Γράφει ο
Γιάννης Βασιλείου

       Στο πλαίσιο του παρόντος άρθρου θα εστιάσουμε στον πολυσύνθετο ρόλο του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων (ΕΕΠΔ). Ο θεσμός αυτός υφίσταται από το 2004, ενώ η έδρα του είναι οι Βρυξέλλες. Όπως ακριβώς φανερώνει και η ονομασία του, καθήκον του είναι η ουσιαστική εξασφάλιση ότι τόσο οι οργανισμοί, όσο και τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) σέβονται το (θεμελιώδες) δικαίωμα των πολιτών για προστασία της ιδιωτικής ζωής στα πλαίσια της επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων. Το εν γένει ζήτημα της επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων και του αντίκτυπού του έχει πολλάκις απασχολήσει τη διεθνή κοινή γνώμη, καθώς, παλαιότερα, υπήρχαν πολλά ερωτήματα και αμφιβολίες, οι οποίες μοιραία οδηγούσαν σε δυσπιστία ή ακόμα και φόβο (Βασιλείου, 2013α, 2013β, 2014, 2017α, 2017β και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Δικαστήριο, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/ΕΕΠΔ, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2018).

       Η ΕΕ φρόντισε από νωρίς να ξεδιαλύνει αυτή την κατάσταση, δημιουργώντας ένα καθεστώς διαφάνειας. Σε πολλές περιπτώσεις, η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων των πολιτών σε οπτική, γραπτή ή ηλεκτρονική μορφή, από όργανα ή οργανισμούς της Ένωσης, καθίσταται απολύτως απαραίτητη. Η εν λόγω επεξεργασία περιλαμβάνει την καταγραφή, τη συλλογή, την αποθήκευση, την αποστολή, την ανάκτηση, το κλείδωμα ή τη διαγραφή δεδομένων. Φυσικά, όλες αυτές οι ενέργειες υπόκεινται σε ιδιαιτέρως αυστηρούς κανόνες περί προστασίας της ιδιωτικής ζωής και ο ακριβής ρόλος του ΕΕΠΔ είναι η απαρέγκλιτη τήρησή τους (Βασιλείου, 2013α, 2013β, 2014, 2017α, 2017β και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Δικαστήριο, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/ΕΕΠΔ, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2018).

       Ο ΕΕΠΔ και ο Βοηθός επόπτη διορίζονται για πενταετή θητεία, η οποία είναι ανανεώσιμη. Στο σημείο αυτό ιδιαίτερης επισήμανσης χρήζει το γεγονός ότι για την αποτελεσματική καθημερινή διαχείριση των υποθέσεων, ο ΕΕΠΔ λειτουργεί με δυο βασικά τμήματα. Το ένα είναι το τμήμα Πολιτικής και Διαβούλευσης, το οποίο παρέχει υπερπολύτιμες συμβουλές στους νομοθέτες της Ένωσης, αναφορικά με ζητήματα προστασίας δεδομένων που σχετίζονται τόσο με καινούργιες νομοθετικές προτάσεις, όσο και με τομείς πολιτικής. Το άλλο είναι το τμήμα Εποπτείας και Επιβολής, το οποίο πρακτικά προβαίνει στην αξιολόγηση της εφαρμογής των κανόνων προστασίας δεδομένων από τους οργανισμούς και τα όργανα της Ένωσης (Βασιλείου, 2013α, 2013β, 2014, 2017α, 2017β και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Δικαστήριο, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/ΕΕΠΔ, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2018).

