Γράφει ο
Ιωάννης Ασλανίδης

ΓΕΝΙΚΑ

Το 324 μ.Χ. συγκρούεται ο Κωνσταντίνος με τον Λικίνο στην Χρυσούπολη και την Ανδριανούπολη τον νικά τον συλλαμβάνει, τον εξορίζει και καταλαμβάνει το Βυζάντιο, πόλη παρηκμασμένη και μισοκατεστραμένη.  Ο Κωνσταντίνος ψάχνει για την θέση της Νέας Ρώμης.  Λέγεται για το Βυζάντιο ότι: όταν ο Πέρσης Μεγαβάζος έφθασε στο Βυζάντιο αποκάλεσε τους χαλκηδονίους τυφλούς, αφού δεν είδαν την υπεροχή της θέσεως του Βυζαντίου. Αργότερα στην δεύτερη αποικιακή αποστολή των Μεγαρέων, το Μαντείο των Δελφών χρησμοδότησε «Εγκατασταθείτε στην πόλη των τυφλών». Βέβαια η παράδοση αναφέρει ότι ένα όραμα άνοιξε τα μάτια του Κωνσταντίνου και έτσι στο τέλος του 324 μ.Χ. μ’ ένα ακόντιο στο χέρι χάραξε τα όρια της Νέας Ρώμης, της Κωνσταντίνου – Πόλεως.  Η νέα πρωτεύουσα από της ιδρύσεως της άρχισε να στολίζεται με συμβολικά ελληνικά καλλιτεχνήματα που μεταφέρθηκαν εκεί.

Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ

Στην παγκόσμια ιστορία υπήρξε το Βυζάντιο, η μακροβιότερη Αυτοκρατορία.  Στην εποχή της μεγάλης ακμής της 10ον – 11ον αιώνα, την τελική απόφαση για την δημιουργία κράτους είχε η Βυζαντινή αυτοκρατορία.

Στην μακραίωνη ιστορία της, πολλά προσέφερε στην Ανθρωπότητα και σ’ αυτήν οφείλεται κατά μέγα μέρος η σημερινή εξέλιξη και ο πολιτισμός της σημερινής Ευρώπης και ολόκληρης της ανθρωπότητας γενικότερα.

Για εμάς τους Έλληνες το Βυζάντιο είναι ο κρίκος που ενώνει την Αρχαία Ελληνική Ιστορία με την Τουρκοκρατία και την σημερινή Ελλάδα. Επίσης οι μεγάλοι κλασσικοί αιώνες 5ο και 4ος π.Χ. με κέντρο την Αθήνα μας έδωσαν την φιλοσοφία, την έννοια του Νόμου, την έννοια της Δημοκρατίας και όλες τις μορφές της λογοτεχνίας και της τέχνης, οι οποίες δια του Βυζαντίου μεταλαμπαδεύθησαν στην Ευρώπη και δι’ αυτών μέχρι σήμερα εκφράζεται η ανθρωπότης.

Να σκεφθεί κανείς ότι ο Αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν αρχηγός της εκκλησίας και Ισαπόστολος.  Αυτός επικύρωνε την ανάδειξη του Πατριάρχη και μέχρι τον 8ο αιώνα μ.Χ. και τον Πάπα. Τον επόμενο αιώνα, με τον προσηλυτισμό των Σλάβων, απέκτησε ο Αυτοκράτορας του Βυζαντίου, πνευματική επικράτεια έξω πλέον και από την Βυζαντινή κυριαρχία.

Είναι αλήθεια ότι ο Κωνσταντίνος μετέφερε πολλές Ρωμαϊκές παραδόσεις στην νέα του πρωτεύουσα, αντιλήψεις δικαίου, αντιλήψεις στρατιωτικές, διοικητικές κ.λπ..  Όλα αυτά τα Ρωμαϊκά στοιχεία, τα απορρόφησε η Ελληνική παράδοση και τα έκαμε σιγά – σιγά δικά της και έτσι φθάνουμε στην μεγάλη περίοδο της ακμής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας που ο πολιτισμός της ήταν μείγμα πολλών διαφορετικών στοιχείων, αλλά που πάντα κράτησε τον Ελληνικό χαρακτήρα.

