Του Πολύβιου Πετρόπουλου*

"Δύο πράγματα είναι σίγουρα: Ο θάνατος και οι φόροι", είπε ο Βενιαμίν Φραγκλίνος.

Να δηλώσω εξ αρχής: Καταδικάζω απερίφραστα την φοροδιαφυγή. Πρόθεσή μου είναι να διορθωθούν κάποια παράδοξα, ή παράλογα, στη φορολογική νομοθεσία και πρακτική. Επίσης δεν κάνω πολιτικές διακρίσεις, και δεν παίρνω μέρος στις αντιπαραθέσεις των κομμάτων στα θέματα αυτά.

Κατ' αρχήν είναι απίστευτη η πολυνομία και η φορολογική αβεβαιότητα τα τελευταία χρόνια, που -εκτός των άλλων- μειώνει και τις επενδύσεις. Πόσα ΝΣ και ΠΟΛ εκδόθηκαν τα τελευταία χρόνια; Χάνει κανείς το μέτρημα... Σύμφωνα με πρόσφατη απάντηση στη Βουλή του Υπουργού Δικαιοσύνης: "Η έρευνα της περιόδου 2001 έως 2016 ανέδειξε ότι συνολικά θεσπίστηκαν 1.569 νόμοι, δηλαδή 100 νόμοι περίπου ανά έτος, ενώ εξαιρουμένων των διεθνών κειμένων, η παραγωγή εθνικής νομοθεσίας ανέρχεται σε 796 νόμους, ήτοι 53 νόμοι ανά χρόνο." Και ο αριθμός των εκκρεμών αποφάσεων ήταν 288.229 το καλοκαίρι του 2017, ενώ, όπως σημειώνει, οι αντίστοιχες εκκρεμείς υποθέσεις ήταν 400.238 το 2013 και 306.918 το 2015. Εντυπωσιακός είναι και ο αριθμός των Προεδρικών Διαταγμάτων, καθώς μέχρι το 2016 εκδόθηκαν 3.585, ενώ οι κανονιστικές και ατομικές διοικητικές πράξεις αγγίζουν τις 43.250. Μόνο τους τελευταίους μήνες που έτυχε να έχω παρακολουθήσει (Μάιο -Ιούνιο- Ιούλιο-και αρχές Αυγούστου), η ΑΑΔΕ έχει εκδώσει ένα πολυσέλιδο (100+ σελ.) "Εγχειρίδιο Ερωτήσεων-Απαντήσεων" για φορολογικά θέματα κάθε μήνα...

Σύμφωνα με την πρόεδρο των Διοικητικών Δικαστών Κα Ειρήνη Γιανναδάκη, όπως διαβάζω, η κατάσταση έχει ως εξής: Από το 1975 έως και σήμερα, σε 40 χρόνια δηλαδή, ψηφίστηκαν 250 φορολογικά νομοθετήματα με άπειρες τροπολογίες διάσπαρτες σε διάφορους άλλους νόμους, ενώ μόλις τα τελευταία δύο χρόνια (έως το τέλος του 2014) ψηφίστηκαν έξι αμιγώς φορολογικοί νόμοι, στους οποίους συμπεριελήφθησαν 71 νέες φορολογικές ρυθμίσεις. Για τις διατάξεις αυτές, παράλληλα εκδόθηκαν 111 υπουργικές αποφάσεις και 138 διευκρινιστικές εγκύκλιοι, δηλ. 8,6 νόμοι την ημέρα!

Σύμφωνα με την δημοσιογράφο Ι. Μάνδρου, "από το 1975 έως σήμερα (σ.σ. 2016) έχουν εκδοθεί 4.100 νόμοι, 107 κάθε χρόνο, ένας νόμος κάθε 3,4 ημέρες. Αν όμως σε αυτούς υπολογιστεί, όπως και πρέπει, το λεγόμενο "δευτερογενές δίκαιο", δηλαδή υπουργικές αποφάσεις, προεδρικά διατάγματα, τότε ο αριθμός τους εκτοξεύεται στις 115.000, συν 4.100, δηλαδή στις 119.000. Ο συνολικός αριθμός των νόμων αντιστοιχεί σε 3.132 κάθε χρόνο και σε 8,6 νόμους την ημέρα."

