Η Επιτροπή βοηθά επίσης τα κράτη μέλη στον συντονισμό της δράσης τους στους τομείς αρμοδιότητάς τους, ώστε να διασφαλίζεται μια συνεκτική προσέγγιση ως προς την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών. Δεδομένου του μεγέθους των διοικητικών προκλήσεων που θα αντιμετωπίσουν οι εθνικές και τοπικές αρχές, και για να αποφεύγονται διοικητικές καθυστερήσεις, συνιστάται στα κράτη μέλη να δέχονται την υποβολή αιτήσεων για χορήγηση τίτλου διαμονής πριν από την ημερομηνία αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου.
Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή εκφράζει την ικανοποίησή της για τις διαβεβαιώσεις της Πρωθυπουργού κας May ότι, ακόμα και σε ένα σενάριο μη επίτευξης συμφωνίας, τα δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ στο Ηνωμένο Βασίλειο θα προστατεύονται κατά τρόπο παρόμοιο με αυτόν που περιγράφεται ανωτέρω. Η Επιτροπή αναμένει τώρα να επισημοποιηθεί σύντομα η διαβεβαίωση αυτή, ώστε να μπορούν να την επικαλούνται οι πολίτες.
Οι αντιπροσωπείες της Επιτροπής στο Ηνωμένο Βασίλειο παρέχουν πληροφορίες, νομικές συμβουλές και εμπειρογνωμοσύνη στους πολίτες της ΕΕ-27 που διαμένουν στο Ηνωμένο Βασίλειο για να τους βοηθήσουν να διασφαλίσουν το νομικό τους καθεστώς σύμφωνα με τους κανόνες του Ηνωμένου Βασιλείου που θα ισχύσουν μετά την αποχώρησή του.
Όπως προαναφέρθηκε, η Επιτροπή, παράλληλα με την παρούσα ανακοίνωση, ενέκρινε πρόταση κανονισμού για την τροποποίηση του κανονισμού για τις θεωρήσεις . Σκοπός της εν λόγω πρότασης είναι να διευκολύνει την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου απαλλάσσοντας τους υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου από την υποχρέωση θεώρησης για βραχεία διαμονή στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό την προϋπόθεση ότι οι υπήκοοι όλων των κρατών μελών της ΕΕ-27 θα εξαιρεθούν εξίσου από τις απαιτήσεις θεώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου.
Χρηματοοικονομικές υπηρεσίες
Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου συνεπάγεται ότι οι χρηματοοικονομικοί φορείς που είναι εγκατεστημένοι στο Ηνωμένο Βασίλειο θα χάσουν το δικαίωμα να παρέχουν τις υπηρεσίες τους στα κράτη μέλη της ΕΕ-27 βάσει διαβατηρίων της ΕΕ στον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Οι δραστηριότητες των ενωσιακών φορέων στο Ηνωμένο Βασίλειο θα υπόκεινται στο δίκαιο του Ηνωμένου Βασιλείου.
Στις ανακοινώσεις της προς τα ενδιαφερόμενα μέρη, η Επιτροπή υπογράμμισε τη σημασία της ετοιμότητας για όλα τα πιθανά σενάρια, συμπεριλαμβανομένου του σεναρίου μη επίτευξης συμφωνίας. Οι Ευρωπαϊκές Εποπτικές Αρχές και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα υπό την ιδιότητά της ως εποπτική αρχή, ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός, έχουν εκδώσει εκτενείς γνωμοδοτήσεις και κατευθυντήριες γραμμές για να υπογραμμίσουν την ανάγκη ετοιμότητας και για να αποσαφηνίσουν τις προσδοκίες εποπτείας σε περίπτωση μετεγκατάστασης επιχειρήσεων. Πολλές ενωσιακές επιχειρήσεις χρηματοοικονομικών υπηρεσιών έχουν προετοιμαστεί για ένα σενάριο στο οποίο το Ηνωμένο Βασίλειο δεν αποτελεί πλέον μέρος της ενιαίας αγοράς, για παράδειγμα με την προσαρμογή των συμβάσεών τους ή με τη μετεγκατάσταση ικανοτήτων και δραστηριοτήτων στην ΕΕ-27. Αυτή η μεταφορά δραστηριοτήτων και ανάπτυξης ικανοτήτων στην ΕΕ-27 είναι υπό εξέλιξη και θα πρέπει να επιταχυνθεί, αλλά δεν είναι δυνατόν να ολοκληρωθεί εγκαίρως σε όλους τους τομείς έως τον Μάρτιο του 2019. Μολονότι αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει κινδύνους για τη χρηματοοικονομική σταθερότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι κίνδυνοι στον τομέα αυτόν που συνδέονται με ένα σενάριο μη συμφωνίας έχουν μειωθεί σημαντικά.