Στο Βυζάντιο πολλά χρωστάει η Δύση:

- Ποιος άλλος από το Βυζάντιο δασκάλεψε την Ευρώπη στις επιστήμες και τις τέχνες, το «Οικουμενικό διδασκαλείο» ιδρυμένο το 849 από τον Καίσαρα Βάρδα, ήτανε το πνευματικό κέντρο του κόσμου, γεμάτο ξένους φοιτητές, φερμένους από την Ανατολή και την Δύση.
- Οι μεγαλύτερες εκκλησίες του μεσαίωνα στήθηκαν στα ξένα, από Βυζαντινούς αρχιτέκτονες και τις στόλισαν δικοί μας τεχνίτες, όπως την Αγία Σοφία του Κιέβου, την Μητρόπολη του  Παλέρμου, την Μητρόπολη του Άαχεν, το μοναστήρι Γκρόττα Φεράτα, τον Άγιο Μάρκο της Βενετίας κ.λπ.
- Πολλοί ξέρουν τι χρωστά ο κόσμος στους αρχαίους Έλληνες, αλλά, επιτέλους, χωρίς την βοήθεια από τους Βυζαντινούς Σχολιαστές και αντιγραφείς ελάχιστα θα ξέραμε από τα συγγράμματα των αρχαίων Ελλήνων.
- Αν η Βυζαντινή Αυτοκρατορία δεν είχε σταματήσει την Μωαμεθανική επίθεση των Αράβων, που άρχισε τον 7ο αιώνα θα κατελάμβανε όλη την Ευρώπη και θα εγένετο η Ευρώπη, Μωαμεθανικός και όχι Χριστιανικός χώρος, όσο παράξενο και αν φαίνεται αυτό σήμερα.  Γιατί έτσι δόθηκε χρόνος στους λαούς της Δυτικής Ευρώπης ν’ αποκτήσουν εθνική αυτοσυνειδησία, να οργανώσουν ανεξάρτητα κράτη και να μπορέσουν σιγά – σιγά μόνοι των ν’ αντισταθούν εναντίον της Μωαμεθανικής πιέσεως, η οποία τον 16ο αιώνα έφθασε με τους Τούρκους μέχρι της Βιέννης.   Οι Οθωμανοί Τούρκοι οι οποίοι διαδέχθηκαν τους Άραβες και τους Τούρκους Σελτζούκίδες, έρχονται πάλι στο προσκήνιο της ιστορίας τον 14ο Αιώνα.
- Το Βυζάντιο αναμφισβήτητα ευεργέτησε την ανθρωπότητα σε όλα, χωρίς ποτέ να την βλάψει.  Είναι τόσα πολλά τα επιτεύγματα για την ανθρωπότητα του Μεσαιωνικού Ελληνισμού, ώστε να καταντάει άδικο οι σύγχρονοι να λησμονούν το χρέος τους προς την Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

- Το Βυζάντιο το διατήρησαν για τόσους αιώνες, σε μία μεγάλη Αυτοκρατορία τρία κυρίως βασικά στοιχεία:

Πρώτον: η Στρατιωτική Δύναμη, που ασφαλώς κληρονόμησε από την Ρώμη.

Δεύτερον: Η θρησκεία, η ορθόδοξος εκκλησία, η οποία οργανώθηκε κατά τρόπο εξαιρετικό, έτσι που κατόρθωσε να κρατήσει μαζί πολλούς και διαφόρους λαούς, οι οποίοι δεν ήσαν ούτε την ιδίας φυλής, ούτε του ιδίου πολιτισμού, ούτε της ιδίας γλώσσας, ήσαν όμως όλοι χριστιανοί ορθόδοξοι, και

Τρίτον: Το σπουδαιότερο ίσως όλων η Ελληνική Παιδεία.  Διότι τα σχολεία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, τα Πανεπιστήμια τα οποία ιδρύθηκαν εις την Κωνσταντινούπολη και σε άλλες μεγάλες πόλεις, όπως την Αθήνα, την Θεσσαλονίκη, την Καισάρεια και σε άλλες πόλεις τα μοναστήρια, είναι επίσης εκείνα που διαφύλαξαν για τον κόσμο τα γραπτά και την Σοφία των μεγάλων Ελλήνων κλασσικών συγγραφέων και τις ανθρωπιστικές των απόψεις.

Όταν τον 4ο π.Χ. αιώνα ο Ισοκράτης έλεγε, ότι: «Έλληνες είναι όσοι μετέχουν της ημετέρας παιδείας» δεν  μπορούσε να φαντασθεί την αξία της μεγάλης αυτής αλήθειας.

