25η Μαρτίου 1821: Το νόημα και η φιλοσοφία του ΑγώναΛέγεται ότι η εποχή μας είναι κατ’ εξοχήν εποχή πρακτικών και πεζών ανθρώπων, των οποίων οι πράξεις είναι κράμμα αρετής και κακίας και ότι πέρασε η εποχή ηρωϊκών πράξεων, μοναδικό ελατήριο των οποίων  ήταν, η άδολη αγάπη και προσήλωση στην ιδέα της Πατρίδας. Διαφωνώ με την άποψη αυτή και πιστεύω ότι, ειδικά για μας τους Έλληνες, η Ιστορική μας ατμόσφαιρα και το παρελθόν μας είναι πάντοτε παρόντα σε μας, αλλά με κάποια άλλη μορφή.

Δεν αρκεί όμως να διαφωνεί κανείς ή να πιστεύει, αλλά υποχρεώνεται με αδιάβλητα στοιχεία να υποστηρίζει την πίστη του.

Προσωπικά πιστεύω ότι η Ιστορία και Συνάρτηση έχει και Λογική αλλά και Φιλοσοφία.

Σε μια εποχή, εποχή που ζούμε όλοι μας, είναι επιβεβλημένο να ρίξουμε ένα γρήγορο βλέμμα στις σελίδες της Εθνικής μας Ιστορίας που αφορά την επανάσταση του 1821. Θα προσπαθήσω να νικήσω τον πειρασμό της φιλολογίας και να μην αναφέρω πολλά. Θα αρκεστώ σε χαρακτηριστικές γραμμές της Ιστορίας της επαναστάσεως. Από τις λίγες γραμμές αυτές θα αναπηδά αβίαστα το συμπέρασμα ότι οι είκοσι πέντε  αιώνες που πέρασαν, δεν φάνηκαν ικανοί να αλλοιώσουν το κληρονομικό βάθος των αισθημάτων μας, το οποίο αποτελεί το στερεώτερο και παγιώτερο στοιχείο κάθε φυλής. Δεν είναι τυχαία η σύμπωση του ότι από τα χώματα αυτά ξεκίνησαν πριν είκοσι πέντε αιώνες για τον πλέον περίφανο θάνατο, οι τρακόσιοι των Θερμοπυλών και ότι το βάθος της Ελληνικής ψυχής, έμεινε αναλλοίωτο παρ’ όλη τη διαφορά των αιώνων. Θα αποδειχθεί μόνο του ότι οι Έλληνες των Θερμοπυλών και της Σαλαμίνας και οι Έλληνες του 1821 μέχρι των Ελλήνων της σύγχρονης γενιάς, τον ίδιο ηρωϊκό αέρα ανάπνεαν καιστην ίδια ελληνική αρχή πίστευαν: «από μια φρίκη δίχως τέλος (όπως είναι η σκλαβιά της πατρίδας) προτιμώτερο ένα τέλος με φρίκη (ο βέβαιος δηλαδή θάνατος)». Θα πιστέψει και ο πλέον δύσπιστος, ότι μέσα στις αβεβαιότητες και περιπλοκές της εποχής μας που μας παραλύουν, η Φιλοπατρία μας δεν είναι ένα αφηρημένο πολιτικό ιδεώδες, αλλά μια δύναμη δημιουργική, η οποία και μόνο μας εμπνέει σε ευγενείς και υπέροχες πράξεις. Θα υπογραμμιστεί τέλος ότι για μας τους Έλληνες, φιλοπατρία είναι ο αυτοσεβασμός της Φυλής και σύμφωνα με τη φιλοσοφία της ιστορίας, επικρατούν οι λαοί που έχουν βαθύτερη πεποίθηση στο «εθνικό τους εγώ»

Εδώ ακριβώς εντοπίζονται οι ηθικές και πνευματικές προϋποθέσεις, το ιδεολογικό υπόβαθρο της συλλογικής εθνικής προσπάθειας. Η εθνική συνείδηση και η πίστη, υπαγορεύουν την ώρα την κρίσιμη, την ώρα του κινδύνου, την ώρα της μεγάλης απόφασης, όχι τη φυγή, ούτε το φόβο, αλλά το θάρρος και τις γενναίες πράξεις.