Για παράδειγμα, πολλές ασφαλιστικές εταιρείες έχουν αναλάβει δράση –μεταξύ άλλων με τη μεταβίβαση συμβάσεων, τη σύσταση υποκαταστημάτων και θυγατρικών εταιρειών ή τη συγχώνευση με εταιρείες της ΕΕ-27– ώστε να είναι σε θέση να συνεχίσουν να παρέχουν υπηρεσίες στους πελάτες τους. Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (ΕΑΑΕΣ) συνεργάζεται με τις εθνικές αρχές για να αντιμετωπίσει ορισμένους υπολειπόμενους κινδύνους που αντιμετωπίζουν ορισμένοι αντισυμβαλλόμενοι στην ΕΕ-27 .
Μη εκκαθαριζόμενες εξωχρηματιστηριακές συμβάσεις επί παραγώγων μεταξύ αντισυμβαλλόμενων από την ΕΕ και το ΗΒ θα εξακολουθήσουν, καταρχήν, να ισχύουν και να είναι εκτελέσιμες μέχρι την ημερομηνία λήξης τους.
Δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιο γενικευμένο πρόβλημα εκτέλεσης των συμβάσεων σε περίπτωση σεναρίου μη επίτευξης συμφωνίας. Ωστόσο, για ορισμένα γεγονότα του κύκλου ζωής, όπως συνηθίζεται να αποκαλούνται (π.χ. τροποποιήσεις συμβάσεων, αναχρηματοδοτήσεις και συμβάσεις ανανέωσης οφειλής), μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να απαιτείται άδεια ή απαλλαγή, δεδομένου ότι ο αντισυμβαλλόμενος δεν είναι πλέον επιχείρηση της ΕΕ . Οι συμμετέχοντες στην αγορά ενθαρρύνονται να συνεχίσουν την προετοιμασία για την κατάσταση αυτή, με τη μεταβίβαση συμβάσεων και την εξασφάλιση των σχετικών αδειών.
Με βάση την ανωτέρω εκτίμηση, η Επιτροπή κρίνει ότι δεν είναι απαραίτητη η λήψη μέτρων έκτακτης ανάγκης σε αυτούς τους δύο τομείς.
Ø Όσον αφορά τα εκκαθαριζόμενα παράγωγα, φαίνεται ότι το σενάριο μη συμφωνίας εγκυμονεί κινδύνους για τη χρηματοοικονομική σταθερότητα, οι οποίοι απορρέουν από την άτακτη εκκαθάριση των θέσεων των εκκαθαριστικών μελών της ΕΕ στους κεντρικούς αντισυμβαλλόμενους του Ηνωμένου Βασιλείου. Υπάρχουν επίσης δυνητικοί κίνδυνοι σε σχέση με ορισμένες υπηρεσίες που παρέχουν σε φορείς της Ένωσης κεντρικά αποθετήρια τίτλων του Ηνωμένου Βασιλείου, οι οποίες δεν είναι δυνατόν να αντικατασταθούν βραχυπρόθεσμα. Στους εν λόγω τομείς, τα υφιστάμενα συστήματα ισοδυναμίας παρέχουν κατάλληλα εργαλεία, τα οποία μπορούν να εφαρμοστούν γρήγορα. Ο χρόνος που απομένει έως τις 30 Μαρτίου 2019 θα πρέπει να αξιοποιηθεί προς την κατεύθυνση αυτή. Αν η Επιτροπή χρειαστεί να αναλάβει δράση, θα το πράξει μόνο στον βαθμό που κάτι τέτοιο είναι αναγκαίο για την αντιμετώπιση των κινδύνων για τη χρηματοοικονομική σταθερότητα που απορρέουν από μια αποχώρηση χωρίς συμφωνία, υπό αυστηρές προϋποθέσεις και για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Αν δεν επιτευχθεί συμφωνία, η Επιτροπή θα εκδώσει προσωρινές και υπό όρους αποφάσεις ισοδυναμίας, προκειμένου να διασφαλίσει ότι δεν θα υπάρξει καμία διαταραχή στις κεντρικές υπηρεσίες εκκαθάρισης και θεματοφυλακής .