Δια του Βυζαντίου εξεπολιτίσθηκαν και εξελληνίσθηκαν πολλοί λαοί, οι οποίοι μπήκαν μέσα στην Ελληνική παράδοση και έδωσαν στο Ελληνικό ΄Εθνος, πολλά και από απόψεως αίματος και από απόψεως δυνάμεως.  Αξίζει να σημειωθεί εδώ σε τελευταία ανάλυση ότι, η Εθνική παράδοση είναι παράδοση πολιτισμού και όχι παράδοση αίματος.  Το καινούργιο αίμα εφ’ όσον δεν σπάζει την Εθνική Παράδοση είναι πράγμα καλό και ζωογόνο.  Μόνο όταν έλθει υπερήφανο και σπάσει την παράδοση, είναι  επικίνδυνο και κακό.   Η Ελληνική Ιστορία των μετέπειτα χρόνων δείχνει ότι ουδέποτε διακόπηκε η Ελληνική παράδοση.  Διότι αν είχε διασπασθεί από τα νέα στοιχεία τα οποία το μεσαίωνα απορρόφησε ο Ελληνισμός, δεν θα είχε επιβιώσει σήμερα η Ελληνική γλώσσα.  Σήμερα, έχω την γνώμη, η συγκυρία των γεγονότων δίδει μια ευκαιρία στην πολιτική εξουσία της χώρας και στην Ελληνική διανόηση, ενισχύσεως δι’ αίματος και δυνάμεις του Ελληνικού στοιχείου που φθίνει. Ας λάβουν υπ’ όψιν των σοβαρά την Ιστορική ευθύνη που τους βαρύνει.

ΑΙΤΙΑ ΠΤΩΣΕΩΣ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

- Όταν το Βυζάντιο έφθασε στην μεγάλη του δόξα 10ο και 11ο  αιώνα π.Χ. στην εποχή της Μακεδονικής δυναστείας, δεν μπορούσε να φαντασθεί κανείς ότι τόσο σύντομα θ’ ακολουθούσε η πτώση.  Η πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας δεν ήλθε τον 15ο αιώνα, αλλά από σειρά γεγονότων από τον 11ο αιώνα π.Χ. τα οποία λίαν περιληπτικά θ’ αναφέρω:

- Οι Τούρκοι ήλθαν στο Βυζάντιο σε δύο μεγάλα κύματα, πρώτα οι Σελτσουκίδες Τούρκοι και έπειτα οι Οθωμανοί.  Δυστυχώς για πρώτη φορά ο Στρατός της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ηττήθη από τα στήφη των Σελτσουκίδων Τούρκων στα μέσα του 11ου αιώνα στην μεγάλη μάχη του Ματζικέρτ και έτσι έμεινε ανυπεράσπιστη η Μικρά Ασία για την κατάκτηση από αυτούς.  Η κατάκτηση αυτή είναι εκείνη που αποδυνάμωσε το Βυζάντιο, γιατί της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η καρδιά και η δύναμη ήταν πάντα η Μικρά Ασία.  Ο Ελληνικός κόσμος της Βαλκανικής μετοίκησε στην Μ. Ασία μετά τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου.  Οι πόλεις της κυρίως Ελλάδος ήσαν αποψιλωμένες από πληθυσμό.  Αντιθέτως η Μικρά Ασία ήταν πυκνά κατοικημένη και όταν έφυγε από τα χέρια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μαζί έφυγε η Οικονομική και Στρατιωτική Δύναμη του Βυζαντίου.

- Τον 11ο Αιώνα έχουμε επίσης την Επίθεση των Νορμανδών, οι οποίοι ξεκίνησαν από τις σκανδιναβικές χώρες και κατόρθωσαν να κατακτήσουν πολλά μέρη στην Βόρεια Ευρώπη την Αγγλία και την Σικελία.  Στη Σικελία ίδρυσαν Νορμανδικό Κράτος από το οποίο επιτίθεντο εναντίον των ελληνικών νησιών και παραλιών, φέροντας έτσι καίρια κτυπήματα κατά του Βυζαντίου.
- Επειδή πλέον το Βυζάντιο δεν διέθετε ισχυρό Ναυτικό και Στρατό αναγκάστηκε να καταφύγει σε ξένους «μισθοφόρους» και να ζητήσει «συμμάχους» αυτό ήταν η αρχή και το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

- Η Βενετία για να τους δώσει βοήθεια εζήτησε εμπορικά ανταλλάγματα, της εδόθησαν διάφορα «εμπορεία», δηλαδή λιμάνια για το εμπόριο της.  Έτσι το θαλάσσιο εμπόριο σιγά – σιγά έφυγε από τα χέρια των Βυζαντινών, διότι δεν υπήρχε πλέον Βυζαντινό Ναυτικό, ούτε πολεμικό για να προστατεύσει το εμπόριο, εναντίον των εχθρών και των πειρατών.