Υπάρχει βέβαια και η υπερφορολόγηση με αρνητικές συνέπειες στις επενδύσεις, εισοδήματα-κατανάλωση, πληθωρισμό, διάθεση για εργασία και αποταμίευση, διεθνή ανταγωνιστικότητα, ποιότητα-διαθεσιμότητα-ελλείψεις προϊόντων, απασχόληση-ανεργία, πτωχεύσεις-πλειστηριασμούς, ύφεση, φτώχεια και εγληματικότητα, αλλά και μείωση φορολογικών εσόδων του κράτους, παρά την αύξηση των φορολογικών συντελεστών. Διαβάζω: Κάποιοι λένε ότι εργάζονται 200 μέρες περίπου τον χρόνο για να πληρώνουν τους φόρους.

Με στοιχεία του 2016, και με συντελεστή φορολογίας επιχειρήσεων π.χ. 29%, η Ελλάδα είχε τον 8ο μεγαλύτερο συντελεστή μεταξύ των 28 της ΕΕ. Και ο ανώτερος συντελεστής φορολογίας φυσικών προσώπων (48%) ήταν 11ος στην ΕΕ. (Βλ. μελέτη του ΙΟΒΕ εδώ). Αλλά και η 1η κλίμακα του συντελεστή φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων, που βρίσκονται στα όρια της φτώχειας, είναι εξοντωτική, και από τις υψηλότερες στην ΕΕ.

Βέβαια η χαμηλή φορολογία των επιχειρήσεων, από μόνη της, δεν φέρνει επενδύσεις, όπως πιστεύουν πολλοί, αλλά ούτε οικονομική ανάπτυξη, ή αύξηση του ΑΕΠ, ούτε μειώνει την ανεργία, αν δεν υπάρχει καταναλωτική δύναμη και άρα ζήτηση-κατανάλωση. Είπε το αυτονόητο προ ετών ο Adam Smith: "Ο αποκλειστικός σκοπός της παραγωγής είναι η κατανάλωση". Μήπως πλημμυρίζουν από επενδύσεις, ή έχουν υψηλό ΑΕΠ και μειωμένη ανεργία, π.χ. οι γειτονικές μας χώρες, που έχουν φόρο επιχειρήσεων 10-15%;

Πώς γίνεται να έχουμε από τους υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές στην ΕΕ, και να αυξάνεται το δημόσιο χρέος μας; Οι κυριότεροι λόγοι είναι βέβαια: Η φοροδιαφυγή (που αυξάνεται και λόγω της υπερφορολόγησης) και η δημόσια σπατάλη.

Κάποιοι ζητούν "διεύρυνση της φορολογικής βάσης". Τί σημαίνει αυτό όμως δεν το εξηγούν: Σημαίνει να φορολογείται κι αυτός που δεν έχει αρκετό εισόδημα ούτε για να ζήσει...προκειμένου να μειωθούν οι φορολογικές κλίμακες των πολύ πλουσίων!

Υπάρχει πλήρης σύγχυση μεταξύ "φοροδιαφυγής" και "φοροαποφυγής". Η δεύτερη δεν είναι παράνομη, αλλά δεν ξέρω βέβαια αν είναι και ηθική, ούτε θα μπορούσα να μπω εδώ σ' αυτή τη συζήτηση. Γι' αυτό άλλωστε είναι συγκεχυμένες, ασαφείς και επιδεκτικές πολλών ερμηνειών, τόσο ο Ελληνικός Ν. 4174/2013, όσο και η Οδηγία 2016/1164 της ΕΕ, που αναφέρονται, ο μεν πρώτος στην "εκμετάλλευση των κενών" της φορολογικής νομοθεσίας, στη "μυστικότητα", σε "μη συνεργάσιμα κράτη" κλπ., η δε δεύτερη σε "επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό", σε "φορολογικούς παραδείσους" που δεν κατονομάζονται, κλπ.