Ο αγώνας του 1821 ήταν αγώνας για την Ελευθερία, ήταν αγώνας για την εξασφάλιση των πολύτιμων αγαθών της εθνικής και προσωπικής ελευθερίας, ήταν αγώνας που εξέφραζε την καθολική πίστη του λαού μας σε ανώτερες αξίες και ιδανικά.

Ο άνθρωπος που ζητά την ελευθερία, αίρεται πάνω από το καθημερινό, πάνω από προσωπικές ιδιοτέλειες και μικροσυμφέροντα. Είναι ο ακέραιος και ολοκληρωμένος άνθρωπος που θυσιάζει και αυτή την ίδια τη φυσική του ύπαρξη, ατενίζοντας τις υψηλές ιδέες.

Η επανάσταση του 1821 δεν προήλθε από την υποκίνηση ορισμένης κοινωνικής τάξης, ούτε από τη σύγκρουση κοινωνικών συμφερόντων, ούτε από την ανάγκη για πολιτειακή μεταβολή, ούτε την προκάλεσε η οργή ενός λαού εναντίων των ανίκανων και κακών αρχόντων για την ύψωση στην εξουσία άλλων καλύτερων, στοιχεία που αποτελούν τα χαρακτηριστικά των επαναστατικών κινημάτων άλλων λαών και στην παλαιότερη και στη σύγχρονη ιστορία. Η Ελληνική επανάσταση, ήταν εθνικοαπελευθερωτική.

Ποια ήταν όμως τα αίτια της Ελληνικής Επανάστασης;

Είναι αδύνατη να διατηρηθεί αμετάβλητη η πολιτική θέση δύο Εθνών που κατοικούν στον ίδιο τόπο, όταν το μεν κυρίαρχο παραμένει στάσιμο, το δε υπόδουλο προοδεύει. Η πολιτική μεταβολή των εθνών αυτών είναι κάτι παραπάνω από βέβαιη, αν τα έθνη αυτά έχουν διαφορετική καταγωγή,διαφορετική θρησκεία, διαφορετική γλώσσα, δεν έχουν συγγενική επιμιξία και τέλος θεωρούνται ως βέβηλα και μισούνται.

Τέτοια ήταν η θέση των Τούρκων και των Ελλήνων μεταξύ τους, ώστε η γρήγορη ή αργή φορά της μεταβολής, εξαρτάτο από τον καιρό και τις περιστάσεις. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι όταν η Ελλάδα υποδουλώθηκε στους Τούρκους, δεν έπαθε ότι έπαθαν τα ευρωπαϊκά έθνη, όταν υποδουλώθηκαν από τους βαρβάρους. Και τούτο διότι απέκτησαν την ίδια γλώσσα, την ίδια θρησκεία (επειδή η ειδωλολατρία των εθνών που ξεχύθηκαν στην Ευρώπη ήταν στην παρακμή της και σ’ αυτήν υπερίσχυσε ο Χριστιανισμός) και τελικά με το πέρασμα του χρόνου εδημιούργησαν ένα ενιαίο έθνος.

Αντίθετα ο Ισλαμισμός ήκμαζε μέχρι φανατισμού όταν η Ελλάδα έπεσε στα χέρια των Τούρκων και επομένως Μωαμεθανοί και Έλληνες που έμειναν μέσα στην Ελλάδα δεν αναμίχθηκαν σε τίποτα, ούτε εβάδισαν τον ίδιο δρόμο ως προς την κοινωνική τους ανάπτυξη. Πράγματι οι Τούρκοι τίποτα δεν έμαθαν αφ’ ότου κυρίευσαν την Ελλάδα. Ήταν και έμειναν  αφιλέμποροι, αβιομήχανοι, αμαθείς και καταφρονητές κάθε ευρωπαϊκής βελτίωσης, γιατί η θρησκεία τους εθεωρείτο εμπόδιο κάθε επικοινωνίας με τα ετερόθρησκα έθνη που μισούσαν και καταφρονούσαν.