- Οι Βενετοί απέκτησαν τόση δύναμη, ώστε κυριολεκτικά έπνιξαν εμπορικά το Βυζάντιο. Τότε αυτό εκάλεσε σε βοήθειά του, τους Γενοβέζους. Οι Γενοβέζοι όχι μόνο δεν εκτοπίσανε του Ενετούς, αλλά αντίθετα πήραν και αυτοί πολλά προνόμια.  Έτσι σιγά – σιγά το Βυζάντιο έχασε ολότελα την ναυτική και Στρατιωτική του Δύναμη.

- Ένα άλλο γεγονός της Μεσαιωνικής Ιστορίας, που αποδυνάμωσε ακόμη περισσότερο το Βυζάντιο είναι, οι Σταυροφορίες.  Στην αρχή αυτές είχαν κίνητρα θρησκευτικά, μετά άλλαξαν χαρακτήρα και πήραν μορφή εμπορική και τυχοδιωκτική.  Έτσι η 4η Σταυροφορία, αντί να συνεχίσει τον δρόμο για να ελευθερώσει τον Άγιο Τάφο, εστράφη εναντίον της Κωνσταντινουπόλεως.  Δυστυχώς και πάλιν οι εσωτερικές διχόνοιες της αυτοκρατορικής τότε Κυβερνήσεως, έδωσαν την ευκαιρία στην 4η Σταυροφορία να καταλάβει το 1204 την Κωνσταντινούπολη και να ιδρύσει εκεί Φραγκικό Κράτος.  Το Φραγκικό  αυτό Κράτος, διήρκεσε μόνο ως το 1264, διότι από την Νίκαια οι Έλληνες ανακατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη.  Η καταστροφή και η διασπάθιση του Ελληνικού χώρου, η οποία επήλθε στο υπόλοιπο Βυζαντινό Κράτος ήταν από τους Φράγκους ανεπανόρθωτη.

- Ο 14ος αιώνας είναι αιώνας μεγάλων καταστροφών, για τον Ελληνισμό.  Πρώτα ήλθε στα μέσα του αιώνα μια τρομερή επιδημία πανώλης, η οποία αποψίλωσε τον πληθυσμό πόλης της Μέσης Ανατολής και του Ελληνικού χώρου. Τα 2/3 των κατοίκων περίπου πέθαναν.

- Τέλος, τον αιώνα αυτόν ήλθαν οι Οθωμανοί Τούρκοι (η φοβερότερη πανώλη για την Ελληνισμό) στην Ευρωπαϊκή ιστορική σκηνή, που όπως είπαμε, διαδέχθηκαν του Σελτζουκίδες.  Από την Μ. Ασία του 14ου αιώνα πέρασαν στην Ευρώπη και εγκατεστάθησαν εκεί, με πρωτεύουσα την Ανδριανούπολη.  Έτσι περικυκλώθηκε η Κωνσταντινούπολη η πρωτεύουσα του Βυζαντινού Κράτους, που του έμειναν πια ολίγες μόνο πόλεις στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας και στα παράλια της θάλασσας του Μαρμαρά.

Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Ας έλθουμε στις τελευταίες ημέρες της ελεύθερης Κωνσταντινούπολης.  Η περίοδος αυτή είναι η σημαντικότερη, η τραγικότερη, αλλά ίσως και η ηρωικότερη της Ελληνικής Ιστορίας.

