Γράφει ο
Γεώργιος Χαροκόπος

Εκατό χρόνια συμπληρώνονται εφέτος από  την ιστορική εκείνη ημέρα της 1ης Δεκεμβρίου 1913, όταν με την παρουσία του Βασιλιά της Ελλάδας Κωνσταντίνου και του Πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου, η γαλανόλευκη  Ελληνική Σημαία υψωνόταν και κυμάτιζε περήφανα στον ιστό της, στο φρούριο “Φιρκά” στα Χανιά της Κρήτης, που από το 1898 αποτελούσε ανεξάρτητο κράτος με την ονομασία “Κρητική Πολιτεία”.

Παρά τα σχέδια, όμως, και τις μηχανοραφίες των μεγάλων Δυνάμεων της Ευρώπης, οι οποίες είχαν κατορθώσει για ένα σχεδόν αιώ να, μετά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 να κρατούν τον ηρωικό λαό της μεγαλονήσου πρώτα στην σκλαβιά και στην συνέχεια χωρισμένο από την μητέρα Ελλάδα, η Ένωση είχε πραγματοποιηθεί “de Facto” και “de Jure”!

Η ημέρα για την οποία πολλές  γεννεές Κρητικών είχαν αγωνισθεί και χιλιάδες χιλιάδων ήρωες είχαν δώσει τη ζωή τους, πρώτα με το σύνθημα «Ελευθερία ή θάνατος» και κατόπιν με το «’Ενωσις ή θάνατος»,  είχεν επιτέλους ανατείλει. Η Κρήτη είχεν επαναστατήσει κατά των Τούρκων κατακτητών σχεδόν μαζί με την άλλη Ελλάδα, το Μάιο του 1821. Ύστερα από έναν επικό αγώνα άφθαστου μεγαλείου και ηρωισμού οι Κρητικοί είχαν κατορθώσει μέσα σε λίγους μήνες να νικήσουν σε πολλές φονικές μάχες τις κατοχικές δυνάμεις και τις είχαν αναγκάσει να υποχωρήσουν και να κλεισθούν στ/α φρούρια των πόλεων, όπου και τις πολιορκούσαν. Προ του κινδύνου να χάσει την Κρήτη ο Σουλτάνος από την Κωνσταντινούπολη ζήτησε τη βοήθεια του Μεχμέτ - Αλή Πασά, Αντιβασιλέα της Αιγύπτου, για να καταστείλει την Επανάσταση. Μεγάλες, πάνοπλες, καλά εφοδιασμένες και άριστα εκπαιδευμένες από Ευρωπαίους αξιωματικούς  Αιγυπτιακές δυνάμεις μεταφέρθηκαν με τον ισχυρό στόλο, που διέθετε η Αίγυπτος και αφού κατέστρεψαν και κυρίευσαν την Κάσο, αποβιβάσθηκαν στην Κρήτη με αρχηγό τον Ιμπραήμ Πασά, αρχικά τον Μάη του 1822 και κατόπιν τον Μάρτιο του 1823. Χάρις στις ενισχύσεις αυτές οι Κρητικοί, παρά τις ηρωικές τους προσπάθειες υπέστησαν βαρειές απώλειες και σε πολλές μάχες δεν κατόρθωσαν να αναχαιτίσουν την νικηφόρα προέλαση των ενωμένων Τουρκο-Αιγυπτιακών δυνάμεων. Εξακολούθησαν όμως να κρατούν μέχρι το 1830, όταν η ηπειρωτική Ελλάδα μέχρι τη Θεσσαλία και την Ήπειρο κηρύχθηκε ανεξάρτητη, ύστερα από την επέμβαση που έγινε από τις τρεις λεγόμενες «προστάτιδες» μεγάλες Δυνάμεις: Την Μεγάλη Βρετανία, την Γαλλία και την Ρωσσία.

Μεγάλες απώλειες

Μέχρι την πολυπόθητη εκείνη  εξέλιξη για την ηπειρωτική Ελλάδα και όλους τους Έλληνες απανταχού της γης, οι Κρητικοί πολεμιστές, με υπεράνθρωπες προσπάθεις και ομηρικές μάχες, είχαν κατορθώσει να ανακτήσουν τα εδάφη που είχαν χάσει από τις ενωμένες Τουρκο-Αιγυπτιακές δυνάμεις προξενώντας τους μεγάλες απώλειες. Στην ενθαρρυντική αυτή τροπή συντέλεσε το γεγονός ότι σχεδόν ολόκληρη η Αιγυπτιακή στρατιά του Ιμπραήμ είχεν εγκαταλείψει την Κρήτη στους Τούρκους και είχε διαπεραιωθεί στην Πελοπόννησο και στην Στερεά Ελλάδα με σχέδιο να καταπνίξει την Ελληνική Επανάσταση.

