Γράφει ο Καθηγητής Ανδρέας Αθηναίος*

Με αφορμή την Πρόσφατη εφαρμογή  «τήρησης πρακτικών των συζητήσεων με φωνοληψία που εφαρμόζεται στα ποινικά δικαστήρια με την ηχογράφηση και αποηχογράφηση της αποδεικτικής διαδικασίας και, ειδικότερα, των καταθέσεων των μαρτύρων και των πραγματογνωμόνων και της απολογίας των κατηγορουμένων» και το συνολικό κείμενο Αριθμ. 6916/2021 – ΦΕΚ Β 490/09-02-2021  αλλά και τις Καινοτόμες εφαρμογές της Ψηφιακής Τεχνολογίας στην Διεθνή Πρακτική στον χώρο της Δικαιοσύνης, πιστεύουμε ότι η Ψηφιακή Μεταρρύθμιση στο χώρο της Δικαιοσύνης, μπορεί να δημιουργήσει την Δυναμική που θα φέρει το ζητούμενο «Θαύμα»,ζητούμενο από όλους τους εμπλεκομένους φορείς και πρόσωπα που «υπηρετούν» την Ιδέα του Κράτους Δικαίου, όπως την διδασκόμεθα στις Νομικές Σχολές.

Η αναφορά και αξιολόγηση των συνθηκών λειτουργίας και απονομής της Δικαιοσύνης στην Χώρα μας , είναι περιττό να παρατεθεί και στο παρόν κείμενο. Δεν υπάρχει αμφιβολία  ότι μια Κοινωνία διαχρονικά πρέπει να αγωνισθεί με τα μέσα που διαθέτει, όμως όταν η ψηφιακή τεχνολογία προσφέρει τις δυνατότητες, απομένει να προχωρήσουμε με θάρρος σε ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ των μέσων αυτών, σε όλους τους χώρους και με προτεραιότητα στον πλέον «αδικημένο» και σε άθλια κατάσταση από πλευράς υποδομών και μέσων, χώρο της Δικαιοσύνης, που επηρεάζουν  και την απονομή της κρατώντας την πολύ μακριά από την Πλάτωνος Πολιτεία.

Δυο σημαντικές παράμετροι είναι αυτή την στιγμή σε θετική κλιμάκωση. Η εξ αρχής Πολιτική Βούληση  της Κυβέρνησης για τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό της Ελλάδας,  και η Πανδημία που κατέστησε επιβεβλημένη την απόσταση ασφαλείας μεταξύ των Ανθρώπων, τις απαγορευτικές συνθήκες συναθροίσεων κ.α.  

Η Ψηφιακή Τεχνολογία μας δίνει τα «μέσα», η ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΙΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ όμως είναι θέμα πολιτικών αποφάσεων με την παραγωγή του απαραίτητου Νομοθετικού Πλαισίου.

Η πρόσφατη κατάθεση της Αντιπροέδρου των ΗΠΑ  με την ψηφιακή εφαρμογή ΖΟΟΜ, εφαρμογή που χρησιμοποιείται ήδη ευρύτατα  από την Ψηφιακή Διακυβέρνηση της Χώρας μας  για ΤΗΛΕΔΙΑΣΚΕΨΕΙΣ, ανοίγει το δρόμο για την άμεση οριοθέτηση της εξέτασης μαρτύρων «στο ακροατήριο», εξ αποστάσεως, αλλά και ακόμα περισσότερο, να προχωρήσουμε στην Ψηφιακή Δίκη, στην Δίκη της Ακροαματικής Διαδικασίας  ως Τηλεδιάσκεψης.

Όπως έγινε ήδη αποδεκτή η πραγματοποίηση Ημερίδων, Δημοσίων συζητήσεων ακόμα και Διασκέψεων σε επίπεδο Αρχηγών Κρατών και μέσω αυτών στην σύναψη συμφωνιών και στην έκδοση κανονιστικών πράξεων με Τηλεδιάσκεψη, ας προχωρήσουμε στην «Ψηφιακή Δίκη», με Ψηφιακή Ακροαματική Διαδικασία (Τηλεδιάσκεψη) , θεσμικά κατοχυρωμένη.

Με τον Τρόπο αυτό η παρουσία και ψηφιακή φυσική συμμετοχή όλων των παραγόντων μιας δίκης, Ποινικής η Αστικής, με Ψηφιακή Δημοσιότητα, θα διευκολύνει τα μέγιστα την απονομή της Δικαιοσύνης. Η «προσέλευση» και εξέταση Μαρτύρων θα γίνει ευχερέστερη, και η αμεσότητα της φυσικής παρουσίας και συζήτησης των υποθέσεων σε ψηφιακό ακροατήριο αποτελεσματικότερη.

Όταν αποφασίσθηκε ο εκσυγχρονισμός της Αστικής Δίκης με έγγραφα, είχε γίνει μεγάλη συζήτηση για την σημασία της φυσικής παρουσίας των προσώπων ενώπιον του Δικαστηρίου καθότι -όπως αναφέρθηκε τότε-  η παράσταση και η συμπεριφορά των Ανθρώπων δίνει την δυνατότητα καλύτερης κρίσης στους δικαστές. 