Όταν ανέβηκε στο θρόνο ο Μωάμεθ ο Β΄ ο Κατακτητής, ήταν μόνο 19 ετών, κατέλαβε  δε την Κωνσταντινούπολη όταν ήταν 21 ετών, μέγα κατόρθωμα.  Ήταν άνθρωπος εξαιρετικής σκληρότητος με κολοσσιαία θέληση ανάλογη με την αγριότητά του.  Ήταν επίσης άνθρωπος ευρείας μαθήσεως, εγνώριζε άριστα Μαθηματικά, ομιλούσε πέντε γλώσσες μεταξύ των οποίων και Ελληνικά.  Με μανία προσπάθησε να ενημερωθεί σ’ όλα τα Στρατιωτικά επιτεύγματα της Δύσης, και κυρίως με την χρήση του τηλεβόλου.  Λέγεται ότι, ο Μωάμεθ ο Β΄, έφερε ειδικούς μηχανικούς και εργάτες από την Ουγγαρία, οι οποίοι ήξεραν πώς να κατασκευάσουν τηλεβόλα.  Αυτούς τους έφερε στην Ανδριανούπολη και εκεί κατασκεύασαν τα νέα αυτά όπλα για λογαριασμό του Τουρκικού Στρατού. Σύμφωνα με τις τουρκικές πηγές ο Μωάμεθ έκαμε την μεγάλη επιστράτευσή του και συγκέντρωσε 80.000 τακτικό Στρατό, περίπου 20.000 Βαζιβουζούκους η μάστιγα του Μεσαίωνα, σκληροί, απείθαρχοι, επολέμουν μόνον για να λεηλατήσουν και τα συντάγματα των Γενιτσάρων περίπου 20.000 άνδρες, επίσης διέθετε πολιορκητικές μηχανές, μηχανικό, ισχυρό πυροβολικό και πολυάριθμο στόλο.

Στην Βυζαντινή αυτοκρατορία που περιορίστηκε σχεδόν στην Κωνσταντινούπολη, στις 31 Οκτωβρίου του 1448 πέθανε χωρίς απογόνους οι ΙΩΑΝΝΗΣ Η΄ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ.  Κατά την επιθυμίαν της μητέρας του Ελένης νόμιμης αντιβασίλισσας επιλέγεται ως διάδοχος του Αδελφού του ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ. Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ στέφτηκε στο Μυστρά ως ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ΄ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ ΔΡΑΓΑΣΗΣ και τον Μάρτιο του 1449 ανέλαβε την εξουσία στη Πόλη.

Στα τέσσερα χρόνια της Βασιλείας του, θα προσπαθήσει, όπου όλοι οι προκάτοχοί του απέτυχαν, να ενισχύσει την Αυτοκρατορία να ισχυροποιήσει την πόλη.  Ενίσχυσε τα τείχη, συγκέντρωσε τροφές, οργάνωσε τους κατοίκους Έλληνες και Λατίνους.  Οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες βλέποντας τον κίνδυνο να πλησιάζει, απευθύνονται για βοήθεια στην Δύση όπως ο Αυτοκράτορας ΕΜΜΑΟΥΗΛ (1412) μέχρι και ο τελευταίος Αυτοκράτορας, όλες όμως οι προσπάθειες απέτυχαν.

Κατά την έναρξη της πολιορκίας της ΠΟΛΗΣ  εντός αυτής  υπήρχαν 7.000 υπερασπιστές, 700 Γενοβέζοι με τον περίφημο ΛΟΓΓΟ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΗ ως αρχηγό τους και 200 τοξότες με επικεφαλής των τον Καρδινάλιο ΙΣΙΔΩΡΟ. Μέσα  στον  κόλπο υπήρχαν μόνο 20 πλοία Βενετικά και Γενοβέζικα και 2 πλοία από την Κρήτη, τα οποία κατά σύμπτωση ήταν εκεί όταν άρχισε η πολιορκία. Πρέπει, μιλώντας για το τέλος του Βυζαντίου, να έχουμε υπ’ όψιν μας ότι η Κωνσταντινούπολη του 1453 μετά την πανώλη δεν ήταν πια η πολυάριθμη πόλη του 1.000.000 κατοίκων όπως ήταν άλλοτε, πριν από την Φραγκική κατάκτηση του 1204.