Αλλά και όπως είπε πρόσφατα (09/07/18) ο κ. Πιτσιλής στη Βουλή "το να διατηρεί κάνεις έναν λογαριασμό στο εξωτερικό δεν είναι ποινικό αδίκημα από μόνο του". Γιατί -προφανώς θα εννοούσε- υπάρχει ελευθερία κίνησης κεφαλαίων, αλλά μπορεί και για άλλους λόγους να έχει κανείς καταθέσεις στο εξωτερικό, π.χ. παραμονή μερικών ετών στο εξωτερικό κλπ. Σύγχυση υπάρχει επίσης και μεταξύ φορολογητέου εισοδήματος και καταθέσεων. Οι καταθέσεις -ως γνωστόν δεν φορολογούνται (προς το παρόν τουλάχιστον)-, εκτός αν αποδειχτεί ότι προέρχονται από μη δηλωθέντα εισοδήματα, τα οποία -αυτά- πρέπει να φορολογηθούν.

Ανώνυμες Εταιρίες χωρίς ανώνυμες μετοχές ;! Τουλάχιστον ας αλλάξουν και την ονομασία των εταιριών αυτών, γιατί υπάρχει λεκτική αντίφαση...

Απλοϊκές ερωτήσεις: Είναι φιλο-λαϊκή μια πολιτική που αυξάνει τον ΕΝΦΙΑ στις φτωχογειτονιές και τον μειώνει στις πλούσιες; Ή μήπως είναι φιλο-λαϊκός ο υψηλός ΦΠΑ, που επιβαρύνει εξ ίσου πλούσιους και φτωχούς;

Ο ΕΝΦΙΑ δεν είναι "ο πιο δίκαιος φόρος" (όπως είπατε, Κε Στουρνάρα) γιατί αποτελεί 2πλή δεύτερη φορολόγηση του ήδη φορολογηθέντος εισοδήματος, όταν με αυτό αγοράστηκε το όποιο ακίνητο. Π.χ. Κάποιος είχε αποταμιεύσει ένα ποσό εισοδήματος, αφού πλήρωσε τους φόρους του. Μ' αυτό το ποσό αγόρασε ένα ακίνητο. Κι έρχεται ο ΕΝΦΙΑ και του φορολογεί ξανά το ίδιο εισόδημα, που είχε ήδη φορολογηθεί σε άλλη μορφή.

Σωστά λέγεται ότι η οικοδομή είναι η ατμομηχανή της οικονομίας. Επομένως οι φόροι στην ακίνητη περιουσία επηρεάζουν ποικιλοτρόπως άπειρα επαγγέλματα και ολόκληρη την οικονομία. Λόγω της υπερφορολόγησής της έχει νεκρώσει η αγορά των ακινήτων. Λόγω ΕΝΦΙΑ μόνο το 2017 έγιναν 135.000 αποποιήσεις κληρονομιάς ακινήτων. Και χρειάζονται 20 περίπου πιστοποιητικά για μεταβίβαση ακινήτου!!!

Το "περιουσιολόγιο", που ετοιμάζεται να εφαρμοστεί, παραβαίνει έναν αυτονόητο κανόνα: Ότι δεν θεσπίζεις νόμο του οποίου ΔΕΝ ελέγχεται η καθολική εφαρμογή -εκτός αν σκοπεύουν να ψάχνουν τα σπίτια όλων των πολιτών!!! Όπως είπε ο Σόλων, "Ο νόμος πρέπει να διατυπώνεται έτσι, ώστε η εφαρμογή του να είναι και στην πράξη δυνατή, εφόσον ο νομοθέτης θέλει να τιμωρεί αποτελεσματικά τους λίγους και όχι άσκοπα τους πολλούς απ` τους πολίτες." Και τί θα γίνει με τους χάκερς, που θα μπορούν να μαθαίνουν ποιός έχει τί;;;