Η ύπαιθρος της Κρήτης είχε και πάλι απελευθερωθεί στο μεγαλύτερο τμήμα της και μόνο λίγοι θύλακες των Τούρκων αντιστέκονταν ακόμη. Δεν υπήρχαν όμως χωριά, λόφοι, πλαγιές, χαράδρες και βουνοκερφές που να μην έχουν γίνει πεδία φονικών μαχών. Ανάμεσα στις χιλιάδες εκείνων που έπεσαν ήσαν όλοι σχεδόν οι αρχηγοί της επανάστασης! Το ήμισυ του Ελληνικού πληθυσμού ήταν είτε νεκροί ή αιχμάλωτοι, ή είχαν κατορθώσει να διαφύγουν στα ελεύθερα νησιά ή στην Πελοπόννησο.  Η Κρητική γη, στο μεγαλύτερο τμήμα της, ήταν κατάσπαρτη από ερείπια και τάφους ηρώων και μαρτύρων...

Η Κρήτη καταδικάζεται

Η διπλωματία, όμως, των Μεγάλων Δυνάμεων παρέμενε ανάλγητη μπροστά στις θυσίες του λαού της Κρήτης και  την διακαή επιθυμία του για να αποκτήσει την ελευθερία του και την ένωσή του με την Μητέρα Ελλάδα. Η Κρήτη καταδικάστηκε όχι μόνο να παραμείνει στη σκλαβιά, αλλά και να παραδοθεί από τον Σουλτάνο στον Αντιβασιλέα της Αιγύπτου Μεχμέτ - Αλή. Και τούτο για να αποζημιωθεί ο δεύτερος για τη βοήθεια που είχε δώσει στον πρώτο καθώς και για τις μεγάλες απώλειες που είχεν υποστεί ο στόλος του Ιμπραήμ κατά την ιστορική ναυμαχία του Ναυαρίνου που υπήρξεν αποφασιστική για την έκβαση του αγώνα της Ελληνικής Επανάστασης!

Το1841 οι Κρητικοί επαναστάτησαν ξανά, αλλά το μόνο που κατόρθωσαν ήταν να αντικατασταθεί ο Αιγυπτιακός ζυγός πάλιν από τον Τουρκικό με τις ευλογίες των «Προστάτδων Δυνάμεων» που προαναφέραμε. Οι ήρωες δεν είναι πάντα οι νικητές και οι τυχεροί για να τους απονεμηθούν τα παράσημα που τους αξίζουν! Και δυστυχώς δεν ήταν η πρώτη φορά στην Ιστορία τους που οι Κρητικοί υπήρξαν οι γενναίοι αλλά και οι άτυχοι...

Χιλιάδες εξεγέρσεις

Από το 1204, όταν η Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατακτήθηκε  και διαμελίστηκε από τους «Σταυροφόρους», μέχρι το 1898, όταν η Κρήτη για πρώτη φορά πέτυχε την ανεξαρτησία της, έλαβαν χώρα πολλές επαναστάσεις κατά των κατακτητών που διαδέχονταν ο ένας τον άλλο, στο πέρασμα των αιώνων. Περί τις τριάντα εξεγέρσεις έλαβαν χώρα κατά την Ενετική κατοχή από το 1204 μέχρι το 1645, όταν έγινε η Τουρκική εισβολή. Από το 1770 μέχρι το 1898 δέκα άλλες μεγάλες επαναστάσεις ή εξεγέρσεις ξέσπασαν κατά των Τούρκων.Υπολογίζεται ότι  οι επαναστάσεις και οι εξεγέρσεις κατά των διαδοχικών εισβολέων ή κατακτητών της μεγαλονήσου, από τον 2ον αιώνα π.χ., που κυριεύθηκε από τους Ρωμαίους μέχρι το 1848, ξεπέρασαν τις χίλιες!...Με χιλιάδες νεκρούς και εξαδραποδισθέντες κάθε φορά!...

Ακατάλυτη ράτσα

Ύστερα από όλα τα παραπάνω, το ερώτημα που τέθηκε από ορισμένους ιστορικούς στο παρελθόν, πως δηλαδή, συνέβηκε και επιβίωσε η Κρητική ράτσα, φαίνεται εύλογο. Σχετικά, νομίζω ότι κανένας άλλος συγγραφέας από εκείνους που έθεσαν το δικαιολογημένο αυτό ερώτημα εκφράζοντες την απορία τους, δεν έδωσε πιό συγκεκριμμένη απάντηση, όσο ο Αυστραλός Τζων Χεδέριγκτον στο βιβλίο του “AIRBORNE INVASION – Εισβολή από τον Αέρα’’, στο οποίο περιγράφει την Μάχη της Κρήτης:

“Οι σημερινοί Κρητικοί – γράφει στον πρόλογο του βιβλίου του – μπορεί να μην έχουν τις τεχνικές δεξιότητες, αλλά διατηρούν όλες τις ανδρικές αρετές της ένδοξης ράτσας, που κατοικούσε στην Κρήτη στο κορύφωμα του χρυσού αιώνα της, που άρχισε γύρω στο 2.500 π.χ. Αλλά, το μαχητικό τους πνεύμα δεν επισκιάζεται από εκείνο των ανδρών που αποτελούσαν τα πληρώματα των πολεμικών σκαφών των “Βασιλιάδων των θαλασσών” και τους εξασφάλισαν την κυριαρχία στο Αιγαίο πάνω από μια χιλιετία…” Και συνεχίζει:

»...Δεν έχει τόση σημασία το ότι το αίμα των διαδοχικών κατακτητών αναμίχθηκε με εκείνο των γηγενών Κρητικών. Ίσως, μάλιστα να είναι σημαντικό από άλλη σκοπιά: Αυτές οι περιοδικές αλλά παροδικές μεταγγίσεις από νέο υγειινό αίμα είναι ένας από τους παράγοντες που κράτησαν τον Κρητικό λαό δυνατό, αποφασιστικό και θαρραλέο. Οι Κρητικοί έχουν όλο το πείσμα, την επιμονή και την ισχυρογνωμοσύνη των Ελλήνων. Και όταν ξεσηκώνονται την σκληρότητα των Τούρκων. Διαδοχικοί επιδρομείς κατέκτησαν το νησί τους αλλά κανένας δεν κατόρθωσε να τους υποτάξει. Είναι πάρα πολύ πείσμονες, πάρα πολύ επίμονοι για να υποκύψουν. Επίδοξοι κατακτητές αναγκάστηκαν τελικά να εγκαταλείψουν παρόμοια προσπάθεια γιατί αποδείχτηκε έργο δαπανηρό Η ικανότητά τους όταν ξεσηκώνονται ενάντια στην αδικία είναι τρομερή. Το απόδειξαν όταν όρθωσαν το ανάστημά τους οπλισμένοι με πρωτόγονα όπλα για να υπερασπίσουν τη γη και τις εστίες τους κατά των Γερμανών...».

Αλλά και κανένας άλλος συγγραφέας δεν έχει δώσει σε μία μόνο φράση την κατάλληλη  λέξη, που ταιριάζει σ’ αυτή την περίπτωση, όσο ο Άγγλος Xan Fielding (Ζαν Φίλντινγκ, ο γνωστός στους αγωνιστές της Αντίστασης με το ψευδώνυμο Ταγματάρχης «Αλέκος») στο βιβλίο του “HIDE AND SEEK”, το κρυφτούλι – κυνηγητό που «έπαιζε» με τους κατακτητές στην κατοχή 1941-44. Στην εισαγωγή γράφει, μεταξύ άλλων:

«...Μια πλήρης εξιστόρηση της Αντίστασης της Κρήτης κατά την Γερμανική Κατοχή δεν έχει γραφεί ακόμη. Θα ήταν ένα ευχάριστο και τιμητικό έργο να καταγράψει κανείς με κάθε λεπτομέρεια το πιό πρόσφατο παράδειγμα ηρωισμού του ακατάλυτου αυτού  λαού...».

Αν ο Ελληνικός λαός δεν ήταν Ακατάλυτος, το όνομα ΕΛΛΑΔΑ θα είχε προ πολλού εξαφανισθεί από το χάρτη της Ευρώπης...Στην Κρήτη άνθισε το δέντρο του Πολιτισμού, μεταφυτεύθηκε και καρποφόρησε  πρώτα στην Αρχαία ηπειρωτική Ελλάδα και μετά σ’ όλο τον κόσμο! Οι Κρητικοί είναι τόσον Έλληνες όσον και οι Αρχαίοι και οι Νεοέλληνες. Όπως και τ’ αδέρφια μας οι Κύπριοι, που στους καιρούς μας συνέβησαν και συμβαίνουν στην μαρτυρική Κύπρο,  όσα έγιναν από την Διεθνή Διπλωματία στην Κρήτη τον 19ον αιώνα. Για την Κρήτη, ο ποιητής (Ν. Προεστόπουλος) δίδει σε μια στροφή μια ζωντανή εικόνα:

Πάντα σου κι’ από πρώτα σου
στάθηκες θύμα και θηλειά πικρή του κουρσευτή σου.
Ξεκλήρισμα σου εστρώσανε
Μα εσύ πίσω από κάθε ελιά
Κτύπαες για την τιμή σου!...

Και για όλη την Ελλάδα, Κρήτη, Κύπρο, Βόρειο Ήπειρο έγραφε ο Ν. Λαπαθιώτης:

Δεν χάθηκες μα κι’  ούτε θα χαθείς
Κι’ ας έρθουν πάλι Πέρσες και Λατίνοι,
Δεν είσαι κάστρο για να πατηθείς
Είσαι το ΦΩΣ Ελλάδα που δε σβήνει!...

-Ο κ. Γ. Χαροκόπος είναι Ιστορικός  - Συγγραφέας