Ο Μωάμεθ πλήρως προπαρασκευασμένος άρχισε την μεγάλη πολιορκία της ΠΟΛΗΣ την 2α Απριλίου 1453.  Η πολιορκία κράτησε ως το τέλος Μαΐου.  Μάχες έγιναν πολλές μέσα, επάνω και έξω από τα τείχη.  Η σχέση των αντιπάλων ήταν 1:12, όσο και αν προσπάθησαν οι πολιορκητές εύρισκαν ισχυρή αντίσταση.  Ότι γκρέμιζαν τα πυροβόλα γεμιζόταν.  Όσες απόπειρες έγιναν στα τείχη αποκρούστηκαν.  Ο Ναύαρχος Φλαντανελλάς ηρωικός υπερασπιστής,  ανάγκασε τον Μωάμεθ τον Β΄ να καθαιρέσει τον Ναύαρχό του Μπαλτόγλου.  Ένα από τα στοιχεία της αμυντικής οργάνωσης της ΠΟΛΗΣ, ήταν να κλείσουν τον κεράτιο κόλπο με μια μεγάλη αλυσίδα, ώστε να προστατευτεί το λιμάνι της ΠΟΛΗΣ από τον πολυάριθμο τουρκικό Στόλο.  Στις 20 Απριλίου επειδή οι Τούρκοι δεν μπόρεσαν να διασπάσουν την αλυσίδα η οποία έκλεινε την είσοδο του Κεράτιου κόλπου επέρασαν τα πλοία των από την ξηρά πάνω σε έλκηθρα, πάνω από τον Γαλατά, με θριαμβευτικό τρόπο, με μουσικές και ζητωκραυγές και με σημαίες να κυματίζουν και τα έφεραν μέσα στο λιμάνι της ΠΟΛΗΣ. Απόπειρα να καούν τα τουρκικά πλοία, προδόθηκε από Γενοβέζο που το έμαθε και έτσι απέτυχε και η προσπάθεια αυτή. Ο κλοιός έσφιξε περισσότερο και οι ελπίδες για σωτηρία της ΠΟΛΗΣ έσβησαν.  Όταν κατέλαβαν οι Τούρκοι το λιμάνι, έπρεπε πια και το Βόρειο Θαλάσσιο τείχος της πόλης να προστατεύεται, αυτό λιγόστεψε ακόμη περισσότερο τους άνδρες που προστάτευαν τα χερσαία τείχη, εκεί δηλαδή που εγένετο η κυρίως επίθεση.

Παρά τις ανεπιτυχείς επιθέσεις των Τούρκων και την σθεναράν άμυναν των υπερασπιστών της ΠΟΛΗΣ υπήρχε δυστυχώς ένα πνεύμα ηττοπάθειας διάχυτο στις τελευταίες ημέρες, θα έλεγα στις τελευταίες δεκαετίες της Βυζαντινής ζωής.  Υπήρχε π.χ. μια σειρά χρησμών οι οποίες κυκλοφορούσαν, που αποδίδοντο στον Λέοντα τον Σοφό (886-912), αυτοί έλεγαν:

«Ένας Κωνσταντίνος γιος Ελένης ήταν ο πρώτος Αυτοκράτορας. Ένας Κωνσταντίνος γιος Ελένης θα είναι ο τελευταίος» επίσης «θα φανεί ένα μεγάλο κόκκινο φως επάνω από την Αγία Σοφία όταν πρόκειται να πέσει η Πόλη» άλλη «Οι αμαρτίες των Χριστιανών είναι τόσες, ώστε είναι αδύνατον να επιτρέψει ο Θεός την επιβίωσή τους» και ούτω καθ’ εξής. Αυτά επίσης επιδρούσαν αρνητικά στο ηθικό των αμυνομένων.

Στις 20 Μαΐου με την μεσολάβηση των Γενοβέζων, προτάθηκε στον Κωνσταντίνο να παραδώσει την ΠΟΛΗΣ και να φύγει στον ΜΥΣΤΡΑ όπου του εγγυάτο ο Μωάμεθ ασφάλεια.  Στην σύνοδο της Συγκλήτου δήλωσε ο Κωνσταντίνος πως δεν αφήνει την πόλη που είναι «η Ελπίδα και η Δόξα των Ελλήνων» και με την σύμφωνο γνώμη όλων  απάντησε στην πρόταση με τα εξής λόγια: «Το δε την πόλιν σοι δούναι ουκ εμόν εστί, ούτ’ άλλον των κατοικούντων ενταύθα, κοινή γαρ γνώμη άπαντες αυτοπροεραίτως αποθανούμε μη φειδόμενοι της ζωής ημών».

Παρά την προσπάθεια του Χαλίλ Πασά να μεταπείσει τον Μωάμεθ, ώστε να μην προχωρήσει με την Άλωση, λέγοντας του ότι δεν θα κατόρθωνε να καταλάβει την ΠΟΛΗ, ο Σουλτάνος επέμεινε και διέταξε νέα μεγάλη επίθεση στις 24 Μαΐου. Μαζί με την Μεγάλη Επίθεση έστειλε ο Σουλτάνος και καινούργια πρόταση στον ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟ, που έλεγε: «Εάν ήθελε να του δώσει 100.000 χρυσά νομίσματα, να παραδώσει την ΠΟΛΗ, και θα τον άφηνε να φύγει».  Αλλά και πάλιν ως ήτο επόμενον ο Αυτοκράτορας αρνήθηκε κάθε παράδοση της ΠΟΛΗΣ.