Η «Ψηφιακή Δίκη-Δίκη Με Τηλεδιάσκεψη» δίνει την δυνατότητα και του ακούσματος του Χρώματος της φωνής και των εκφράσεων του προσώπου. Δεν στερεί αυτά τα στοιχεία από τους παράγοντες της δίκης, ενώ θα μειώσει στο ελάχιστο τις αναβολές που δημιουργούνται εξ αιτίας κωλυμάτων των παραγόντων της δίκης.

Ίσως για  κάποιους αυτές οι σκέψεις να αποτελούν σενάριο Επιστημονικής Φαντασίας. Οι Σημερινές συνθήκες ψηφιακών εφαρμογών ήταν σενάριο επιστημονικής Φαντασίας για όλους εμάς που το 1977 αναλύαμε στοιχεία για τις Διδακτορικές διατριβές μας καταχωρώντας τα με διατρητικές μηχανές σε «κάρτες υπολογιστών» τρέχοντας μέσα στο χιόνι από το Κτήριο Της Σχολής στο κτήριο του Πανεπιστημίου με τον Κεντρικό Υπολογιστή   IBM.

Η διαφορά είναι ότι πριν 40 χρόνια αυτή ήταν η «τελευταία λέξη της τεχνολογίας» και της εγένετο άμεση χρήση. Ενώ τώρα η υπαρκτή τεχνολογία καλεί για θάρρος για την χρήση της σε Καινοτομες Εφαρμογές με προτεραιότητα στο Χώρο της Δικαιοσύνης που ως Διακριτή Εξουσία  είχε μείνει για χρόνια ξεχασμένη.

Η Άμεση Εφαρμογή της Δίκης με Τηλεδιάσκεψη θα εξαφανίσει και τις «τριβές» που προκαλεί η Πανδημία τριβές που καταλήγουν σε αντιπαράθεση μεταξύ των Δικηγόρων που ως ανακοίνωσαν θα προσφύγουν στην Δικαιοσύνη για την πρόσφατη ΚΥΑ για την Λειτουργία των Δικαστηρίων από 15-28 Φεβρουαρίου 2021, μια και για αυτούς -ως επαγγελματίες- η κανονική λειτουργία των δικαστηρίων αξιολογείται ως  υπέρτερο αγαθό της Δημόσιας Υγείας, και από την άλλη του Υπουργού Δικαιοσύνης που προστατεύει την Δημοσία Υγεία, αλλά και όλων των άλλων, Δικαστών, Μαρτύρων, διαδίκων κλπ, που αντιμετωπίζουν με «τρόμο» την παράστασή τους στα Δικαστήρια, την στιγμή που Μόνο το «Μένουμε Σπίτι», εξασφαλίζει την προστασία από τον Θανατηφόρο κορονοιο. Η Δίκη με Τηλεδιάσκεψη θα εξασφαλίσει την λειτουργία της Δικαιοσύνης ..από μακριά.

Η Δικαίωση  της Δημοκρατίας όμως δεν επιτυγχάνεται  μόνο με την απονομή Δικαιοσύνης, την Χρηστή Διοίκηση, και στους εμπνευσμένους Νομοθέτες. Η Δικαιοσύνη θα είναι  πάντα πίσω από τα γεγονότα, όσο οι Άνθρωποι απαιτούν άψογη εφαρμογή  των Δημοκρατικών Θεσμών από τις Τρεις Διακριτές Εξουσίες (Νομοθετική, Εκτελεστική, Δικαστική) αλλά δεν στεκονται οι ίδιοι στο υψος αξιών και αρχών που είναι προϋποθέσεις της Δημοκρατίας και της… «Πλατωνος Πολιτείας». Όσο θα αυξάνεται ο αριθμός των   ωφελιμιστικά και χρησιμοθηρικά αδικαπρακτούντων εναντίον των συνανθρώπων τους,  δεν θα υπάρξει ποτέ Δημοκρατία. Οσο μια Κοινωνία χάνει την Ανθρωπιά της καμία Νομοθετική, Εκτελεστική ή Δικαστική Εξουσία, δεν θα κατορθώνει να εξασφαλίζει την Κοινωνική Δικαιοσύνη και την Κοινωνική Συνοχή, την Δημιουργική Δικαίωση και την πορεία του Ανθρώπου προς το φως. Εκτός από τις απαιτήσεις μας από την συντεταγμένη Πολιτεία, ας αναλογιστούμε τις απαιτήσεις της πραγματικότητας που επιθυμούμε, από εμάς τους ίδιους,   για να γίνει υπαρκτή..

*Καθ. Ανδρεας Αθηναιος

BA, M.A,, M.C.P., Ph.d., post Doc

Case Western Reserve University

University Of Pennsylvania

Αριστείο Ακαδημαϊκής Διδασκαλίας ΗΠΑ 1987

*Διετέλεσε μέλος της Διοικούσας (Συγκλήτου) του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Πρόεδρος της Εταιρείας Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Σύμβουλος στο Δημοκριτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
*Νομάρχης Ρεθυμνου