Γράφει ο
Γιάννης Βασιλείου

       Η τηλεόραση, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο και το βίντεο είναι αλήθεια ότι υπόκεινται σε συγκεκριμένους πανευρωπαϊκούς κανόνες, οι οποίοι στην ουσία εξασφαλίζουν ότι τα σχετικά προϊόντα και οι υπηρεσίες διαθέτουν τη δυνατότητα να κυκλοφορούν ελεύθερα και σε συνθήκες θεμιτού ανταγωνισμού μέσα στην ενιαία αγορά, ανεξαρτήτως του τρόπου διανομής τους (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· European Commission/AVMSD, 2018· European Commission/Audiovisual, 2018· European Commission/Creative Europe, 2018).

       Η συνιστώσα αυτή δικαίως θεωρείται εξέχουσας σημασίας, αφού αποτελεί κυρίαρχο στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και ειδικότερα της Ευρωπαϊκής οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, η οποία κατά κοινή ομολογία αποτελεί ένα από τα βασικά θεμέλια του συγκεκριμένου τομέα (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· European Commission/AVMSD, 2018· European Commission/Audiovisual, 2018· European Commission/Creative Europe, 2018).

       Πέραν πάσης αμφιβολίας, οι τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας στην Ευρώπη συμβάλλουν αποφασιστικά στην απασχόληση, την οικονομική ανάπτυξη, την κοινωνική συνοχή και την καινοτομία. Υπογραμμίζουμε ότι οι τομείς αυτοί απασχολούν περίπου το 3,8% του εργατικού δυναμικού της Ένωσης (κάτι που μεταφράζεται σε 8,5 εκατομμύρια), ενώ αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 4,5% του Ευρωπαϊκού Ακαθάριστου Εγχωρίου Προϊόντος (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· European Commission/AVMSD, 2018· European Commission/Audiovisual, 2018· European Commission/Creative Europe, 2018).

       Σύμφωνα με την οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, τα κράτη-μέλη επιβάλλεται να μπορούν να προβαίνουν στον λειτουργικότερο δυνατό συντονισμό όσον αφορά την εθνική τους νομοθεσία με σκοπό α) την προστασία και διατήρηση της (υπερπολύτιμης) πολιτισμικής πολυμορφίας, β) την πάταξη τόσο του θρησκευτικού, όσο και του φυλετικού μίσους, γ) τη συστηματική δημιουργία παρόμοιων συνθηκών σε όλα ανεξαιρέτως τα κράτη για τα νεοεμφανιζόμενα οπτικοακουστικά μέσα, δ) την ουσιαστική προστασία των καταναλωτών και των παιδιών, ε) τη διασφάλιση της πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης και στ) την εξασφάλιση όσον αφορά το ιδιαιτέρως ευαίσθητο ζήτημα της ανεξαρτησίας των εθνικών ρυθμιστικών αρχών των μέσων επικοινωνίας (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· European Commission/AVMSD, 2018· European Commission/Audiovisual, 2018· European Commission/Creative Europe, 2018).

       Υποστηρίζουμε δίχως το παραμικρό ίχνος αμφιβολίας ότι κάθε κράτος πρέπει να υιοθετήσει συγκεκριμένα ελάχιστα πρότυπα αναφορικά με α) τη διαφήμιση, β) την προστασία των παιδιών, γ) σημαίνουσες εκδηλώσεις, δ) την προσβασιμότητα και ε) τη συστηματική προώθηση όχι μονάχα Ευρωπαϊκών ταινιών, αλλά και Ευρωπαϊκού οπτικοακουστικού περιεχομένου (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· European Commission/AVMSD, 2018· European Commission/Audiovisual, 2018· European Commission/Creative Europe, 2018).

       Στο σημείο αυτό θα εμβαθύνουμε λίγο περισσότερο, παραθέτοντας στον αναγνώστη ορισμένες ειδικές λεπτομέρειες. Καταρχήν, στο ζήτημα των διαφημίσεων, τα ελάχιστα πρότυπα που πρέπει να υιοθετηθούν αφορούν συγκεκριμένους κανόνες και περιορισμούς για διάφορα προϊόντα, όπως λόγου χάριν τα φάρμακα, ο καπνός και το αλκοόλ. Επιπροσθέτως, «επιβάλλεται» τρόπον τινά ο περιορισμός του διαφημιστικού χρόνου σε 12 λεπτά ανά ώρα (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· European Commission/AVMSD, 2018· European Commission/Audiovisual, 2018· European Commission/Creative Europe, 2018).