Οι επιθέσεις των Τούρκων συνεχίστηκαν ανεπιτυχώς έως τις 27 Μαΐου, οπότε πια ο ίδιος ο Σουλτάνος άρχισε να αμφιβάλλει για την επιτυχία του.  Τότε κάποιοι Στρατηγοί τον συμβούλεψαν, προτού πάρει την τελική του απόφαση, να ρωτήσει ο ίδιος τον Στρατό του, τι θέλουν να γίνει.  Ο Τουρκικός Στρατός είπε ΝΑΙ να συνεχισθεί η πολιορκία, με την ελπίδα βέβαια πάντοτε της λεηλασίας. Διότι ήταν αρχή απαράβατος, όταν τα Οθωμανικά Στρατεύματα κυρίευαν κάποια πόλη, η πόλη ήταν για τρεις ημέρες στη διάθεση των ορδών για λεηλασίες, βιασμούς και κάθε λογής εγκληματικές πράξεις αυτών.  Τότε ο Σουλτάνος μετά την ετυμηγορία του Στρατού του, εμπρός στα μισοκατεστραμμένα τείχη και με όλους τους Βαζιβουζούκους που φώναζαν να συνεχισθεί η επίθεση, μίλησε ο Σουλτάνος δια μακρού προς τον Στρατό του και τον ενεψύχωσε.  Έτσι, η μεγάλη τελική επίθεση αποφασίστηκε στις 29 Μαΐου. Το απόγευμα της 28ης Μαΐου όλοι περίμεναν την έφοδο των Τούρκων.  Εκκλησιάστηκαν,  εξομολογήθηκαν, κοινώνησαν και πήγαν στις θέσεις των στα τείχη.

Δύο ώρες πριν την αυτή της 29ης Μαΐου 1453 ημέρα Τρίτη, άρχισε η είσοδος των Τούρκων, ήταν τρομερή, αλλά οι πολιορκημένοι κρατούσαν.  Οι αναρίθμητες ορδές των Οθωμανών συνέχισαν τις επιθέσεις. Πρώτους έστειλαν του Βαζιβουζούκους και από πίσω ως αστυνόμους με ρόπαλα και με καμτσίκια τους τακτικούς στρατιώτες, όταν αυτοί εξαντλήθηκαν, ανέλαβε τις επιθέσεις ο τακτικός  στρατός.   Τέλος ήλθε η σειρά των Γενιτσάρων, τους οδηγούσε ο ίδιος ο Μωάμεθ στην τάφρο, οι οποίοι ορμούσαν κατά κύματα, αλλά ρήγμα δεν πετύχαιναν. Τότε συνέβη κάτι τρομερό για τους αμυνόμενους.

Ο ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΗΣ ΛΟΓΓΟΣ αρχηγός των 700 Γενοβέζων, ο άνθρωπος που γνώριζε άριστα για την άμυνα των φρουρίων, πληγώθηκε θανάσιμα στο στήθος.  Ζήτησε να τον μεταφέρουν στο καράβι του, αμέσως πήγε κοντά του ο Κωνσταντίνος και τον παρακάλεσε να μη φύγει.  Άδικα όμως διέφυγε στην Χίο όπου απέθανε και ετάφη, αλλά μαζί του, έφυγαν και όλοι οι Γενοβέζοι στρατιώτες του.  Μέσα σ’ αυτήν την δύσκολη στιγμή των αμυνομένων, βρέθηκε από τους Τούρκους η ξεχασμένη ανοικτή «Κερκόπορτα», μικρή πύλη στο βόρειο μέρος του δευτέρου τείχους.  Από την πόρτα αυτήν μπήκαν οι πρώτοι Τούρκοι ανέβηκαν βιαστικά στον διπλανό πύργο και ύψωσαν την Τουρκική σημαία.  Οι υπερασπιστές έτρεξαν να τους διώξουν και θα το πετύχαιναν, αλλά κάποιος γυρίζει και βλέπει σημαίες κόκκινες στον πύργο της Κερκόπορτας και απερίσκεπτα φωνάζει: «Η Πόλις Εάλω», από εδώ και πέρα άρχισε ν’ αδυνατίζει η άμυνα πλέον των υπερασπιστών της Πόλης.

Ο Κωνσταντίνος ορμά προς τα ρήγματα του τείχους, για να ανασυντάξει τους Έλληνες, μάταια όμως, η άμυνα έχει σπάσει.  Ο Θεόφιλος προτιμάει να πεθάνει, ορμά και χάνεται σπαθίζοντας μέσα στις ορδές που έρχονται.