Οι αποφάσεις αυτές θα συμπληρωθούν από την αναγνώριση των υποδομών που εδρεύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες, ως εκ τούτου, ενθαρρύνονται να υποβάλλουν εκ των προτέρων αίτηση για αναγνώριση στην Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ΕΑΚΑΑ).
Τέλος, οι ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές ενθαρρύνονται να ξεκινήσουν να καταρτίζουν ρυθμίσεις συνεργασίας με τις εποπτικές αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου ώστε να διασφαλιστεί ότι, σε σενάριο μη συμφωνίας, θα είναι διασφαλισμένη η δυνατότητα ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τους φορείς αμέσως μετά την ημερομηνία αποχώρησης.
Αεροπορικές μεταφορές
Στον τομέα των αεροπορικών μεταφορών, η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου χωρίς την ύπαρξη ρυθμίσεων κατά την ημερομηνία αποχώρησης και χωρίς τη σύναψη των απαραίτητων και πιθανών εναλλακτικών ρυθμίσεων από τη μεριά των φορέων, θα οδηγούσε σε αιφνίδιες διακοπές της εναέριας κυκλοφορίας μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λόγω της απουσίας δικαιωμάτων κυκλοφορίας και/ή της ακυρότητα της άδειας λειτουργίας ή των πιστοποιητικών αεροπορικής ασφάλειας.
Ø Όσον αφορά τα δικαιώματα κυκλοφορίας, η Επιτροπή θα εισηγηθεί μέτρα για να εξασφαλίσει ότι οι αερομεταφορείς του Ηνωμένου Βασιλείου θα επιτρέπεται να εκτελούν πτήσεις πάνω από την επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να πραγματοποιούν στάσεις για τεχνικούς λόγους (π.χ. ανεφοδιασμό με καύσιμα χωρίς επιβίβαση/αποβίβαση επιβατών), καθώς και να προσγειώνονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να επιστρέφουν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τα μέτρα αυτά θα εφαρμοστούν υπό την προϋπόθεση εφαρμογής ισοδύναμων μέτρων εκ μέρους του Ηνωμένου Βασιλείου για τους αερομεταφορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ø Όσον αφορά την αεροπορική ασφάλεια, για ορισμένα αεροναυτικά προϊόντα («πιστοποιητικά τύπου») και εταιρείες («εγκρίσεις φορέων»), η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας της Αεροπορίας (EASA) θα έχει τη δυνατότητα να εκδίδει πιστοποιητικά μόνον αφού το Ηνωμένο Βασίλειο καταστεί τρίτη χώρα. Η Επιτροπή θα προτείνει μέτρα για να διασφαλιστεί η παράταση της εγκυρότητας των εν λόγω πιστοποιητικών για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Τα μέτρα αυτά θα εφαρμοστούν υπό την προϋπόθεση εφαρμογής παρόμοιων μέτρων εκ μέρους του Ηνωμένου Βασιλείου. Αντίστοιχα, η Επιτροπή θα προτείνει μέτρα που εξασφαλίζουν ότι τα εξαρτήματα και ο εξοπλισμός που διατίθενται στην αγορά της Ένωσης πριν από την ημερομηνία αποχώρησης με βάση πιστοποιητικό που έχει εκδοθεί από νομικό ή φυσικό πρόσωπο πιστοποιημένο από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας του Ηνωμένου Βασιλείου μπορούν να εξακολουθήσουν να χρησιμοποιούνται υπό ορισμένες περιστάσεις.