Οι Έλληνες, ενώ έσκυψαν τον αυχένα στους Τούρκους νικητές, δεν υποδούλωσαν όμως το πνεύμα τους. Επειδή πίστευαν σε θρησκεία που διδάσκει την υψηλή αρχή και τον υψηλότερο σκοπό της φύσης του ανθρώπου και η οποία επιπλέον συντελεί θαυμάσια στην τελειοποίηση του ανθρωπίνου πνεύματος, δεν έπαψαν να διευρύνουν, όσο το επέτρεπε η δουλική τους κατάσταση, τον κύκλο των ιδεών τους. Επειδή δε κατάγοντα από μεγάλους προγόνους, των οποίων τα έργα ποτέ δεν τους ήταν εντελώς άγνωστα, δεν ήταν δυνατόν να φανούν ανάξιοι της λαμπρής τους καταγωγής.

Βλέποντας ο παρατηρητής την υλική και την πνευματική βελτίωση του νικημένου, προέβλεπε και προέλεγε πολύ πριν την πολιτική τους σύγκρουση και τη μεταβολή της τύχης τους. Έγιναν πολλές απόπειρες και ένοπλα κινήματα κατά των Τούρκων, τα οποία όχι μόνο δεν κατέληξαν στην απελευθέρωση αλλά και μύρια δεινά προξένησαν, γιατί ούτε η πρόοδος των Ελλήνων ούτε η στασιμότητα των Τούρκων ήταν κατάλληλες για να φέρουν την πολιτική μεταβολή. Αλλά όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, τότε ούτε η πλήρης αποτυχία του επαναστατικού κινήματος στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, ούτε η αποκύρηξη της Ρωσίας, ούτε η κατάκριση της Ιεράς Συμμαχίας, ούτε οι παντός είδους στερήσεις ανέστειλαν την πρόοδο της Ελληνικής Επανάστασης.

Ας έρθουμε όμως στα ιστορικά γεγονότα.

Το 1362 ο Σουλτάνος Μουράτ κυριεύει την Ανδριανούπολη και στήνει σ’ αυτή τον πρώτο του θρόνο στην Ευρώπη.

Στις 20 Μαρτίου του 1430, λεηλατείται και ερημώνεται η Θεσσαλονίκη από τον Μουράτ.

Στις 10 Οκτωβρίου του 1430, παραδίνεται η πόλη των Ιωαννίνων.

Την Τρίτη 29 Μαϊου του 1453, πέφτει στην  πύλη του Αγίου Ρωμανού, ο τελευταίος ήρωας του Βυζαντίου, ο αυτοκράτωρας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος και μαζί του η βασίλισσα των πόλεων.

Το έθνος έπεφτε αιμόφυρτο στις επάλξεις της Κωνσταντινουπόλεως, ύστερα από μεγαλειώδη και ηγεμονική ζωή δέκα περίπου αιώνων.

Αλήθεια η άλωση της Κωνσταντινούπολης συμπαρέσυρε στη σκλαβιά ολόκληρο το γένος. Η Αττική, η Πελοπόνησος, η Εύβοια, οι Κυκλάδες, η Κύπρος και τέλος το1669 η Κρήτη, έπεφταν στην σκλαβιά.

Ας μη νομιστεί ότι το Έθνος έχανε την ελευθερία του με σταυρομένα τα χέρια. Όχι. Κατά την περίοδο του ψυχομαχήματός του, έγιναν πράξεις ανάλογες με τους ηρωϊσμούς των αρχαίων Ομηρικών Χρόνων. Δεκάδες χιλιάδες θύματα σφράγισαν την υποδούλωση της Ελλάδος.

Το Ελληνικό Έθνος διεγράφη από τον κατάλογο των εθνών. Δεν υπάρχει η χώρα που συντάραξε κάποτε την Περσία, η χώρα που με τον Μέγα Αλέξανδρο έφτασε μέχρι τις Ινδίες, η χώρα που ύψωσε το σταυρό στις ακτές του Βοσπόρου.

Η Ελλάδα δεν υπάρχει πλέον, υπάρχουν μόνο Έλληνες. Η ανθρωπότητα περνούσε με σεβασμό μπροστά από τον τάφο της Ελλάδος και κανένας δεν πίστευε ότι πάνω σε τέτοια γη, θα φύτρωνε το δένδρο της ελευθερίας.

Ο Έλληνας όμως ποτέ δεν παραδέχθηκε τον εξαφανισμό της χώρας του, δεν ελησμόνησε το παρελθόν της φυλής του η οποία δίδαξε τα ιδανικά της Ελευθερίας, της Πατρίδας, της Δικαιοσύνης, όταν ο υπόλοιπος κόσμος κοιμόταν. Οι πάντες ετοιμάζονται για να σπάσουν τα δεσμά της σκλαβιάς.

Διαδοχικές όμως προσπάθειες του Έθνους για να ανακτήσει την ελευθερία του είχαν σαν αποτέλεσμα να ανορθώνει για μια στιγμή το κεφάλι, αλλά γρήγορα να πέφτει σε σκλαβιά χειρότερη από την πρώτη. Αυτό έκανε τον κατακτητή να φαντάζεται αιώνια την κατάκτησή του.

Αλλά οι Αρματολοί και οι Κλέφτες διασώζουν στα κρησφύγετα των βουνών την ελευθερία και αποτελούν τους προδρόμους των ανδρών του αγώνα.

Οι Σουλιώτες συνεχίζουν τους αγώνες των Αρματωλών και Κλεφτών, ενώ την ίδια εποχή στη Βιέννη ο Ρήγας Φερραίος, προετοιμάζει την ανάσταση του γένους. Εκεί καταρτίζει το χάρτη της Μεγάλης Ελλάδας. Στραγκαλίζεται ο Ρήγας στο Βελιγράδη, αλλά ο σπόρος τον οποίο έσπειρε βλάστησε και με τη Φιλική Εταιρεία εξεγείρονται οι κοιμισμένες ψυχές.

Στις 23 Φεβρουαρίου 1821 στη Μολδοβλαχία, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, σαλπίζει εγερτήριο. Και ενώ η επανάστασή μας αποτύγχανε στην περιοχή αυτή, εξερράγει ορμητικότερη στην κυρίως Ελλάδα. Αρχίζει ο μεγάλος Αγώνας που κράτησε οχτώ χρόνια.

Εκείνος που θα εξετάσει με προσοχή και θα αναλύσει τις σελίδες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, θα βρεί πολλές ομοιότητες μεταξύ των μαχών της Αρχαίας Ελλάδας και των μαχών της Ελληνικής Επανάστασης. Πολλές φορές θα αναρωτηθεί μήπως οι ήρωες της Αρχαίας Ελλάδας, είχαν μπει στις ψυχές των ηρώων του αγώνα. Αποτελούν οι παρατηρήσεις αυτές μια ακόμη επιβεβαίωση της συνέχειας της Ελληνικής Φυλής.

Η 25η Μαρτίου, αποτελεί τη μεγαλύτερη επέτειο της εθνικής μας Ιστορίας, γιατί η γενιά του 1821 υπερέβαλε όλες τις γενιές της Φυλής. Πράγματι:

Αγωνιζόμενοι με τους Πέρσες οι Έλληνες, ξεκίνησαν από ελεύθερη πατρίδα με πολιτικές αρετές και πολιτική συνένωση, στοιχεία τα οποία  τους έδωσαν τη νίκη.

Ο Μέγας Αλέξανδρος ενώνοντας όλους τους Έλληνες, θριαμβεύει και εκπληρώνει τον όρκο που έδωσαν οι Έλληνες την επομένη της μάχης των Πλαταιών.

Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Βασίλειος, αγωνιζόμενος τριάντα χρόνια, καταλύει το κράτος των Βουλγάρων. Αλλά ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος, είχε τη δύναμη της Αυτοκρατορίας.

Τι είχαν όμως οι Έλληνες του 1821 που ξεσηκώθηκαν εναντίον μιας πανίσχυρης αυτοκρατορίας; Είχαν τα ερείπια, τη συμφορά, τους διωγμούς, τη ντροπή της σκλαβιάς και τη δυστυχία. Και όμως ξεσηκώθηκαν και όμως εβροντοφώναξαν την  ποιητική κραυγή «ελευθερία ή θάνατος». Oλόκληρη η Ελλάδα μεταβλήθηκε σε ένα μεγάλο στρατόπεδο πολεμιστών, το οποίο εζήταγε την απολύτρωση με τη Νίκη ή με το Θάνατο.Τα παιδιά μεταμορφώθηκαν σε μαχητές, οι γυναίκες σε άνδρες, οι άνδρες σε λιοντάρια, οι δάσκαλοι σε στρατιώτες και τέλος οι ιερωμένοι σε μάρτυρες.

Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειώσουμε το γεγονός, σύμφωνα με το οποίο  παρουσιάζεται στην εποχή μας ένα κίνημα μοντέρνου αθεϊσμού, το οποίο διαστρέφει τα γεγονότα και επιχειρεί να σβήσει τον ιστορικό ρόλο της εκκλησίας και να αμφισβητήσει την Ελληνορθόδοξη ταυτότητα του Λαού μας. Ειδικότερα εμφανίζεται μια προσπάθεια καταγραφής και αποτυπώσεως μιας «άλλης ιστορίας» σχετικά με την Επανάσταση του 1821. Μιας ιστορίας διαφορετικής ως προς τα γενεσιουργικά αίτια και αλλοτρίων προσεγγίσεων ως προς τα πρόσωπα και τους πρωταγωνιστές της εποχής.  

Όλα αυτά τα τεχνάσματα δεν είναι Ιστορία, γιατί Ιστορία είναι αυτό που προέρχεται, καταγράφεται και διασώζεται μέσα, αλλά και διαμέσου της διαχρονικής συνείδησης του Έθνους.

Θεωρούμε λοιπόν χρήσιμο να υπενθυμίσουμε ορισμένες αλήθειες για την Τουρκοκρατία, την Επανάσταση του 1821 και την Ελληνορθόδοξη ταυτότητα του Γένους.

Κατά τους χρόνους της δουλείας, η Εκκλησία κατέστησε εντονώτερη την προσφορά των υπηρεσιών της προς το υπόδουλο γένος. Ως φιλόστοργη μητέρα ανέλαβε την κηδεμονία των Ελλήνων, αποσόβησε την αφομοίωση πρός τους κατακτητές, ίδρυσε σχολεία, ανάδειξε πλήθος δασκάλων, τόνωσε τα υπόδουλα παιδιά της με βιβλιοθήκες και πνευματικά κέντρα, χρησιμοποίησε τυπογραφεία, ανάπτυξε την κοινωνική οργάνωση κι’ έδειξε τους τρόπους της εθνικής περισυλλογής, της διατήρησης της ελληνικής γλώσσας και παιδείας και της αναζωπύρωσης της εθνικής συνείδησης.

Ο καθηγητής Ν. Γ. Σβορώνος στο έργο του «Επισκόπηση της Νεοελληνικής Ιστορίας», παρατηρεί: «Η εκκλησία, όταν πέρασε το πρώτο χτύπημα της κατάκτησης, θα συνεχίσει το έργο της ανασυγκρότησης της πνευματικής ζωής των Ελλήνων. Σ’όλη την περίοδο από τον 15ο έως τον 17ο αιώνα, υπήρξε η κατευθυντήρια δύναμη του Έθνους. Επικεφαλής της Εθνικής Αντίστασης σε όλες τις μορφές της, εργαζόμενη για το σταμάτημα εξισλαμισμών,συμετέχοντας σ’ όλες τις εξεργέσεις, ακόμα και διευθύνοντάς τες (έχει δείξει μεγάλο αριθμό νεομαρτύρων, που είναι συγχρόνως και ήρωες της χριστιανικής πίστης και της εθνικής αντίστασης), ρυθμίζει επίσης την πνευματική ζωή».

Εύστοχα ο αείμνηστος καθηγητής και Ακαδημαϊκός Ι.Ν. Θεοδωρακόπουλος, έχει παρατηρήσει ότι την επομένη κι’ όλας της Άλωσης, η αντίσταση των Ελλήνων έγινε πνευματική, για να εξελιχθεί και πάλι σε ένοπλη και να λάβει το Εικοσιένα τη μορφή του μεγάλου Σηκωμού.

Έως τότε σημειώθηκαν πολλά μικροκινήματα. Ήδη το 1585 πραγματοποιήθηκε εξέργερση των αρματωλών της Βόνιτσας Θεοδώρου Γρίβα και της Ηπείρου Πούλιου Δράκου και Μαλάμου, που ξεσηκώθηκαν κατά των Τούρκων, οι οποίοι όμως κατέστειλαν την εξέγερσή τους. Επικεφαλής των κινημάτων αυτών ήταν συνήθως επίσκοποι και κληρικοί.

Το 1611, έγινε στα Γιάννενα ξεσηκωμός αγροτών που υποκινήθηκε από έναν επίσκοπο της εκκλησίας, τον πρώην Λαρίσης Διονύσιο τον Φιλόσοφο. Η εξέργεση αυτή εξόργισε τους Τούρκους, συνέλαβαν τον Διονύσιο και τον έγδαραν ζωντανό.

Στο Μοριά ο μητροπολίτης Λακαιδεμονίας Ανανίας Λαμπάρδης από τη Δημητσάνα, ηγήθηκε επαναστατικού κινήματος που απέβλεπε στην αποτίναξη του τουρκικού ζυγού από την Πελοπόννησο,τον οποίο το 1764 ή 1767, συνέλαβαν οι Τούρκοι και τον αποκεφάλισαν.

Αγιορείτης μοναχός, ο θρυλικός Πατροκοσμάς ο Αιτωλός, αφού πήρε την ευχή του Πατριάρχη, όργωσε κυριολεκτικά την Ελλάδα,ξυπνώντας συνειδήσεις και φωτίζοντας τους Έλληνες, πλήρωσε με μαρτυρικό τέλος την ανυπολόγιστης αξίας και σημασίας προσφορά του στο Ελληνορθόδοξο Γένος του.

Δραστήριο μέλος της Φιλικής Εταιρίας, μεταξύ άλλων κληρικών, ήταν ο Πατριάρχης Αλεξανδρίας Θεόφιλος ο Παγκώστας από την Πάτμο.

Με το αίμα του πρωτομάρτυρα της ελληνικής ελευθερίας, αγίου Γρηγορίου του Ε!, Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, βάφτηκε στις 10 Απριλίου 1821 η πανεθνική εξέγερση του Γένους. Όπως γράφει ο Μακρυγιάννης στα απομνημονεύματά του, ο Γρηγόριος ήταν εκείνος που στήριξε το έργο της Φιλικής Εταιρείας και την περιέσωσε από διάλυση.

Οι απλοί κληρικοί συγκρότησαν στις ενορίες τους ένοπλα σώματα, τέθηκαν επικεφαλής τους και έλαβαν ενεργό μέρος στην εξέγερση. Άλλοι απ’ αυτούς άφησαν την τελευταία τους πνοή στο πεδίο της τιμής και άλλοι μαρτύρησαν στα χέρια των Τούρκων.Και όσοι επιβίωσαν πένονταν, έχοντας δώσει όλη την περιουσία τους στην Επανάσταση. Στο Αρχείο των Αγωνιστών της Εθνικής Βιβλιοθήκης, σώζονται πολλά έργα που μαρτυρούν τη συμβολή του Ορθοδόξου κλήρου και μοναχισμού στο ’21, τα οποία υπογράφονται από κορυφαίους και άλλους οπλαρχηγούς.

Η Ορθοδοξία υπήρξε η πίστη και η δύναμη του ελληνικού λαού, η κιβωτός της σωτηρίας του Γένους, συστατικό σπουδαίο της συνείδησης και της ταυτότητάς του. Όπως έγραφε ο αείμνηστος Φώτης Κόντογλου: « Σ’ αυτό τον τόπο Ορθοδοξία και Ελλάδα πάνε μαζί»

Κάτω από τέτοιες συνθήκες και μετά από σκληρούς αγώνες οκτώ ολόκληρων ετών, η ιδέα της Ελληνικής Ελευθερίας έφτασε μέχρι τη συνθήκη της Ανδριανουπόλεως στις 15 Σεπτεμβρίου 1829, με την οποία αναγνωρίστηκε η ανεξαρτησία μας.

Δεν είναι δυνατόν στις λίγες αυτές γραμμές να παραθέσει κανείς τις μορφές όλων των ηρώων του αγώνα.

-  Αλλά μήπως αγνοεί κανείς την αγχόνη από την οποία ο Πατριάρχης ευλόγησε το αγωνιζόμενο Έθνος;

-   Αγνοεί κανείς τη σούβλα της Αλαμάνας;

-  Ποιος δε γνωρίζει το Γέρο του Μοριά του οποίου κάθε πράξη ήταν ηρωϊσμός και κάθε λέξη απόφθεγμα;

-  Αγνοεί κανείς το μονόφθαλμο νησιώτη, ο οποίος με ένα μάτι διέκρινε το συμφέρον του Γένους;

-  Ποιος δε θυμάται τον Οδυσσέα Ανδρούτσο που μετέβαλε το χάνι της Γραβιάς σε φρούριο;

-  Μήπως είναι άγνωστος σε κανέναν ο στρατηγικότατος εκείνος γιος της καλόγριας;

-  Ποιος δε γνωρίζει τον παράτολμο ναυμάχο που φώτιζε τις Ελληνικές θάλασσες με πύρινη σημαία, την οποία εστήλωνε σαν ελληνική εκδίκηση στις εχθρικές ναυαρχίδες;

-  Ποιος δε γνωρίζει το Βαλτέτσι, το Μανιάκι, το Μεσολόγγι, την Αράχωβα, τα Ψαρρά, το Πέτα, το Ναυαρίνο και τόσες άλλες δοξασμένες περιοχές που οι Έλληνες επιφανείς και άσημοι αγωνίστηκαν με τον ίδιο ενθουσιασμό, με τον ίδιο ζήλο, με ένα όνειρο: την Ανάσταση της Πατρίδας.

Είναι αλήθεια ότι η διαφορετική εκτίμηση για το συμφέρον της πατρίδας, οδήγησε μερικές φορές τους αρχηγούς της επανάστασης σε ενέργειες υπερβολικής φιλοπρωτίας. Οι εχθρότητες αυτές των αγωνιστών που οφείλοντο προ πάντων στη διαφορά ιδιοσυγκρασίας και ιδεών των αρχηγών, ξεπέρασαν σχεδόν κάθε όριο οξύτητας κατά το 1824. Εμφανίστηκε όμως η σκιά της πατρίδας μπροστά στους διχογνωμούντες και έκανε θαυμαστή την καρτερία που επέδειξαν στη διάρκεια του αγώνα στο σύνολό τους στρατηγοί και στρατιώτες, ναύαρχοι και ναύτες, πολιτικοί ηγέτες και πολίτες.

Σε τελευταία ανάλυση οι έντονες διαμάχες και οι συνταρακτικές διχογνωμίες του αγώνα, προδίδουν τη βαθύτατη αδημονία και ανησυχία της Εθνικής Ψυχής για μια καλύτερη λύση των τρομακτικών προβλημάτων που εμφάνιζε η επανάσταση και τονίζουν την ακριβή διάγνωση από τους αγωνιστές της διεθνούς τότε ψυχολογίας, υπογραμίζοντας την απαράμιλλη ιδιοφυϊα της φυλής.

Μελετώντας την  Επανάσταση του 1821, καταλήγουμε σε πέντε κυρίως συμπεράσματα, τα οποία πολύ περιληπτικά είναι τα εξής;

1ο. Ελληνική Επανάσταση του 1821, ήταν εξ’ ολοκλήρου Εθνική και απαύγασμα του αθάνατου ελληνικού πνεύματος και της αγωνιστικής διαθέσεως του Έλληνα.

2ο. Η επιτυχία της επανάστασης του 1821 οφείλεται κυρίως σε τρεις παράγοντες: Τη Θρησκεία, την Παιδεία και την Μαχητικότητα του Έθνους, που περιλαμβάνονται στο πλαίσιο της Εθνικής Ενότητας.

3ο. Κατά την Ελληνική Επανάσταση, με τον συνδιασμό των εννοιών «Πατρίδα» και «Θρησκεία» συντελέστηκε η τέλεια έννοια της «Μεγάλης Ελληνικής Ιδέας», η οποία δεν υπάρχει στην αρχαία Ελλάδα και μόνο ελάχιστα διαφαίνεται στις μέρες του Βυζαντίου.