Με την "παραγραφή" παλαιών φοροϋποθέσεων υπάρχει απίθανο κομφούζιο μετά τις τόσες αποφάσεις των ΣτΕ, ΝΣΚ και ΑΑΔΕ. Ιδίως μετά την τελευταία γνωμοδότηση του ΝΣΚ (147/2018) που έρχεται να ανατρέψει προηγούμενή του, με αποτέλεσμα να έχουμε τώρα 2 διαφορετικές κι αντικρουόμενες γνωμοδοτήσεις. Πότε ισχύει η 5ετία, πότε η 10ετία και πότε η 15ετία; Για την οποία 15ετία βέβαια ποιός θα θυμάται και ποιός θα έχει κρατήσει τα απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία και αρχεία; Τουλάχιστον, μήπως θα έπρεπε να εξαιρεθούν οι γέροντες με άνοια ή... Αλτσχάϊμερ; Επίσης βέβαια με τη σχετική απόφαση του ΣτΕ για τον περιορισμό της παραγραφής σε 5 χρόνια, παρέχεται δυστυχώς και συγχωροχάρτι σε περιπτώσεις αδικαιολόγητου πλουτισμού (μίζες κλπ.) πολιτικών και δημ.υπαλλήλων.

Μερικοί θέλουν μειωμένο ΦΠΑ σε ΟΛΑ τα νησιά. Και ρωτώ: Και στα υψηλού εισοδήματος (Μύκονο, Σαντορίνη κλπ); Για ποιό λόγο;;;

Οι μεγαλο-οφειλέτες στη σχετική τεράστια λίστα της ΑΑΔΕ (9332 ΦΠ και 14582 ΝΠ) δεν είναι αλφαβητικά γραμμένοι. Πώς να βρει κανείς το πρόσωπο που θέλει; Για ποιό λόγο;

Υπάρχει άραγε πλέον σήμερα το πάλαι ποτέ ιερό τραπεζικό και φορολογικό απόρρητο; Ή τα προσωπικά δεδομένα; Αμφιβάλλω... Μήπως γι' αυτό άλλωστε γίνεται κι αυτός ο πόλεμος ενάντια στα μετρητά; Και όχι μόνο στην Ελλάδα...

Εξωδικαστικός Μηχανισμός: Από τις περίπου 3.000 αιτήσεις που κατατέθηκαν σε ένα χρόνο, ρυθμίστηκαν μόνο 200 (διαβάζω στο Capital.gr). Και σε περίπτωση που αμφισβητείς τον φόρο που σου επιβλήθηκε, δεν επιτρέπεται να προσφύγεις απ' ευθείας σε δικαστήριο, πριν περάσεις πρώτα από τον εξωδικαστικό μηχανισμό! Με την άσκηση της ενδικοφανούς προσφυγής αναστέλλεται η καταβολή ποσοστού 50% του αμφισβητούμενου ποσού, που προέκυψε με την έκδοση της προσβαλλόμενης πράξης, με την προϋπόθεση ότι έχει καταβληθεί το υπόλοιπο 50%. Και η αναστολή καταβολής δεν απαλλάσσει από την καταβολή του αναλογούντος τόκου (0,73% ανά μήνα)!

Ο μέσος χρόνος αναμονής για υποθέσεις ΦΠΑ φτάνει τα 9,3 χρόνια, ενώ συνολικά για τις φορολογικές υποθέσεις η μέση αναμονή αγγίζει τα 5,3 χρόνια. (Για την δαιδαλώδη πραγματικά διαδικασία δείτε εδώ ή εδώ ή εδώ).