Ø Η Επιτροπή θα αναλάβει δράση για να εξασφαλίσει ότι οι επιβάτες και οι χειραποσκευές τους σε πτήσεις από το Ηνωμένο Βασίλειο και με διέλευση από αερολιμένες της ΕΕ-27 θα εξακολουθήσουν να απαλλάσσονται από τον δεύτερο έλεγχο ασφαλείας, με την εφαρμογή του αποκαλούμενου συστήματος ενιαίας ασφάλειας .
Όσον αφορά την απαίτηση της ενωσιακής νομοθεσίας δυνάμει της οποίας οι αεροπορικές εταιρείες πρέπει να ανήκουν και να ελέγχονται κατά πλειοψηφία από νομικά ή φυσικά πρόσωπα της ΕΕ, η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι είναι ουσιαστικής σημασίας οι επιχειρήσεις που επιθυμούν να αναγνωριστούν ως αερομεταφορείς της ΕΕ να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι πληρούν την απαίτηση αυτή στις 30 Μαρτίου 2019.
Οδικές μεταφορές
Όσον αφορά τις οδικές μεταφορές, σε σενάριο μη συμφωνίας, από την ημερομηνία αποχώρησης, τα δικαιώματα πρόσβασης στην αγορά των μεταφορέων του Ηνωμένου Βασιλείου θα περιορίζονταν στις άδειες που προσφέρονται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Διάσκεψης των Υπουργών Μεταφορών (ΕΔΥΜ), γεγονός που αναμένεται να επιτρέπει σημαντικά μικρότερη κυκλοφορία από εκείνη που πραγματοποιείται επί του παρόντος μεταξύ της Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου. Η τρέχουσα ενωσιακή νομοθεσία δεν περιέχει μηχανισμό επέκτασης των κοινοτικών αδειών,οι οποίες παρέχουν ευρύτερα δικαιώματα πρόσβασης στους μεταφορείς εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τελωνεία
Θα εφαρμόζεται επίσης η υποχρέωση υποβολής τελωνειακών διασαφήσεων στις τελωνειακές αρχές, και η δυνατότητα ελέγχου των αποστολών.
Ø Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να είναι σε θέση, στο σενάριο μη συμφωνίας, να εφαρμόσουν στις 30 Μαρτίου 2019 τον ενωσιακό τελωνειακό κώδικα και τις σχετικές διατάξεις που αφορούν την έμμεση φορολογία σε όλες τις εισαγωγές από το Ηνωμένο Βασίλειο και στις εξαγωγές προς το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι τελωνειακές αρχές μπορούν να εκδίδουν άδειες για τη χρήση μέτρων διευκόλυνσης, όπως προβλέπεται στον Ενωσιακό Τελωνειακό Κώδικα, όταν αυτές ζητούνται από τους οικονομικούς φορείς και υπό τον όρο ότι πληρούνται οι σχετικές απαιτήσεις. Η διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού και ομαλών εμπορικών ροών θα εγείρει ιδιαίτερες προκλήσεις στις περιοχές με την πυκνότερη κυκλοφορία αγαθών εντός του Ηνωμένου Βασιλείου. Η Επιτροπή συνεργάζεται με τα κράτη μέλη για την εξεύρεση λύσεων, με πλήρη σεβασμό στο τρέχον νομοθετικό πλαίσιο.