4ο. Η σημασία της Ελληνικής Επανάστασης είναι ιστορική, γιατί με αυτή τονίζεται ότι για να βρεί τον ορθό δρόμο ο διεθνής βίος, πρέπει πρώτα να καταργηθεί η σκλαβιά των Εθνών. Πριν από διακόσια περίπου χρόνια οι Έλληνες εμφάνισαν την «Αρχή των Εθνικοτήτων» για την οποία δήθεν σήμερα κόπτονται όλοι. Και γι’αυτό η Επανάστασή μας, αποτελεί παγκόσμιο γεγονός.

5ο. Η Ελληνική Επανάσταση απέδειξε ακόμη, ότι οι ελιγμοί και τα σοφίσματα της διεθνούς διπλωματίας, δεν μπορούν να ανακόψουν τις επιταγές της Ιστορίας.

Η γοητεία των λέξεων όταν δεν έχει θετικό περιεχόμενο, αποναρκώνει τη ψυχή. Αλήθεια το μεγαλείο ενός Κράτους δεν μετράται ανάλογα με το εμβαδόν, αλλά οι ηθικές δυνάμεις καθορίζουν τελικά την κατάταξη των Λαών.Το παρελθόν είναι μια λάμπα βαλμένη στην είσοδο του μέλλοντος. Αρκεί όμως το ένδοξο παρελθόν, οι δάφνες των προγόνων και η πίστη μόνο στις θείες δυνάμεις για τη σταδιοδρομία ατόμων και εθνών; Ασφαλώς όχι. Οι πρόγονοί μας, μας εδίδαξαν το «συν Αθηνά και χείρα κίνει». Η ιστορία διδάσκει, καθοδηγεί και φρονηματίζει, αλλά οι μαραμένες δάφνες του παρελθόντος δεν μεταβάλλονται ως εκ θαύματος σε χλωρές. Το ένδοξο παρελθόν μας επιβάλλει φοβερές υποχρεώσεις για τη διατήρηση και συμπλήρωση του έργου των προγόνων μας.

Οι μετά το 1821 αγώνες της Ελλάδος, αποδεικνύουν τη συνέχεια της Εθνικής μας Ιστορίας αφ’ ενός και αφ’ ετέρου ότι υπάρχουν σε κάθε Λαό στοιχεία Εθνικής Παράδοσης τα οποία δοκιμασμένα δια μέσου του χρόνου, διατήρησαν το χαρακτήρα τους και είναι κατά κάποιο τρόπο Εθνικά γνωρίσματα.

Για άλλη μια φορά, σε εποχή ωμής απιστίας προς τα στοιχειώδη ανθρώπινα ιδανικά, δεχθήκαμε την πρόκληση των καιρών και αντάξιοι των προγόνων μας, σταθήκαμε με ανδρισμό, αντίθετοι προς το ρεύμα της υλικής ερμηνείας του κόσμου, έχοντας υπόψη ότι κάθε Έθνος θέτει μόνο του σε κίνηση τους τροχούς της ιστορίας του και μόνο του μπορεί να τους μετατρέψει.

Για μας τους Έλληνες έχει ιδιαίτερη σημασία για τη συνέχιση της διαδρομής μέσα στο χρόνο και την ιστορία, το νόημα που έχει να μας δώσει το θαύμα του ’21.

Αυτής της λαμπρής κληρονομιάς είμαστε εμείς σήμερα αποδέκτες και συνεχιστές. Μέσα στη γενική αμφισβήτηση και σύγχυση που ταλανίζει την εποχή μας, ας κάνουμε μια ψύχραιμη αποτίμηση των γεγονότων του 1821. Ας μη μας διαφύγει πως αν μπορούμε εμείς σήμερα να εργαζόμαστε, να σπουδάζουμε, να δημιουργούμε και να διαπρέπουμε στα γράμματα και τις επιστήμες, να κάνουμε όνειρα για το μέλλον, να αναζητάμε την ευδαιμονία και την προσωπική ολοκλήρωση, αν μπορούμε εμείς σήμερα να έχουμε μια συγκεκριμένη ύπαρξη και ταυτότητα σε καθορισμένα εθνικά και πολιτισμικά πλαίσια, αυτό το οφείλουμε ακριβώς στους αγώνες και τις θυσίες των αγωνιστών του 1821.

     
-Ο κ. Αθανάσιος Μπουρούνης είναι Επίτιμος Δ/ντης Σχολικής Μονάδας Δ.Ε.