       Αναφορικά με την προστασία των παιδιών, η μετάδοση πορνογραφικών ή βίαιων προγραμμάτων θα πρέπει να λαμβάνει χώρα αργά τη νύχτα. Σε άλλη περίπτωση, οι γονείς θα πρέπει να διαθέτουν συσκευές, τις οποίες θα πρέπει να ελέγχουν συστηματικά, ώστε να αποκλείεται η πρόσβαση των παιδιών στα εν λόγω θεάματα (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· European Commission/AVMSD, 2018· European Commission/Audiovisual, 2018· European Commission/Creative Europe, 2018).

       Στα πλαίσια ιδιαιτέρως σημαντικών εκδηλώσεων, όπως για παράδειγμα οι Ολυμπιακοί Αγώνες, η μετάδοσή τους θα πρέπει να είναι προσιτή στο ευρύ κοινό. Τούτο πρακτικά σημαίνει ότι δε θα πρέπει να λαμβάνει χώρα μέσω συνδρομητικών καναλιών. Στο θέμα της προσβασιμότητας, όλες ανεξαιρέτως οι εταιρείες μέσων μαζικής ενημέρωσης θα πρέπει να φροντίζουν με την πλέον κατάλληλη μέθοδο ώστε το οπτικοακουστικό τους πρόγραμμα να είναι προσιτό σε ανθρώπους με προβλήματα ακοής ή όρασης (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· European Commission/AVMSD, 2018· European Commission/Audiovisual, 2018· European Commission/Creative Europe, 2018).

       Τέλος, όσον αφορά την προώθηση Ευρωπαϊκών ταινιών και Ευρωπαϊκού οπτικοακουστικού περιεχομένου, ο τηλεοπτικός χρόνος θα πρέπει να καλύπτεται τουλάχιστον κατά το ήμισυ από Ευρωπαϊκά προγράμματα και ταινίες. Συν τοις άλλοις, οι υπηρεσίες βίντεο κατά παραγγελία θα πρέπει να προωθούν Ευρωπαϊκά έργα. Αντιλαμβανόμαστε εύκολα τα πάμπολλα πλεονεκτήματα που μπορούν να προκύψουν από την υιοθέτηση των ανωτέρω προτύπων (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· European Commission/AVMSD, 2018· European Commission/Audiovisual, 2018· European Commission/Creative Europe, 2018).

       Αξίζει επίσης να τονιστεί ότι μέσω του πρωτεύουσας σημασίας προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη», το οποίο αντικαθιστά επιτυχώς τα προγράμματα MEDIA, MEDIA Mundus και Culture η Ένωση καταφέρνει και επενδύει 1,46 δισεκατομμύρια ευρώ στους τομείς των οπτικοακουστικών μέσων και του πολιτισμού για την περίοδο 2014-20, ποσό ιδιαίτερα υψηλό και ιδίως σε περίοδο κρίσης. Σημειώνουμε επίσης ότι το ποσό αυτό αποκαλύπτει αύξηση της τάξεως του 9% συγκριτικά με τα προηγούμενα επίπεδα του προϋπολογισμού. Η λεπτομέρεια αυτή θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· European Commission/AVMSD, 2018· European Commission/Audiovisual, 2018· European Commission/Creative Europe, 2018).

       Όταν αναφερόμαστε στη «Δημιουργική Ευρώπη», ουσιαστικά μιλάμε για ένα ζωτικής σημασίας για τον τομέα του επταετές πρόγραμμα, το οποίο παρέχει απλόχερα χρηματοδότηση για τουλάχιστον α) 800 ταινίες, β) 4.500 μεταφράσεις βιβλίων, γ) 2.000 κινηματογράφους και δ) 250.000 καλλιτέχνες και επαγγελματίες στο χώρο του πολιτισμού. Επιπροσθέτως, το εν λόγω πρόγραμμα θα δώσει στις μικρές επιχειρήσεις του κλάδου την πολυπόθητη δυνατότητα πρόσβασης σε συγκεκριμένα εγγυημένα τραπεζικά δάνεια έως και 750 εκατομμυρίων ευρώ (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· European Commission/AVMSD, 2018· European Commission/Audiovisual, 2018· European Commission/Creative Europe, 2018).