Υγειονομικές/φυτοϋγειονομικές απαιτήσεις
Σε σενάριο μη συμφωνίας, από την ημερομηνία αποχώρησης, η είσοδος πολλών αγαθών και ζώων που υπόκεινται σε υγειονομικούς και φυτοϋγειονομικούς (ΥΦΥ) κανόνες θα απαγορεύεται, εκτός αν το Ηνωμένο Βασίλειο «καταχωριστεί» στο δίκαιο της ΕΕ ως εγκεκριμένη τρίτη χώρα.
Ø Βάσει της ενωσιακής κτηνιατρικής νομοθεσίας, η Επιτροπή —εφόσον δικαιολογείται— θα «καταχωρήσει» γρήγορα το Ηνωμένο Βασίλειο, εάν πληρούνται όλες οι σχετικές προϋποθέσεις, ώστε να επιτραπεί η είσοδος ζώντων ζώων και ζωικών προϊόντων από το Ηνωμένο Βασίλειο στην Ευρωπαϊκή Ένωση .
Ωστόσο, ακόμη και αν το Ηνωμένο Βασίλειο καταχωριστεί, θα απαιτηθεί η επιβολή αυστηρών προϋποθέσεων εισαγωγής σχετικών με την υγεία όπως αυτές εφαρμόζονται για τρίτες χώρες και οι εισαγωγές αυτές θα πρέπει να υποβληθούν σε υγειονομικούς και φυτοϋγειονομικούς ελέγχους από τις αρχές των κρατών μελών σε συνοριακούς σταθμούς ελέγχου, το οποίο αποτελεί ευθύνη των κρατών μελών. Η Επιτροπή, κατά την έγκριση νέων ή διευρυμένων συνοριακών σταθμών ελέγχου στα κράτη μέλη της ΕΕ-27, θα λαμβάνει υπόψη τις δυνατότητες ευελιξίας που προβλέπει η εφαρμοστέα νομοθεσία της ΕΕ.
Δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα
Σε σενάριο μη συμφωνίας, από την ημερομηνία αποχώρησης, η διαβίβαση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα προς το Ηνωμένο Βασίλειο θα υπαχθεί στους κανόνες σχετικά με τις διεθνείς διαβιβάσεις κατ’ εφαρμογή του γενικού κανονισμού προστασίας δεδομένων (ΕΕ) 2016/679, της οδηγίας (ΕΕ) 2016/680 για τον τομέα της επιβολής του νόμου και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 45/2001 για τα θεσμικά όργανα και τους οργανισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο γενικός κανονισμός για την προστασία δεδομένων, η οδηγία 2016/680 και ο κανονισμός 45/2001 περιλαμβάνουν ευρεία εργαλειοθήκη για τις διαβιβάσεις δεδομένων προς τρίτες χώρες. Η εργαλειοθήκη αυτή περιλαμβάνει ιδίως τις λεγόμενες «κατάλληλες εγγυήσεις/διασφαλίσεις» (π.χ. εγκεκριμένες από την Επιτροπή τυποποιημένες συμβατικές ρήτρες, δεσμευτικούς εταιρικούς κανόνες, διοικητικές ρυθμίσεις) που μπορούν να χρησιμοποιούνται τόσο από τον ιδιωτικό τομέα και από τις δημόσιες αρχές.
Επιπλέον, οι τρεις προαναφερόμενες νομοθετικές πράξεις περιέχουν σειρά παρεκκλίσεων για ειδικές καταστάσεις στις οποίες επιτρέπονται οι διαβιβάσεις δεδομένων ακόμη και ελλείψει κατάλληλων εγγυήσεων/διασφαλίσεων, για παράδειγμα, εάν το υποκείμενο των δεδομένων παρέχει ρητή συναίνεση, για την εκτέλεση σύμβασης, για την άσκηση νομικών αξιώσεων ή για σημαντικούς λόγους δημόσιου συμφέροντος. Πρόκειται για τα ίδια εργαλεία που χρησιμοποιούνται με τις περισσότερες χώρες του κόσμου για τις οποίες δεν υφίσταται απόφαση επάρκειας.
