Μόνο τρεις γραμμές για τη Μικρασιατική ΚαταστροφήΤην ώρα που σε όλη την Ελλάδα τίμησαν και τιμούν τα90χρονα της Μικρασιατικής Καταστροφής, στο βιβλίο Ιστορίας Γενικής Παιδείας που διανεμήθηκε φέτος στους μαθητές της Γ΄ Λυκείου η Μικρασιατική Καταστροφή αναφέρεται και αναλύεται μέσα σε μόνο τρεις γραμμές!

Σε ένα βιβλίο 256 σελίδων, ένα ιστορικό γεγονός που έκανε την Ελλάδα να αναμετρηθεί με τον εαυτό της και τις αντοχές της εξαντλείται κυριολεκτικώς σε τρεις γραμμές. Συγκεκριμένα, στη σελίδα 91 αναφέρονται τα εξής: «Την ήττα και την υποχώρηση του ελληνικού στρατού ακολούθησαν η πυρπόληση της Σμύρνης τον ίδιο μήνα από τους Τούρκους και ο απηνής διωγμός των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης.

Το συγκεκριμένο βιβλίο φέρει μεταξύ άλλων την υπογραφή τριών καθηγητών πανεπιστημίου, ενώ πρώτος στη λίστα των κριτών –αξιολογητών του βιβλίου φιγουράρει ο καθηγητής Θάνος Βερέμης.

Ούτε μια λέξη για την ανθρώπινη τραγωδία που ακολούθησε την πυρπόληση της Σμύρνης και, κυρίως, τα όσα έγιναν μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης. Ούτε μια αναφορά στους εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες που περιφέρονταν τσακισμένοι και αποδεκατισμένοι στα λιμάνια της χώρας. Ούτε μια λέξη για το Λοιμοκαθαρτήριο και για τις παράγκες από ξύλα και πισσόχαρτο. Ακόμα ακόμα ούτε μια αναφορά για την Εθνική Επιτροπή Αποκατάστασης.

Το βιβλίο δε φείδεται αναφορών σε συνθήκες και χρονολόγια. Αλλά η σύγχρονη τάση της ιστοριογραφίας είναι η ανθρωποκεντρική ανάλυση της Ιστορίας, είναι το πεδίο όπου συναντώνται η Ιστορία με την ανθρωπογεωγραφία των γεγονότων.

Φαίνεται όμως ότι ο σπόρος των αντιλήψεων της απενοχοποιημένης πλέον Μαρίας Ρεπούση έπιασε τόπο. Μπορεί πια να μη γίνεται κάποια αναφορά στον «συνωστισμό» των ανθρώπων στην προκυμαία της Σμύρνης, αλλά ο τρόπος που αποδίδεται η Μικρασιατική Καταστροφή στο συγκεκριμένο βιβλίο είναι σα να αφορά ένα άλλο έθνος, κάποιους άλλους προγόνους και, φυσικά, κάποια άλλη χώρα. Η εντελώς τηλεγραφική αναφορά δεν το υποβαθμίζει απλώς, το αναγάγει στη σφαίρα του μη γενόμενου και ίσως μετά από κάποια χρόνια στη σφαίρα του φαντασιακού.

«Η εθνική αυτή συμφορά προκάλεσε εσωτερική κρίση στην Ελλάδα», αναφέρει το βιβλίο, πάλι στη σελίδα 91, επιμένοντας στην πολιτική διάσταση του ζητήματος.

Ο ερχομός όμως των προσφύγων σε μια πολιτικά διχασμένη χώρα, προκάλεσε κυρίως βαθιές κοινωνικές και οικονομικές αναταράξεις. Αντιπαρατέθηκαν δυο κόσμοι, από τη μια η παλαιά Ελλάδα και από την άλλη οι πρόσφυγες, οι οποίοι επιμελώς τέθηκαν στο περιθώριο και μακριά από τα κέντρα λήψης των αποφάσεων.

Το ελληνικό κράτος τούς τοποθέτησε σε δύσβατες, απομονωμένες και ελώδεις περιοχές, ενώ «φρόντισε» να αποδεκατίσει τις οικογένειες, στέλνοντας τον έναν αδελφό στην Ήπειρο και τον άλλο στη Μακεδονία.

Οι πρόσφυγες είχαν αστείρευτη δημιουργικότητα και επειδή ήταν φορείς νέων και καινοτόμων αντιλήψεων έθεσαν ως ένα βαθμό σε λειτουργία τον «κινητήρα» της ελληνικής οικονομίας. Άλλωστε, χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον σα φτηνά εργατικά χέρια στις βιομηχανίες και τα εργοστάσια του Μεσοπολέμου.

Οι συγγραφείς όμως του βιβλίου της Γ’ Λυκείου προβαίνουν και σε «μικρά» ιστορικά λάθη. Ο αριθμός των ενδεών προσφύγων που υποδέχθηκε η Ελλάδα ήταν περισσότεροι από ενάμισι και όχι ένα εκατομμύριο ανθρώπους (σελ. 93 στα «Συμπεράσματα»).

Πέραν όμως όλων αυτών, η ίδια η απόδοση του κειμένου δεν τιμά τους συγγραφείς του. Ο μαθητής καλείται να αναζητήσει την ουσία των ιστορικών γεγονότων μέσα σε μεγάλες και χαοτικές περιόδους, που σε κάποιες περιπτώσεις ξεπερνούν ακόμα και τις οκτώ ή δέκα γραμμές, χωρίς ούτε μια τελεία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η δεύτερη παράγραφος της ενότητας 5, στη σελίδα 88. Έπειτα, το «καλοκαίρι» οι έφηβοι το λένε «καλοκαίρι» και όχι «θέρος» και τον «σκληρό» τον λένε «σκληρό» και όχι «απηνή».

Γιατί το ζητούμενο δεν είναι να εμπλουτίσουν οι μαθητές το λεξιλόγιό τους, αλλά να μάθουν ελληνική ιστορία. Και Ιστορία με αυτό το βιβλίο ΔΕ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ.