Γράφει ο
Γιάννης Βασιλείου

      Στα ευρύτερα πλαίσια της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για την προστασία των καταναλωτών της, παρατηρούμε ότι ισχύουν ιδιαιτέρως αυστηρά πρότυπα ασφαλείας για τις ηλεκτρικές συσκευές, τα φάρμακα, τα τρόφιμα, τα καλλυντικά, τα παιχνίδια, τις μηχανές, τα σκάφη αναψυχής, τους αναπτήρες και τους εξοπλισμούς ατομικής προστασίας (Βασιλείου, 2014, 2017α, 2017β, 2017γ και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018).

       Επιπροσθέτως, σύμφωνα με τις μελέτες μας έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αυστηροί κανόνες εξασφαλίζουν με τον αποτελεσματικότερο δυνατό τρόπο την απόσυρση ελαττωματικών προϊόντων. Χαρακτηριστικό είναι ότι η Ένωση λαμβάνει ετησίως περισσότερες από 2.000 κοινοποιήσεις για επικίνδυνα προϊόντα που ως επί το πλείστον σχετίζονται με υφάσματα, ρούχα και παιχνίδια (Βασιλείου, 2014, 2017α, 2017β, 2017γ και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018).

       Δε θα πρέπει επίσης να λησμονούμε ότι η Ένωση μεριμνά με άκρως συστηματικό τρόπο για την ουσιαστική διασφάλιση των συμφερόντων των καταναλωτών της όσον αφορά α) πωλήσεις εξ αποστάσεως και κατ’ οίκον, β) καταχρηστικές ρήτρες συμβάσεων, γ) θεμιτές επιχειρηματικές πρακτικές, δ) δείκτες τιμών και επισήμανση, ε) χρονομεριστική μίσθωση και οργανωμένες διακοπές, στ) παραπλανητική διαφήμιση και διαφήμιση που δυσφημίζει ανταγωνιστικά προϊόντα και ζ) δικαιώματα εκείνων που ταξιδεύουν είτε για επαγγελματικούς λόγους, είτε για αναψυχή (Βασιλείου, 2014, 2017α, 2017β, 2017γ και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018).

       Όπως παρατηρούμε το τομεακό φάσμα είναι ευρύτατο και τούτο καταδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας τη σπουδαιότητα και το «ειδικό βάρος» της πολιτικής της Ένωσης για τους καταναλωτές. Αξίζει επίσης να σημειώσουμε ότι το πρόγραμμα της ΕΕ για την προστασία των καταναλωτών για την περίοδο 2014-20 έχει ετήσιο κόστος μονάχα πέντε λεπτά ανά πολίτη και παρέχει υψηλότατο επίπεδο νομικής προστασίας (Βασιλείου, 2014, 2017α, 2017β, 2017γ και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018).

       Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι τα εν γένει καταναλωτικά συμφέροντα έχουν ληφθεί σοβαρά υπόψη στα πλαίσια της νομοθεσίας για την απελευθέρωση των βασικών δημοσίων υπηρεσιών όπως οι τηλεπικοινωνίες, οι ταχυδρομικές υπηρεσίες, οι δημόσιες μεταφορές και η παροχή φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας (Βασιλείου, 2014, 2017α, 2017β, 2017γ και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018).

       Μέσω του RAPEX (σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης της Ένωσης το οποίο λειτουργεί από το 2004), οι ελεγκτές σε όλα ανεξαιρέτως τα κράτη-μέλη ενημερώνονται με τον αμεσότερο δυνατό τρόπο αναφορικά με τα συγκεκριμένα μέτρα που λαμβάνονται από τα κράτη-μέλη σχετικά με επικίνδυνα προϊόντα. Στην ουσία, σκοπός είναι το προϊόν που «σταμπάρεται» ως επικίνδυνο από ένα κράτος-μέλος διαμέσου του RAPEX να αποσύρεται όσο το δυνατόν πιο σύντομα από τις αγορές άλλων κρατών-μελών (Βασιλείου, 2014, 2017α, 2017β, 2017γ και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018).

       Δείγμα της επιτυχίας του RAPEX είναι το γεγονός ότι παρατηρείται μια σημαίνουσα αύξηση των πληροφοριών που κοινοποιούνται όσον αφορά επικίνδυνα προϊόντα σε εθνικές αγορές. Ειδικότερα, οι σχετικές προειδοποιήσεις αυξήθηκαν από 460 το 2004, σε περισσότερες από 2.500 το 2014, γεγονός πραγματικά αξιοσημείωτο (Βασιλείου, 2014, 2017α, 2017β, 2017γ και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018).

       Το Δίκτυο Συνεργασίας για την Προστασία των Καταναλωτών (CPC) διαδραματίζει τον δικό του ιδιαίτερο ρόλο, αφού είναι επιφορτισμένο με τη λειτουργική σύνδεση των αρχών όλων ανεξαιρέτως των κρατών-μελών, που καθίστανται υπεύθυνες για την έρευνα, τον εντοπισμό και την άμεση εξάλειψη παράνομων διασυνοριακών εμπορικών πρακτικών. Επιπροσθέτως, παρέχει απλόχερα ζωτικής σημασίας διευκολύνσεις στα κράτη-μέλη όσον αφορά την από κοινού αντιμετώπιση παραβιάσεων της νομοθεσίας για τους καταναλωτές (Βασιλείου, 2014, 2017α, 2017β, 2017γ και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018).

       Τονίζουμε επίσης ότι το CPC επιδίδεται τακτικά σε λίαν αποτελεσματικές δράσεις παρακολούθησης της αγοράς και επιβολής της νομοθεσίας, στα πλαίσια των οποίων δικτυακοί τόποι συγκεκριμένων τομέων υποβάλλονται σε εξονυχιστικό έλεγχο αναφορικά με το εάν και κατά πόσο συμμορφώνονται με τους κανόνες της Ένωσης για την προστασία των καταναλωτών (Βασιλείου, 2014, 2017α, 2017β, 2017γ και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018).

       Πιο συγκεκριμένα, την περίοδο 2007-15, οι εθνικές αρχές επιβολής κατάφεραν και έλεγξαν πάνω από 4.400 δικτυακούς τόπους πώλησης ηλεκτρονικών προϊόντων, ηλεκτρονικών εισιτηρίων, συμβάσεων καταναλωτικής πίστης, τηλεφόρτωσης μουσικής, παιχνιδιών, βίντεο και βιβλίων. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι αθέμιτες πρακτικές που αποκαλύπτονται μέσω των ελέγχων διορθώνονται μέσα σε έναν χρόνο (Βασιλείου, 2014, 2017α, 2017β, 2017γ και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018).

       Τέλος, επισήμανσης χρήζει το γεγονός ότι τόσο για περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με τα καταναλωτικά δικαιώματα, όσο και για πάσης φύσεως ανωμαλίες, δυσλειτουργίες και προβλήματα που άπτονται των καταναλωτικών δικαιωμάτων και αφορούν περισσότερα από ένα κράτος-μέλος συνιστάται η άμεση επικοινωνία με το Δίκτυο Ευρωπαϊκών Κέντρων Καταναλωτών. Το τελευταίο προσφέρει δωρεάν ενημέρωση αναφορικά με καταναλωτικά ζητήματα και σημαντική υποστήριξη στους κατοίκους των κρατών-μελών, που αγοράζουν προϊόντα ή υπηρεσίες από εμπόρους σε άλλα κράτη-μέλη (Βασιλείου, 2014, 2017α, 2017β, 2017γ και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 και 2018).

ΠΗΓΕΣ

Βασιλείου, Ιωάννης (2014), Ευρωπαϊκή Ενοποίηση-Μια Διαδικασία Σύγκλισης ή Απόκλισης; (Β΄ Έκδοση-Ειδική Έκδοση Για Πανεπιστήμια) (Αθήνα: Historical Quest). 

Βασιλείου, Ιωάννης (2017α), Ευρωπαϊκή Ένωση και Ενέργεια-Η Πορεία προς το 2050-Σκέψεις, Ιδέες και Συμπεράσματα (Αθήνα: Historical Quest).

Βασιλείου, Ιωάννης (2017β), Οικονομική Κρίση, Απασχόληση και Κοινωνικές Υποθέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση-Προτάσεις και Δράσεις για την Καταπολέμηση της Ανεργίας (Αθήνα: Historical Quest).

Βασιλείου, Ιωάννης (2017γ), Προϋπολογισμός της Ε.Ε.-Ζητήματα Κατανομής και Αναδιανομής Πόρων στην Ε.Ε. (Αθήνα: Historical Quest). 

Βασιλείου, Ιωάννης (2018), Οι Επιχειρήσεις στην Ε.Ε.: Μονοπώλια-Καρτέλ-Κρατικές Ενισχύσεις-Κανόνες Ανταγωνισμού (Αθήνα: Historical Quest).

Ευρωπαϊκή Ένωση (2015), «Η Ευρωπαϊκή Ένωση με Απλά Λόγια-Καταναλωτές» (το χειρόγραφο αυτό επικαιροποιήθηκε τον Μάρτιο του 2016), διαθέσιμο σε https://publications.europa.eu/el/publication-detail/-/publication/2f0e7c29-0d03-11e6-ba9a-01aa75ed71a1 (πρόσβαση στις 14/8/18).

Ευρωπαϊκή Ένωση (2018), «Καταναλωτές», διαθέσιμο σε https://europa.eu/european-union/topics/consumers_el (πρόσβαση στις 14/8/18).