Με βάση τις επιλογές που είναι διαθέσιμες στο πλαίσιο των αναφερόμενων νομοθετικών πράξεων, η έκδοση απόφασης επάρκειας δεν αποτελεί μέρος του σχεδιασμού έκτακτης ανάγκης της Επιτροπής.
Η πολιτική της ΕΕ για το κλίμα
Στο σενάριο μη επίτευξης συμφωνίας, από την ημερομηνία αποχώρησης, όλη η σχετική ενωσιακή νομοθεσία για την κλιματική αλλαγή (σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ, φθοριωμένα αέρια του θερμοκηπίου και άλλα) θα παύσει να ισχύει ως προς και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Για το σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ, η Επιτροπή θα παρακολουθεί στενά την ορθή λειτουργία του συστήματος στο πλαίσιο της αποχώρησης. Η Επιτροπή θα λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να διαφυλάξει την ακεραιότητα του εν λόγω μηχανισμού, μεταξύ άλλων με την ενδεχόμενη προσωρινή αναστολή των διαδικασιών πλειστηριασμού και δωρεάν κατανομής/ανταλλαγής σε σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο.
Προκειμένου να διασφαλιστεί η λειτουργία του συστήματος ποσοστώσεων φθοριωμένων αερίων του θερμοκηπίου σε περίπτωση που δεν υπάρχει επικυρωμένη συμφωνία αποχώρησης έως τα τέλη Μαρτίου 2019, οι ποσότητες των αερίων με τέτοιες ουσίες που διατίθενται νομίμως από εταιρίες του Ηνωμένου Βασιλείου στην εγχώρια αγορά δεν θα πρέπει πλέον να προσμετράται στην κατανομή των ετήσιων ποσοστώσεων για το 2019, δεδομένου ότι, από την ημερομηνία της αποχώρησης, η αγορά της ΕΕ θα είναι μικρότερη.
 Η Επιτροπή θα τροποποιήσει, για τις εταιρείες του Ηνωμένου Βασιλείου, τις τιμές αναφοράς που χρησιμοποιούνται ως βάση για την κατανομή των ετήσιων ποσοστώσεων φθοριωμένων αερίων του θερμοκηπίου για το 2019 με βάση τις δραστηριότητές τους στην ΕΕ-27, αποκλείοντας έτσι τις ποσοστώσεις που προκύπτουν με βάση τις δηλωθείσες εγχώριες δραστηριότητές τους στο ΗΒ .
6. Επόμενα βήματα για την αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων
Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με τη συμφωνία αποχώρησης συνεχίζονται και η Επιτροπή παραμένει πλήρως προσηλωμένη στη διαδικασία αυτή.
Ωστόσο, δεδομένου ότι η ημερομηνία αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου πλησιάζει, είναι πλέον απαραίτητο να προχωρήσουμε προετοιμαζόμενοι για κάθε πιθανή έκβαση. Οι δράσεις έκτακτης ανάγκης που προαναφέρθηκαν απαιτούν πολύ στενή συνεργασία σε όλα τα επίπεδα: σε επίπεδο Ευρωπαϊκή Ένωση, σε εθνικό και τοπικό επίπεδο και σε επίπεδο δράσεων ενδιαφερόμενων φορέων. Στην παρούσα ανακοίνωση, η Επιτροπή παρουσιάζει τις βασικές δράσεις που πρέπει να αναληφθούν σε τομείς ουσιώδους σημασίας .
Η Επιτροπή επισημαίνει ότι οι διαδικαστικές απαιτήσεις για την έκδοση ορισμένων μέτρων δεν είναι δυνατό να συμπτυχθεί περαιτέρω, ιδίως όσον αφορά τις νομοθετικές πράξεις, για τις οποίες στα πρωτόκολλα 1 και 2 των Συνθηκών προβλέπεται προθεσμία οκτώ εβδομάδων για τις διαβουλεύσεις με τα εθνικά κοινοβούλια. Ομοίως, οι κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις υπόκεινται σε υποχρεωτικό έλεγχο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, ο οποίος δεν μπορεί να επισπευσθεί σε όλες τις περιπτώσεις.