       Ο θεσμός της «πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης» είναι επίσης άξιος επισήμανσης, αφού η εκάστοτε πολιτιστική πρωτεύουσα μπορεί να παράσχει στους τοπικούς πολιτιστικούς φορείς τη δυνατότητα ανάπτυξης ποικίλων δραστηριοτήτων δικτύωσης τόσο σε Ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ παράλληλα μπορεί να ωφεληθεί και τουριστικά, αλλά και στα πλαίσια των επενδύσεων (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· European Commission/AVMSD, 2018· European Commission/Audiovisual, 2018· European Commission/Creative Europe, 2018).

       Επιπροσθέτως, η πρωτοβουλία EUR-TEXT έχει σαν επιδίωξη να φέρει σε επαφή καλλιτέχνες που δραστηριοποιούνται στους κλάδους της μόδας, της μουσικής και των εικαστικών τεχνών από τη Γαλλία, τη Μάλτα, την Πολωνία και την Τσεχία με στόχο την εποικοδομητική σύνδεση της σύγχρονης έκφρασης με την πλούσια Ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· European Commission/AVMSD, 2018· European Commission/Audiovisual, 2018· European Commission/Creative Europe, 2018).

       Ακόμα, το πρόγραμμα MEDIA στήριξε σημαντικά την Zentropa, μια πολύ γνωστή ανεξάρτητη εταιρεία παραγωγής κινηματογραφικών ταινιών, ενώ διαμέσου του σχεδίου «Επιχείρηση ΚΙΝΟ», η «Δημιουργική Ευρώπη» απευθύνεται στις ταραγμένες και λιγότερο «προνομιούχες» από κινηματογραφικής άποψης περιοχές της Τουρκίας και των Βαλκανίων (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· European Commission/AVMSD, 2018· European Commission/Audiovisual, 2018· European Commission/Creative Europe, 2018).

       Τέλος, δε θα μπορούσαμε να λησμονήσουμε το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, όπου κάθε χρόνο, για έξι μέρες συγκεντρώνονται ανερχόμενοι επαγγελματίες του οπτικοακουστικού τομέα από ολόκληρη την υφήλιο προκειμένου να ενημερωθούν από ειδικούς εμπειρογνώμονες του κλάδου (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· European Commission/AVMSD, 2018· European Commission/Audiovisual, 2018· European Commission/Creative Europe, 2018).

ΠΗΓΕΣ

Ευρωπαϊκή Ένωση (2014), «Η Ευρωπαϊκή Ένωση με Απλά Λόγια-Πολιτιστικός και οπτικοακουστικός τομέας», διαθέσιμο σε https://europa.eu/european-union/topics/audiovisual-media_el (το έγγραφο περιέχεται σε αυτήν την ιστοσελίδα) (πρόσβαση στις 31/7/18).

Ευρωπαϊκή Ένωση (2018), «Οπτικοακουστικός τομέας και μέσα μαζικής ενημέρωσης», διαθέσιμο σε https://europa.eu/european-union/topics/audiovisual-media_el (πρόσβαση στις 31/7/18).

European Commission/AVMSD (2018), “Digital Single Market-Policy-Audiovisual Media Services Directive (AVMSD)”, διαθέσιμο σε https://ec.europa.eu/digital-single-market/audiovisual-media-services-directive-avmsd (πρόσβαση την 1/8/18).

European Commission/Audiovisual (2018), “Digital Single Market-Policy-Audiovisual and other media content”, διαθέσιμο σε https://ec.europa.eu/digital-single-market/audiovisual-and-other-media-content (πρόσβαση την 1/8/18).

European Commission/Creative Europe (2018), “Creative Europe”, διαθέσιμο σε https://ec.europa.eu/programmes/creative-europe (πρόσβαση την 1/8/18).