       Αν θα θέλαμε να αναφερθούμε λίγο πιο συγκεκριμένα στις εν γένει υποχρεώσεις του ΕΕΠΔ, θα λέγαμε ότι καταρχήν (όπως εξάλλου αποκαλύπτεται και από τα προαναφερθέντα) είναι επιφορτισμένος με την εποπτεία της επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων, η οποία λαμβάνει χώρα από τις υπηρεσίες της Ένωσης. Επιπλέον, καθίσταται υπεύθυνος για τη διενέργεια ερευνών και την επιτυχέστερη δυνατή διεκπεραίωση καταγγελιών (Βασιλείου, 2013α, 2013β, 2014, 2017α, 2017β και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Δικαστήριο, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/ΕΕΠΔ, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2018).

       Πέραν τούτου, επιδίδεται σε στενή και μεθοδική συνεργασία με τις εθνικές αρχές των κρατών-μελών, με απώτερη επιδίωξη την αποτελεσματική προστασία των δεδομένων. Παράλληλα, προβαίνει στην παρακολούθηση νέων τεχνολογιών, οι οποίες ενδεχομένως να έχουν επιπτώσεις στην προστασία των δεδομένων. Τέλος, συμβουλεύει με τον πλέον αξιόπιστο τρόπο (τουλάχιστον αυτό αποδεικνύουν οι μέχρι τώρα έρευνές μας) τους οργανισμούς και τα όργανα της Ένωσης για όλα ανεξαιρέτως τα ζητήματα επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων, τη νομοθεσία και τις λοιπές σχετικές πολιτικές (Βασιλείου, 2013α, 2013β, 2014, 2017α, 2017β και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Δικαστήριο, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/ΕΕΠΔ, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2018).

       Στο σημείο αυτό θα πρέπει να καταστήσουμε σαφή ορισμένα ευαίσθητα ζητήματα, τα οποία ίσως είναι άγνωστα στο ευρύ κοινό. Απαγορεύεται ρητά από τα όργανα και τους οργανισμούς της Ένωσης να επεξεργάζονται προσωπικά δεδομένα που αφορούν α) πολιτικά φρονήματα, β) εθνοτική ή φυλετική καταγωγή, γ) συμμετοχή σε συνδικαλιστικές οργανώσεις και δ) φιλοσοφικές ή θρησκευτικές πεποιθήσεις (Βασιλείου, 2013α, 2013β, 2014, 2017α, 2017β και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Δικαστήριο, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/ΕΕΠΔ, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2018).

       Όσον αφορά δεδομένα για τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την υγεία, επίσης απαγορεύεται, εκτός αν τούτα κρίνονται απολύτως απαραίτητα για λόγους υγειονομικής περίθαλψης. Φυσικά σε μια τέτοια περίπτωση, η επεξεργασία δεδομένων επιβάλλεται να πραγματοποιείται είτε από επαγγελματία του τομέα της υγείας ή από άλλο άτομο, το οποίο όμως δεσμεύεται σαφώς από το επαγγελματικό απόρρητο (Βασιλείου, 2013α, 2013β, 2014, 2017α, 2017β και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Δικαστήριο, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/ΕΕΠΔ, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2018).

       Στην περίπτωση που κάποιοι θεωρούν ότι το δικαίωμά τους στην ιδιωτική ζωή έχει πράγματι παραβιαστεί από συγκεκριμένο οργανισμό ή όργανο της Ένωσης, το πρώτο βήμα είναι η άμεση ενημέρωση των αρμοδίων για την επεξεργασία των δεδομένων μελών του προσωπικού της ΕΕ στον εν λόγω οργανισμό ή όργανο (Βασιλείου, 2013α, 2013β, 2014, 2017α, 2017β και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Δικαστήριο, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/ΕΕΠΔ, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2018).

