Β. Γιαννακόπουλος: Το Νέο Στρατηγικό Δόγμα του ΝΑΤΟ Η διεξαγωγή της συνόδου και οι αποφάσεις της Συμμαχίας

Στη διάρκεια της διήμερης τρίτης συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ, οι συμμετέχοντες επικεντρώθηκαν περισσότερο στην ανάγκη σταθεροποίησης της παγκόσμιας οικονομίας, παρά στη λήψη αποφάσεων για την αντιμετώπιση των επερχόμενων συμβατικών και ασύμμετρων «απειλών», που πιθανόν να αντιμετωπίσουν τα κράτη-μέλη της Συμμαχίας στην επόμενη δεκαετία.


Παρόλα αυτά, στη Λισσαβώνα –με την επιμέλεια της πρώην Αμερικανίδας υπουργού Εξωτερικών Μαντλίν Ολμπράιτ- υιοθετήθηκε το νέο Στρατηγικό Δόγμα του ΝΑΤΟ (ΝΑΤΟ 3.0), που συνοψίζεται στον «επανακαθορισμό του ακρογωνιαίου λίθου της Ευρω-Ατλαντικής ασφάλειας». Δηλαδή, τη δέσμευση για υποστήριξη μιας χώρας-μέλους της Συμμαχίας, σε περίπτωση που δεχθεί επίθεση.


Επιπρόσθετα, τα 28 μέλη του ΝΑΤΟ αποφάσισαν:


•Την ανάπτυξη των νέων «αναγκαίων» επιχειρησιακών δυνατοτήτων, προκειμένου, όπως υποστηρίχθηκε, να αντιμετωπισθούν «οι μοντέρνες παγκόσμιες απειλές και προκλήσεις», όπως τα βαλλιστικά βλήματα εδάφους-εδάφους και ο κυβερνοπόλεμος. Για το λόγο αυτό, θα αναπτυχθεί μια αντιβαλλιστική ασπίδα, για την προστασία των ευρωπαϊκών χωρών-μελών της Συμμαχίας, καθώς η απειλή από τα βαλλιστικά βλήματα και τα όπλα μαζικής καταστροφής αναμένεται μελλοντικά να αυξηθεί.
•Τον εκσυγχρονισμό της δομής της στρατιωτικής διοίκησης της Συμμαχίας, προκειμένου να καταστεί περισσότερο αποτελεσματική, ώστε να παρέχει τη μέγιστη ασφάλεια σε σχέση με το κόστος λειτουργίας της.
•Την προώθηση της διεύρυνσης των σχέσεων και της συνεργασίας της Συμμαχίας με χώρες, όπως η Ρωσία και η Κίνα , αλλά και με οργανισμούς σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως ο ΟΗΕ και η ΕΕ.
•Την υπογραφή συμφωνίας με την αφγανική κυβέρνηση, που προβλέπει τη χρονική διεύρυνση της συνεργασίας ΝΑΤΟ-Αφγανιστάν και μετά το πέρας των επιχειρήσεων της NATO-ISAF, ενώ στα τέλη του 2014, τον πλήρη έλεγχο της χώρας στον τομέα της εσωτερικής ασφάλειας θα αναλάβουν οι αφγανικές ένοπλες δυνάμεις.


Η νέα σχέση ΝΑΤΟ-Ρωσίας και η αντιβαλλιστική ασπίδα


Τη δεύτερη ημέρα της συνόδου (20 Νοεμβρίου 2010), πραγματοποιήθηκε η συνεδρίαση του «Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Ρωσίας», από την οποία προέκυψε ότι η Ρωσία και η Συμμαχία θα συνεργασθούν για:


•Την αντιμετώπιση των παγκόσμιων απειλών και των προκλήσεων του 21ου αιώνα.
•Την εκτίμηση της απειλής που συνιστούν τα βαλλιστικά βλήματα εδάφους-εδάφους και την πιθανή από κοινού αντιμετώπισή της. Το θέμα των βαλλιστικών βλημάτων θα εξετασθεί τον Ιούνιο του 2011, στη διάρκεια της συνεδρίασης του επόμενου «Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Ρωσίας».
•Την σταθερότητα του Αφγανιστάν και όλης της περιοχής. Συγκεκριμένα, θα εμβαθύνουν τη συνεργασία τους για την αντιμετώπιση μιας σειράς προβλημάτων στο Αφγανιστάν, όπως η μεταφορά όπλων και καυσίμων της ΝΑΤΟ-ISAF μέσω των ρωσικών εδαφών, η εκπαίδευση και οι επιχειρήσεις κατά της διακίνησης ναρκωτικών και η παροχή οπλικών συστημάτων στις αφγανικές δυνάμεις ασφάλειας (πρόσφατο δημοσίευμα των Financial Times  κάνει λόγο για την προμήθεια περίπου 20 ρωσικών ελικοπτέρων, που πρόκειται να προμηθευτούν οι αφγανικές ένοπλες δυνάμεις).
•Την αντιμετώπιση της διεθνούς τρομοκρατίας, και
•Την αντιμετώπιση του φαινομένου της θαλάσσιας πειρατείας.

 

Περιοχές διεξαγωγής ΝΑΤΟϊκών επιχειρήσεων


Σήμερα, οι ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις διεξάγουν επιχειρήσεις σε πέντε περιοχές:

•Κόσοβο (KFOR): Η επιχείρηση διεξάγεται από το 1999, με σκοπό την εδραίωση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή. Στην περιοχή είναι ανεπτυγμένοι περίπου 8.700 στρατιώτες της “KFOR” (Kosovo Force) από 32 χώρες, εκ των οποίων οι οκτώ δεν είναι χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ.
•Μεσόγειος (Operation Active Endeavour, OAE): ΝΑΤΟϊκές ναυτικές δυνάμεις περιπολούν στη θαλάσσια περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και ελέγχουν τη ναυτιλία, προκειμένου να αποτρέψουν πιθανές τρομοκρατικές ενέργειες. Στην επιχείρηση συμμετέχουν με ναυτικές δυνάμεις -εκτός των ΗΠΑ- η Ελλάδα, η Τουρκία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Δανία, η Νορβηγία και η Γερμανία.
•Ιράκ (NATO Training Mission-Iraq, NTM-I): Σκοπός της επιχείρησης, που διεξάγεται από το 2004 (μετά την αμερικανο-βρετανική εισβολή στο Ιράκ), είναι η εκπαίδευση (εντός και εκτός της χώρας), ο εξοπλισμός και η παροχή συμβουλών προς τις ιρακινές ένοπλες δυνάμεις και τις δυνάμεις εσωτερικής ασφάλειας.
•Κόλπος του Άντεν (Counter-Piracy Operations): Από τα τέλη του 2008, ΝΑΤΟϊκές ναυτικές δυνάμεις διεξάγουν επιχειρήσεις, προκειμένου να προστατευθούν οι θαλάσσιες οδοί και η διεθνής ναυτιλία στη ευρύτερη θαλάσσια περιοχή του κόλπου του Άντεν.
•Αφγανιστάν (ΝΑΤΟ-ISAF): Περίπου 130.000 στρατιώτες από 48 χώρες (συμπεριλαμβανομένων των χωρών-μελών της Συμμαχίας) της δύναμης “International Security Assistance Force” (ISAF) υπό ΝΑΤΟϊκή διοίκηση επιχειρούν στο Αφγανιστάν, με σκοπό την ασφάλεια, τη σταθερότητα και την ανασυγκρότηση της χώρας. Τα τελευταία έτη, διεξάγονται εκκαθαριστικές επιχειρήσεις χαμηλής έντασης και στο γειτονικό Πακιστάν, κατά των Ταλιμπάν και της al-Qaeda.