Τέλος, ο Κωνσταντίνος πετάει τα εμβλήματά του και με τον Φραγκίσκο και τον Δαλμάτη στο πλευρό του, ακολουθώντας τον ξάδελφό τον Θεόφιλο, ορμά εναντίον των Τούρκων με το σπαθί στο χέρι και σκοτώνεται.  Κανείς δεν τον ξαναείδε πια.  Αυτό ήταν το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας όταν «η ΠΟΛΙΣ ΕΑΛΩ».

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ στην στιγμή της πτώσης της έστησε το μεσόβαθρο της Γέφυρας του Ελληνισμού και για να μείνει ακλόνητο και ακαταμάχητο αυτό το μεσόβαθρο, θυσιάστηκε στο θεμέλιο του ο ίδιος ο Αυτοκράτορας ΚΩΝ/ΝΟΣ ΙΑ’  ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ ΔΡΑΓΑΣΗΣ, γι’ αυτό δεν βρέθηκε το σώμα του γι’ αυτό δεν υπάρχει τάφος του.  Από το γεφύρι αυτό πέρασε πάλι στην ΕΥΡΩΠΗ το πνεύμα της αναγέννησης, αυτό που τελικά την διαμόρφωσε και την οδήγησε στην ανάπτυξη και τον πολιτισμό.  Πρέπει να τα ενθυμούμεθα αυτά, όχι για να μισούμε, αλλά αφ’ ενός μεν ως διηνεκές μνημόσυνο τιμής και ευγνωμοσύνης για την ζωογόνο θυσία «των αυτοπροαιρέτως αποθανόντων», και αφ’ ετέρου να θυμίζουμε στους Ευρωπαίους, την προσφορά των Ελλήνων στην σημερινή ΕΥΡΩΠΗ.

Παρά την υποχρέωση που είχαν, τα ευρωπαϊκά κράτη να βοηθήσουν την Βυζαντινή Αυτοκρατορία, το προπύργιο αυτό της ΕΥΡΩΠΗΣ που τους ασφάλιζε για αιώνες από τις ορδές της Ανατολής, δεν το έπραξαν και ιδίως οι Ιταλοί. Ευτυχώς γι’ αυτούς ο πρόωρος θάνατος του Μωάμεθ σταμάτησε την εκστρατεία για την άλωση της Ρώμης, ειδάλλως το Βατικανό θα πλήρωνε ακριβά την αδιαφορία του να βοηθήσει στον θαυμάσιο αγώνα του, τον ηρωικό ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟ.

- Θα ήταν προδοσία για τον Ελληνισμό, να διαγράψουμε από την ψυχή μας τον θρύλο του Μαρμαρωμένου Βασιλιά.  Μ’ αυτό το όραμα έζησε ο Ελληνισμός τους τελευταίους αιώνες κι’ αυτό το όραμα οφείλουμε όλοι να παραδώσουμε στις επερχόμενες γενεές.
- Οι τελευταίοι υπερασπιστές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με επικεφαλής τον ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟ, έδειξαν στην ανθρωπότητα ότι, μόνον τα έθνη που ξέρουν να πεθαίνουν, έχουν και το δικαίωμα να ζουν, διότι, ο Ηρωικός θάνατος οδηγεί πάντοτε στην Ανάσταση.
- Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ με τον θρυλικό Ηρωισμό του, έκαμε το μέγα εκείνο βήμα από την ιστορία στο θρύλο, που βοήθησε μετά από τόσους αιώνες στην Ανάσταση του Ελληνικού Έθνους και εξασφάλισε αιώνια τη μνήμη του μεγάλου εκείνου Έλληνα Πατριώτη.

 
-Ο κ. Ιωάννης Μ. Ασλανίδης είναι Επίτιμος Διοικητικής της Σ.Σ.Ε.

ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ
1. «ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ» Χρήστου Π. Ζαλοκώστα, εκδόσεις «ΕΣΤΙΑΣ»
2. «ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ», Κωνσταντίνου Τυρπάνη, διάλεξη στην Σ.Σ.Ε.
3. «ΕΑΛΩ Η ΠΟΛΙΣ» Αντιστρατήγου ε.α. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΜΑΝΙΚΑ από δημοσιεύσεις στην «ΕΘΝΙΚΗ ΗΧΩ».
4. «ΕΛΛΗΝΙΟΝ» μηνός ΜΑΙΟΥ 2001, μηνιαίο Δελτίο, εκδότης Διευθυντής Χρήστος Κοσσιώρης.