Και ήρθε τώρα ο πρόσφατος νόμος 4557/2018 για το "μαύρο χρήμα" (υποτίθεται) που (άκουσον-άκουσον) καθιστά ύποπτες και ερευνητέες τις συναλλαγές 1.000 ευρώ και άνω!!! Έστω κι αν μετέφερες 1.000 ευρώ από τον έναν λογαριασμό σου στον άλλον!!! Έστω κι αν αγόρασες εξοπλισμό νέας κατοικίας σου με 24 άτοκες δόσεις; Και πόσο βοηθάει αυτός ο νόμος να έλθουν χρήματα από τα σεντούκια στις τράπεζες;; Και μπορεί να αφορούν μαύρο χρήμα τόσο μικρές συναλλαγές;; Ή πόσο βοηθάει στο να ερευνώνται οι 50-100 συναλλαγές μεγάλων ποσών μαύρου χρήματος, όταν οι αρμόδιες υπηρεσίες χάνουν τον χρόνο τους με π.χ. 1 εκατομμύριο μικρο-συναλλαγές;;

Και γιατί πρέπει πάντα ο φορολογούμενος να αποδεικνύει σε όλες τις φορολογικές υποθέσεις ότι δεν είναι... ελέφαντας, και όχι η φορολογική αρχή; Μήπως παραβιάζεται έτσι ο νομικός κανόνας ότι ο πολίτης είναι αθώος μέχρις αποδείξεως του εναντίου;

Σε ό,τι αφορά τις δηλώσεις φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων, ιδού μερικές μόνο περιπτώσεις:

Επειδή δεν εκπίπτουν πλέον οι ιατρικές δαπάνες, οι πελάτες των ιατρών μπαίνουν στον πειρασμό να μην ζητούν απόδειξη, γιατί έτσι πληρώνουν μικρότερη αμοιβή. Αλλά και οι γιατροί έτσι φοροδιαφεύγουν. Το θέλει αυτό η ΑΑΔΕ;

Στο Ε1, κωδ.049. Οι δαπάνες με κάρτες έρχονται στην ΑΑΔΕ από τις τράπεζες. Όταν είναι περισσότερες από το ελάχιστο που απαιτείται για το αφορολόγητο, ποιό ποσό πρέπει να δηλώσει ο φορολογούμενος; Το ελάχιστο που απαιτείται για την έκπτωση φόρου, ή όσα έστειλαν οι τράπεζες, ή κάτι ενδιάμεσο; Φοροτεχνικοί που ρωτήθηκαν έδωσαν αντιφατικές απαντήσεις, ή δεν ήξεραν να απαντήσουν. Κι αν το ποσό που έστειλαν οι τράπεζες είναι σχετικά μεγάλο σε σχέση με το δηλωθέν εισόδημα, γιατί υπήρξαν κάποιες έκτακτες δαπάνες που καλύφτηκαν από το "σεντούκι" (και μην μου πείτε ότι υπάρχει άνθρωπος που δεν έχει ένα κομπόδεμα-οικονομίες δηλαδή για παν ενδεχόμενο), τί κάνει ο φορολογούμενος για να αποφύγει τον φορολογικό έλεγχο; Δηλώνει το ποσό που έστειλαν οι τράπεζες, και το καλύπτει με ισόποση ανάλωση κεφαλαίου; Αλλά κι αυτή μπορεί να ελεγχθεί... Και όσον αφορά το σεντούκι, αποδεικνύεται εύκολα η ύπαρξη του και το ποσό που μπορεί να καλύψει;

Η ανάλωση κεφαλαίου βέβαια μπορεί να πάει πίσω... άπειρα χρόνια, αλλά πού θα βρεθούν οι φορολογικές δηλώσεις για να αποδείξει ο φορολογούμενος ότι δεν είναι... ελέφαντας;

Αν έχετε την ατυχία να έχετε συνιδιοκτήτες σε ακίνητό σας, στο Ε2 (σελ.2 για συνιδιοκτήτες), πώς μπορείτε να ξέρετε ποιός εξ αυτών πούλησε το % του και σε ποιόν;

Με τα τεκμήρια φορολογούνται 3 στους 10 φορολογούμενοι. Με τα τεκμήρια διαβίωσης, ή τις αποκαλούμενες "αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης", φορολογήθηκαν φέτος περίπου δύο εκατομμύρια φορολογούμενοι (σε σύνολο 6,2 εκατομμυρίων υπόχρεων δηλώσεων εισοδήματος), οι οποίοι ενώ δήλωσαν για το 2017 χαμηλά (ή και μηδενικά) ετήσια εισοδήματα, θα κληθούν να πληρώσουν πρόσθετο φόρο.