Οι μελλοντικές παγκόσμιες απειλές


Εξετάζοντας τη λίστα των μελλοντικών παγκόσμιων απειλών, για τις οποίες λήφθηκαν αποφάσεις στη διάρκεια της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στη Λισσαβώνα, προκύπτει ότι σχεδόν στο σύνολό τους δεν χαρακτηρίζονται ως «συμβατικές απειλές», αλλά ως «εν δυνάμει απειλές, που προέρχονται από μη κρατικούς δρώντες» (non-state actors). Εξαίρεση συνιστά η «εν δυνάμει απειλή» των βαλλιστικών βλημάτων εδάφους-εδάφους, που πιθανόν να προέρθει από συγκεκριμένα κράτη τα οποία διατηρούν βαλλιστικά οπλοστάσια.


Μια άλλη κατηγορία απειλών είναι οι «υφιστάμενες απειλές», όπως η διεθνής τρομοκρατία, η διασπορά των όπλων μαζικής καταστροφής (πυρηνικά, χημικά και βιολογικά όπλα), η θαλάσσια πειρατεία και η διακίνηση ναρκωτικών. Δεδομένου ότι αφενός η Ελλάδα αποτελεί μία σημαντική πύλη εισόδου προς την Ευρώπη των ναρκωτικών που παράγει κυρίως το Αφγανιστάν και αφετέρου τα τελευταία έτη η ελληνική ναυτιλία πλήττεται σοβαρά από το φαινόμενο της θαλάσσιας πειρατείας, θα έπρεπε οι απειλές αυτές να είχαν τονισθεί ιδιαίτερα από την ελληνική πλευρά στη διάρκεια της συνόδου.


Γενικότερα, διαφαίνεται ότι οι μελλοντικές παγκόσμιες απειλές και προκλήσεις δεν αξιολογούνται ως «ιδιαίτερα σημαντικές» για την ασφάλεια του διεθνούς συστήματος συγκρινόμενες με αυτές του παρελθόντος, παρότι κάποιες από αυτές παρουσιάζουν αυξημένη πιθανότητα να εκδηλωθούν. Αντίθετα, απειλούν την ευημερία του διεθνούς συστήματος (παγκόσμια οικονομία) και φαίνεται να δικαιώνονται οι «μοντέρνοι» (moderns) έναντι των κλασικών (classiques) -κατά το Stanley Hoffman - οι οποίοι υποστηρίζουν ότι «η επίτευξη της εσωτερικής οικονομικής σταθερότητας και η εξασφάλιση της ευημερίας του πληθυσμού έχουν εξελιχθεί στους κυριότερους αντικειμενικούς σκοπούς των κρατών στο σύγχρονο κόσμο».


1.ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, «Το ΝΑΤΟ πρέπει να διευρύνει τη συνεργασία του με την Κίνα, κατά τον Γερμανό ΥΕΘΑ», 2 Νοε 2010
http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathbreak_1_02/11/2010_362455
2.Financial Times, “Nato hopes to rebuild ties with Moscow”, 26 Οκτ 2010
http://www.ft.com/cms/s/0/02a4d014-e125-11df-90b7-00144feabdc0.html#axzz161ehsH48
3.Ο Stanley Hoffman γεννήθηκε στη Βιέννη το 1928, καθηγητής του πανεπιστημίου του Harvard (από το 1955), θεωρείται αυθεντία στις διεθνείς σχέσεις, την κοινωνιολογία του πολέμου, την αμερικανική εξωτερική πολιτική και την ευρωπαϊκή ιστορία και πολιτική.

 

--Ο κ. Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι Ταξίαρχος ε.α Πολεμικής Αεροπορίας, πρώην Γεωστρατηγικός Αναλυτής ΓΕΕΘΑ, Απόφοιτος της Σχολής Πολέμου και του Centre d’ Etudes Diplomatiques et Strategiques

www.geostrategy.gr