Για την έγκαιρη έκδοση των αναγκαίων νομοθετικών μέτρων απαιτείται η πλήρης συνεργασία όλων των εμπλεκομένων θεσμικών οργάνων της ΕΕ, ώστε να αποφευχθούν καθυστερήσεις που θα οφείλονται σε παράγοντες που δεν σχετίζονται με το Brexit.
Οι ελάχιστες προθεσμίες για τις δευτεροβάθμιες νομικές πράξεις τις οποίες έχει την εξουσία να εκδίδει η Επιτροπή παρουσιάζονται στο παράρτημα 5.
Με βάση τα ανωτέρω, η Επιτροπή προτίθεται:
• Να προτείνει όλα τα αναγκαία νομοθετικά μέτρα και να εγκρίνει όλες τις κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2018.
• Στην περίπτωση των νομοθετικών πράξεων, αυτό θα επιτρέψει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να έχουν διαθέσιμο το χρόνο που απαιτείται για την ολοκλήρωση της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας πριν από την ολομέλεια του απερχόμενου Κοινοβουλίου τον Μάρτιο του 2019, και να ασκήσουν τα καθήκοντα ελέγχου των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.
• Να υποβάλει όλα τα αναγκαία σχέδια εκτελεστικών πράξεων για ψηφοφορία στις αρμόδιες επιτροπές το αργότερο έως τις 15 Φεβρουαρίου 2019.
Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Επιτροπή θα διασφαλίσει τον ορθό συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών. Για τον σκοπό αυτό, η Ομάδα Εργασίας του Συμβουλίου (άρθρο 50) θα διοργανώσει σειρά τομεακών συναντήσεων κατά την περίοδο Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου 2018 με τη συμμετοχή των συντονιστών των κρατών μελών της ΕΕ-27 για την ετοιμότητα για το Brexit και των σχετικών εθνικών διοικήσεων, βλ. παράρτημα 6. Αυτά τα σεμινάρια ετοιμότητας θα αποτελέσουν μια ευκαιρία από κοινού αξιολόγησης της κατάστασης ετοιμότητας και εκτίμησης της ανάγκης περαιτέρω δράσεων από τους ενδιαφερόμενους φορείς, τις εθνικές διοικήσεις και σε επίπεδο ΕΕ. Η Επιτροπή θα συμμετάσχει στις συνεδριάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με ζητήματα ετοιμότητας όσο συχνά κρίνεται αναγκαίο.
Η ανάγκη ενιαίας και συντονισμένης προσέγγισης στα κράτη μέλη της ΕΕ-27
Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να παραμείνουν ενωμένα σε αυτή την άνευ προηγουμένου διαδικασία αποχώρησης, να συνεχίσουν να επιδεικνύουν την αποφασιστικότητα και την αλληλεγγύη που χαρακτήρισαν τη θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τις διαπραγματεύσεις και να έχουν εμπιστοσύνη ότι θα εφαρμοστεί ένα συλλογικό σχέδιο έκτακτης ανάγκης, σύμφωνα με το προταθέν χρονοδιάγραμμα και βάσει του σχεδίου που παρουσιάζεται εδώ. Η Επιτροπή επισημαίνει ότι οι διμερείς λύσεις θα ήταν είτε ασύμβατες με την κατανομή αρμοδιοτήτων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είτε, ακόμη και στις περιπτώσεις που θα ήταν συμβατές με την κατανομή αρμοδιοτήτων, θα είχαν ως τελικό αποτέλεσμα τη διακύβευση της ακεραιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αρνητικές συνέπειες για τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και τις δημόσιες αρχές.
Το σχέδιο συμφωνίας αποχώρησης αποτελεί την καλύτερη επιλογή για την αποχώρηση. Ελλείψει συμφωνίας αποχώρησης, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αναλάβει δράση για να προστατεύσει τα συμφέροντά της, και θα πρέπει να υιοθετήσει ενιαία και συντονισμένη προσέγγιση σε όλους τους τομείς.
Βlog: marina anastas.kourbela