Γράφει ο
Πέτρος Παραράς

Η πρόταση της κυβέρνησης για την αναθεώρηση του Συντάγματος δεν περιλαμβάνει και το άρθρο 16. Σύμφωνα δε με την παρ.6 του άρθρου 110 Σ «Δεν επιτρέπεται αναθεώρηση του Συντάγματος πριν περάσει μία πενταετία από την περάτωση της προηγούμενης». Έτσι, ο ΣΥΡΙΖΑ απομακρύνει τεχνηέντως τη σχετική συζήτηση, αφού η επόμενη αναθεώρηση μπορεί να ολοκληρωθεί, κατά την κρατούσα άποψη, σε περίπου δέκα χρόνια μετά την ολοκλήρωση της παρούσης αναθεώρησης από την επόμενη Βουλή, δηλαδή περίπου το 2029. Όπως δε πρόσφατα δήλωσε δημόσια (14.11.18) ο Γιώργος Κατρούγκαλος, το κόμμα του απορρίπτει τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, διότι αποτελούν έκφραση νεοφιλελεύθερων ιδεών!

Η Νέα Δημοκρατία, αντιθέτως, προτείνει την πρόβλεψη ιδιωτικών πανεπιστημίων. Με δεδομένη ωστόσο, τουλάχιστον μέχρι τώρα, την απόλυτη άρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, η (δεύτερη) αναθεωρητική Βουλή δεν έχει αρμοδιότητα να επέμβει, άρα το άρθρο 16 παραμένει ως έχει.

Δοθέντος, όμως, ότι στη δεύτερη αυτή Βουλή την πλειοψηφία των μελών της φαίνεται ότι θα έχει η αξιωματική αντιπολίτευση, αυτή τι μπορεί να πράξει, κατά την πρώτη Σύνοδο, ως προς τις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ που θα μεταφερθούν σ’αυτήν για υπερψήφιση (στις οποίες δεν θα συμπεριλαμβάνεται το άρθρο 16); Κατά πρώτον, για τις διατάξεις που θα συμπεριληφθούν, μπορεί να επιφέρει τροποποιήσεις, αλλά προς την «κατεύθυνση» που κινήθηκε η πρώτη Βουλή (τη θέση αυτή υποστηρίζουν τώρα περισσότεροι από δέκα ομότεχνοι). Εξ ετέρου, η νέα πλειοψηφία δύναται να απορρίψει όλες τις προτάσεις ή μερικές εξ αυτών.

Σχετικά με το άρθρο 16, πάντως, από τη δεύτερη Σύνοδο της επόμενης Βουλής η Νέα Δημοκρατία, ως πλειοψηφία, μπορεί να ξεκινήσει αμέσως τη διαδικασία αναθεώρησής του. Αυτό βασίζεται στην πρόσφατη και ορθότερη ερμηνεία του Συντάγματος, σύμφωνα με την οποία η δεσμευτική προθεσμία της πενταετίας για την εκκίνηση νέας αναθεωρητικής διαδικασίας (άρθρο 110 παρ.6) ισχύει μόνον για εκείνες τις συνταγματικές διατάξεις που τελικά αναθεωρήθηκαν κατά την πρώτη Σύνοδο της αναθεωρητικής Βουλής και τέθηκαν σε ισχύ με ειδικό Ψήφισμα (παρ.5, άρθρο 110 Σ). Εξ αυτού δε του λόγου έχουμε ήδη υποστηρίξει ότι η «Κάθε Βουλή είναι αναθεωρητική» (Καθημερινή, 16.3.2018).

Ειδικά, λοιπόν, για το άρθρο 16, μία κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, μέχρι της τελευταία Σύνοδο της επόμενης αναθεωρητικής Βουλής (π.χ. το 2022) μπορεί να προτείνει την αναθεώρησή του για την πρόβλεψη ιδιωτικών πανεπιστημίων. Το ευκταίο δε θα ήταν να συγκεντρώσει εν προκειμένω 180 ψήφους, ώστε η αμέσως επόμενη Βουλή, με 151 πλέον ψήφους, να τροποποιήσει το άρθρο 16.

Τα ανωτέρω όμως ισχύουν υπό δύο προϋποθέσεις. Η πρώτη είναι να δεχθεί και η Νέα Δημοκρατία, διότι τώρα το αρνείται, ότι η δεύτερη Βουλή δεσμεύεται από την «κατεύθυνση» της πρώτης Βουλής, δηλαδή ως προς το γιατί επιβάλλεται η αναθεώρηση ορισμένης συνταγματικής διάταξης, όπως έχει ήδη δεχθεί και ο ΣΥΡΙΖΑ. Αν ως προς το σημείο αυτό συμφωνήσει τελικά και η Νέα Δημοκρατία, τότε θα έχει πλεονέκτημα στην επόμενη Βουλή, διότι η πρότασή της για ιδιωτικά πανεπιστήμια θα δεσμεύει προς αυτή την κατεύθυνση την εν συνεχεία αναθεωρητική Βουλή, η οποία δεν θα μπορεί να επιστρέψει στο δημόσιο πανεπιστήμιο.

Η δεύτερη προϋπόθεση είναι να δεχτεί η Νέα Δημοκρατία και τη δοθείσα πρόσφατη ερμηνεία της πενταετούς προθεσμίας του άρθρου 110 παρ.6 του Συντάγματος, προς την οποία τάσσονται και άλλοι συνταγματολόγοι. Πιστεύω ότι κανένα δικαστήριο δεν θα θελήσει εδώ να εναντιωθεί (βλ. κείμενό μου στην Καθημερινή 15.1.2014).

Αν γίνου δεκτά τα παραπάνω, θεωρώ ότι το πολύ μετά από πέντε χρόνια θα έχουμε στην Ελλάδα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Έτσι θα μπορέσει να ξεκινήσει η παλιννόστηση των δεκάδων χιλιάδων φοιτητών που έφυγαν στο εξωτερικό, οι οποίοι δεν θα απειλούνται πλέον από τις όποιες άναρχες συλλογικότητες και θα παρακολουθούν χωρίς καταλήψεις τα μαθήματά τους, μέσα σε κτίρια που δεν θα κατακλύζονται από άσχετους, ναρκομανείς και εμπόρους κάθε είδους. Το καθεστώς ανομίας που έχει εξαπλωθεί στο δημόσιο πανεπιστήμιο δεν νοείται να εξακολουθήσει. Από αυτό δε κάποτε πρέπει να αποστασιοποιηθεί και ο ΣΥΡΙΖΑ.

(Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, Επίτιμος Αντιπρόεδρος ΣτΕ)