Γράφει η Μαρίνα Κουρμπέλα

Την ανάγκη στενής συνεργασίας της ΕΕ με τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ιδιαίτερα σήμερα με την κοινή, μεγάλη πρόκληση του Μεταναστευτικού, τονίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε σημερινή της ανακοίνωση, με την ευκαιρία παρουσίασης των εκθέσεων προόδου που σημείωσαν οι χώρες αυτές στην πορεία τους προς την ΕΕ. 

Η Επιτροπή, με τον αρμόδιο για τη Διεύρυνση επίτροπο κ. Γιοχάννες Χαν, χαρακτηρίζει ως μακροπρόθεσμη επένδυση στην ασφάλεια και την ευημερία της ίδιας της Ευρώπης την ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων και της Τουρκίας.

Διευκρινίζει, και επιβεβαιώνει, όμως, η Επιτροπή, ότι η διαδικασία προσχώρησης έχει επίκεντρο την αρχή «προτεραιότητα στις θεμελιώδεις αρχές», και τονίζει την ανάγκη για σχέσεις καλής γειτονίας και επίλυση των διμερών διενέξεων.

Στην παρουσίαση των εκθέσεων προόδου της Επιτροπής υπάρχουν πολλά σημεία επισήμανσης της μικρής σχετικά προόδου που έχει σημειωθεί από τον περασμένο χρόνο και τονίζεται, η ανάγκη προώθησης σε σημαντικά ζητήματα σχετικά με το κράτος δικαίου, όπου συνεχίζουν να υπάρχουν σοβαρά προβλήματα, την ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών, περιλαμβανομένης και της μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης, την οικονομική ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα, που εξακολουθούν να είναι κύριες προτεραιότητες.

Ποιες χώρες αφορούν οι εκθέσεις προόδου

Η σημερινή ατζέντα διεύρυνσης αφορά τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και την Τουρκία. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία ξεκίνησαν το 2005 αλλά προχωρούν με αργούς ρυθμούς. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με το Μαυροβούνιο ξεκίνησαν το 2012 και με τη Σερβία του 2014. Η διαδικασία προσχώρησης στην ΕΕ της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας - υποψήφιας χώρας από το 2005 - εξακολουθεί να βρίσκεται σε αδιέξοδο. Η Αλβανία έλαβε το καθεστώς υποψήφιας χώρας το 2014 και επιλύει ορισμένα ζητήματα προτεραιότητας ώστε να είναι σε θέση η Επιτροπή να συστήσει την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Τον Ιούνιο τέθηκε σε ισχύ μια συμφωνία σταθερότητας και σύνδεσης (ΣΣΣ) με την Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Τον Οκτώβριο του 2015 υπογράφηκε ΣΣΣ με το Κοσσυφοπέδιο.

Δηλώσεις Χαν

Παρουσιάζοντας την ετήσια δέσμη για τη διεύρυνση, ο επίτροπος Γιοχάνες Χαν δήλωσε: «Η σημερινή προσφυγική κρίση αποδεικνύει πόση σημασία έχει η στενή συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και των χωρών της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ, που αφορά τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και την Τουρκία, συμβάλλει καθοριστικά στην ενίσχυση του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις χώρες αυτές. Δίνει επίσης ώθηση στην οικονομία και προωθεί την περιφερειακή συνεργασία. Μια σαφής ευρωπαϊκή προοπτική μεταμορφώνει σταδιακά τις χώρες εταίρους και ενισχύει τη σταθερότητα στην περιοχή γύρω από την Ένωση. Η σταθερή μας προσήλωση στη διεύρυνση της ΕΕ, και στους όρους που τη συνοδεύουν, είναι κατά συνέπεια μια μακροπρόθεσμη επένδυση στην ασφάλεια και την ευημερία της ίδιας της Ευρώπης». 

Η κατάσταση σήμερα

Όπως αναφέρει η Επιτροπή, αν και τον περασμένο χρόνο σημειώθηκε σημαντική πρόοδος, εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρά προβλήματα. Όσον αφορά το κράτος δικαίου, τα συστήματα απονομής δικαιοσύνης δεν είναι επαρκώς ανεξάρτητα, αποτελεσματικά ή υπεύθυνα. Πρέπει να καταβληθούν επιπλέον σοβαρές προσπάθειες για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και της διαφθοράς, κυρίως με την καθιέρωση μητρώου παρακολούθησης των ερευνών, των διώξεων και των τελικών καταδικαστικών αποφάσεων. Παρότι τα θεμελιώδη δικαιώματα κατοχυρώνονται από τον νόμο, εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα στην πράξη. Η διασφάλιση της ελευθερίας της έκφρασης αποτελεί μεγάλη πρόκληση, καθώς σημειώνονται αρνητικές εξελίξεις σε ορισμένες χώρες. Πρέπει να επιδιωχθεί σοβαρή μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης, ώστε να διασφαλιστεί η αναγκαία διοικητική ικανότητα και να αντιμετωπιστεί η υψηλού βαθμού πολιτικοποίηση και η έλλειψη διαφάνειας. Η λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών πρέπει επίσης να προσεχθεί ιδιαίτερα. Χρειάζεται στενότερη συνεργασία με τους τοπικούς φορείς της κοινωνίας των πολιτών προκειμένου να γίνουν αποδεκτές οι μεταρρυθμίσεις από την κοινωνία.

Η οικονομική ανάπτυξη

Η οικονομική ανάπτυξη, τονίζει η Επιτροπή, είναι καίριας σημασίας για την δημιουργία απασχόλησης και ανάπτυξης και για την προσέλκυση επενδυτών. Η Επιτροπή δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην περιφερειακή συνεργασία και την τόνωση της περιφερειακής οικονομικής ανάπτυξης και της συνδεσιμότητας. Στον τομέα αυτόν έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος, κυρίως μέσω της «διαδικασίας του Βερολίνου» και της συνεργασίας των «έξι χωρών των Δυτικών Βαλκανίων». 

Ο παράγων «Μετανάστευση» και η σημαντική βοήθεια από την ΕΕ

Η συγκεκριμένη περιοχή, επισημαίνει η Επιτροπή, δοκιμάζεται έντονα από την προσφυγική κρίση. Η Τουρκία έχει υποδεχτεί στο έδαφός της και στηρίζει πάνω από 2 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες. Από τις αρχές του έτους, οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, ειδικότερα η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας  και η Σερβία, διαχειρίστηκαν έναν μεγάλο αριθμό υπηκόων τρίτων χωρών που διήλθαν από το έδαφός τους. Το μεταναστευτικό πρόβλημα προϋποθέτει περισσότερο από ποτέ την αυξημένη συνεργασία με τις χώρες της διεύρυνσης, και η ΕΕ παρέχει σημαντική βοήθεια για τον σκοπό αυτό.