       Αν υπάρξει αποτυχία επίλυσης του προβλήματος, η επόμενη ενέργεια είναι η επικοινωνία με τον υπεύθυνο προστασίας δεδομένων του συγκεκριμένου οργάνου ή οργανισμού. Σε περίπτωση που το πρόβλημα εξακολουθήσει να υφίσταται, είναι δυνατή η υποβολή καταγγελίας στον ΕΕΔΠ, μέσω της συμπλήρωσης σχετικού εντύπου. Φυσικά ο ΕΕΔΠ θα ασχοληθεί εντατικά με το ζήτημα και θα παράσχει απάντηση το συντομότερο δυνατόν. Εάν και πάλι υπάρξει πρόβλημα, δηλαδή διαφωνία με τον ΕΕΔΠ, τότε η υπόθεση δύναται να παραπεμφθεί στο Δικαστήριο της ΕΕ (Βασιλείου, 2013α, 2013β, 2014, 2017α, 2017β και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Δικαστήριο, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/ΕΕΠΔ, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2018).

       Παρατηρούμε ότι όλες οι προαναφερθείσες διαδικασίες χαρακτηρίζονται από διαφάνεια και σαφήνεια. Δεν υπάρχουν σκοτεινά σημεία, συνεπώς δεν υπάρχει περιθώριο για τυχόν παρερμηνείες. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει περίτρανα τις συνεχείς και συνεπείς προσπάθειες της Ένωσης για έναν «καθαρό» αγώνα προς την  κατεύθυνση της ανάπτυξης, της ισότητας και της κοινωνικής αρμονίας (Βασιλείου, 2013α, 2013β, 2014, 2017α, 2017β και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Δικαστήριο, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/ΕΕΠΔ, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2018).

ΠΗΓΕΣ

Βασιλείου, Ιωάννης (2013α), Ευρωπαϊκή Ενοποίηση-Μια Διαδικασία Σύγκλισης ή Απόκλισης; (Αθήνα: Historical Quest). 

Βασιλείου, Ιωάννης (2013β), «1980-1999, Ευρωπαϊκή Ένωση: Η Εποχή της Άνδρωσης και της Διεύρυνσης», Από τη Νέα Ευρώπη του Χίτλερ Στην Ευρωζώνη της Μέρκελ, Τόμος Α΄, Ιστορικό Αρχείο του «Επενδυτή», σελ. 76-95.

Βασιλείου, Ιωάννης (2014), Ευρωπαϊκή Ενοποίηση-Μια Διαδικασία Σύγκλισης ή Απόκλισης; (Β΄ Έκδοση-Ειδική Έκδοση Για Πανεπιστήμια) (Αθήνα: Historical Quest). 

Βασιλείου, Ιωάννης (2017α), Οικονομική Κρίση, Απασχόληση και Κοινωνικές Υποθέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση-Προτάσεις και Δράσεις για την Καταπολέμηση της Ανεργίας (Αθήνα: Historical Quest).

Βασιλείου, Ιωάννης (2017β), Προϋπολογισμός της Ε.Ε.-Ζητήματα Κατανομής και Αναδιανομής Πόρων στην Ε.Ε. (Αθήνα: Historical Quest). 

Βασιλείου, Ιωάννης (2018), Οι Επιχειρήσεις στην Ε.Ε.-Μονοπώλια-Καρτέλ-Κρατικές Ενισχύσεις-Κανόνες Ανταγωνισμού (Αθήνα: Historical Quest).

Ευρωπαϊκή Ένωση/Δικαστήριο (2018), «Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ)», διαθέσιμο σε https://europa.eu/european-union/about-eu/institutions-bodies/court-justice_el (πρόσβαση στις 3/9/18).

Ευρωπαϊκή Ένωση/ΕΕΠΔ (2018), «Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων», διαθέσιμο σε https://europa.eu/european-union/about-eu/institutions-bodies/european-data-protection-supervisor_el (πρόσβαση στις 2/9/18).

Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2018), «Ευρωπαϊκή Επιτροπή», διαθέσιμο σε https://europa.eu/european-union/about-eu/institutions-bodies/european-commission_el (πρόσβαση στις 31/8/18).

Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (2018), «Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο», διαθέσιμο σε https://europa.eu/european-union/about-eu/institutions-bodies/european-parliament_el (πρόσβαση στις 31/8/18).