Τα τεκμήρια και το τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα το θέσπισε ο μακαρίτης Θανάσης Κανελλόπουλος. Να επιβάλλεται ο φόρος σε εισόδημα που "τεκμαίρεται"... Λες και δεν μπορείς να μοιράζεσαι κάποια έξοδά σου με τη σύντροφό σου, εάν π.χ. αυτή εργάζεται κι εσύ όχι, ή να σε βοηθούν οι ανιόντες ή οι κατιόντες σου, ή να έχεις δημιουργήσει ένα κομπόδεμα εδώ και πολλά χρόνια, αλλά άντε να το αποδείξεις... Ελάχιστες υποανάπτυκτες χώρες χρησιμοποιούν τη μέθοδο αυτή φορολόγησης, κι αυτές μόνο για τις μικρές επιχειρήσεις και όχι για προσωπικό φόρο εισοδήματος.

Τον κίνδυνο απώλειας των οικογενειακών επιδομάτων αντιμετωπίζουν χιλιάδες νοικοκυριά, που κατά την εκκαθάριση της εφετινής φορολογικής δήλωσής τους φορολογήθηκαν με τα τεκμήρια. Με τα τεκμήρια φορολογούνται επίσης χιλιάδες άνεργοι χωρίς άλλο εισόδημα, ή περιστασιακά εργαζόμενοι, με αποτέλεσμα να καλούνται να πληρώσουν στην εφορία μεγάλα ποσά!

Ένα μόνο παράδειγμα που δείχνει το άδικο των τεκμηρίων: Ένας άνεργος σήμερα, ή ένας χαμηλοσυνταξιούχος, αγόρασε προ ετών - όταν είχε μιά εργασία- με ήδη δηλωθέν και φορολογηθέν εισόδημα ένα αυτοκίνητο ΙΧ. Αυτό το ίδιο φορολογηθέν ήδη εισόδημα, με τη μορφή πλέον ενός ΙΧ, φορολογείται με τα τεκμήρια για 2η φορά, ενώ σήμερα είναι άνεργος, ή έχει μιά πενιχρή σύνταξη!

Γιατί να μην γίνεται δεκτή η δωρεάν παροχή κατοικίας ΚΑΙ στην πρώην σύζυγο (είτε έχει βγει το διαζύγιο, είτε όχι) με τους ίδιους ευνοϊκούς όρους που γίνεται δεκτή στους ανιόντες και κατιόντες; Την πετάμε έξω όταν χωρίσουμε, ή της ζητάμε ενοίκιο;

Κι όμως ΔΕΝ ανοίγει αξιότιμοι Κύριοι/ες της ΑΑΔΕ το Ε9 στο taxisnet με Windows7 και IE11, ενώ οι οδηγίες της ΑΑΔΕ λένε ότι ανοίγει...

Η προκαταβολή φόρου επόμενου έτους είναι παράλογη. Ποιός γνωρίζει αν τον επόμενο χρόνο θα έχει εργασία ή εισόδημα ή αν θα ζει;!

Και γιατί πρέπει να συμπίπτουν πολλές από τις ημερομηνίες πληρωμής των δόσεων των διάφορων φόρων (εισοδήματος, ΕΝΦΙΑ, τελών κυκλοφορίας κλπ.); Δεν θα μπορούσαν να είναι πληρωτέες εναλλάξ;;;

Βλ. και άρθρο μου, όπου θίγω μερικά από τα πιο πάνω θέματα, αλλά και άλλα για την οικονομία γενικά, εδώ

* Ο κ. Πολύβιος Πετρόπουλος είναι Πρώην καθηγητής Αμερικανικών πανεπιστημίων - και τώρα συνταξιούχος

http://www.capital.gr/me-apopsi/3313703/forologika-paradoxa-muthoi-kai-alitheies