Γράφει ο
Αθανάσιος Μπουρούνης

Είναι χρήσιμο να αναφέρουμε τη θεμελιώδη σημασία της ενέργειας στην ανάπτυξη του πολιτισμού. Η συνεχής αύξηση της διαθέσιμης ενέργειας η οποία οφείλεται στην ανακάλυψη νέων τομέων ενέργειας και η ορθολογική εκμετάλλευση των γνωστών πηγών, βοήθησαν στην ανάπτυξή του.

Στη λίθινη εποχή ο άνθρωπος δεν διέθετε παρά μόνο τη μυϊκή του ενέργεια και στο τέλος αυτής της εποχής κατόρθωσε σε περιορισμένη κλίμακα να χρησιμοποιήσει τη μυϊκή ενέργεια των οικιακών ζώων.

Την εποχή του χαλκού έχουμε τη χρησιμοποίηση ανόργανης  ενέργειας, την αιολική ενέργεια, η οποία εφαρμόστηκε και στην κίνηση των ιστιοφόρων.

Την εποχή του χαλκού και της κλασσικής αρχαιότητος επειδή η χρησιμοποίηση  των εφαρμογών  μυϊκής ενέργειας των δούλων ήταν ευκολότερη, η διάδοση και η τελειοποίηση των εφαρμογών της υδραυλικής και αιολικής ενέργειας, περιορίστηκε πολύ.

Η διάδοση των υδραυλικών τροχών, ήρθε με την παρακμή του κλασσικού κόσμου, την κατάργηση του θεσμού της δουλείας και την ελάττωση του πληθυσμού. Οι πρόοδοι υπήρξαν σημαντικές. Για παράδειγμα στην Αγγλία του 1806, υπήρχαν   5000 ανεμόμυλοι.

Αλλά η πραγματική εποχή της ενέργειας άρχισε στα μέσα του 18^ου αιώνα, με την εφεύρεση και τελειοποίηση της ατμομηχανής. Το έργο του Watt έθεσε στη διάθεση της ανθρωπότητας ένα ποσό ενέργειας που σε λίγες δεκαετίες , έφερε τη βιομηχανική επανάσταση και άλλαξε τη ζωή ολόκληρων ηπείρων (βιομηχανία, μεταφορές).

Η εφεύρεση της ηλεκτρικής ενέργειας έφερε ριζικές αλλαγές στις μεταφορές και την παραγωγή.

Η διάσπαση του ατόμου άνοιξε το δρόμο στη χρήση της πυρηνικής ενέργειας.

Παρά την καταπληκτική αυτή ανάπτυξη παραγωγής και χρήσης της ενέργειας, απέχουμε πολύ από την οριστική λύση του προβλήματος που ονομάζεται ενέργεια  (μη ανανεώσιμες πηγές), αφού η ανάπτυξη του πολιτισμού μας, συνδέεται άρρηκτα με τη χρήση της ενέργειας.

Κατά τον περασμένο αιώνα συντελέστηκε μια από τις εντονότερες παρεμβάσεις του ανθρώπου στο περιβάλλον από τότε που εμφανίστηκε στη γη. Η προσπάθειά του να καθυποτάξει τα πάντα και να τα ελέγχει σύμφωνα με τη βούλησή του, τον έφερε αντιμέτωπο με τις αρχές και τους νόμους που διέπουν και υπερασπίζονται το περιβάλλον.

Σήμερα τα προβλήματα της παρέμβασης του ανθρώπου στη φύση, είναι σε όλους γνωστά και κατανοητά. Όλοι συγκλίνουν στην άποψη ότι πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες για να σωθεί το περιβάλλον και γενικότερα ο πλανήτης μας, ώστε να μπορέσει να επιβιώσει ο άνθρωπος.

Η χρήση συμβατικών μορφών ενέργειας και οι αυξανόμενες απαιτήσεις του ανθρώπου για ενέργεια, οδηγούν τον πλανήτη μας σε ολοκληρωτική καταστροφή.

Όμως αντί ο άνθρωπος να προσπαθεί να επουλώσει πληγές και να επιλύει προβλήματα που ο ίδιος έχει δημιουργήσει, είναι προτιμότερο να ενεργοποιηθεί για την προστασία του περιβάλλοντος.

Η κοινωνία μας σήμερα έχει καταστεί μια ενεργοβόρα κοινωνία, η οποία καταναλώνει με ανορθολογικό τρόπο, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Στη σημερινή εποχή το ενεργειακό πρόβλημα δεν πρέπει να εστιαστεί αποκλειστικά στην εξάντληση των αποθεμάτων καυσίμων. Έχει προεκτάσεις που ενέχουν τον κίνδυνο σοβαρών συνεπειών στη ρύπανση του περιβάλλοντος.

Για την αποφυγή αυτής της εντεινόμενης οικολογικής κρίσης προτείνονται νέες τεχνολογίες αντιρρύπανσης που ακόμα και αν αποδειχθούν αποτελεσματικές, προβλήματα που σχετίζονται με τις καύσεις παραμένουν και εξακολουθούν να μολύνουν το περιβάλλον.

ΗΠΙΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Όμως τα προβλήματα του περιβάλλοντος δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με τεχνικά και θεσμικά μέσα στο πλαίσιο του υπάρχοντος κοινωνικού και οικονομικού κατεστημένου.

Σημειώνουμε ότι η Ελλάδα είναι χώρα με τεράστιες δυνατότητες εκμετάλλευσης των ήπιων μορφών ενέργειας, είτε πρόκειται για την ηλιακή ενέργεια (έχει το υψηλότερο δυναμικό σε όλη την Ευρώπη), είτε για την αιολική ενέργεια (ειδικά στο Αιγαίο) είτε για ενέργεια άλλης μορφής.

Ως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ορίζονται ενεργειακές πηγές όπως ο ήλιος, ο άνεμος, η βιομάζα οι οποίες υπάρχουν σε αφθονία στο φυσικό περιβάλλον. Είναι οι πρώτες μορφές ενέργειας που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος.

Για πολλές χώρες οι ανανεώσιμες πηγές συνιστούν μια εγχώρια πηγή ενέργειας με δυνατότητες ανάπτυξης σε εθνικό και τοπικό επίπεδο.

Τα κυριότερα πλεονεκτήματα αξιοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, είναι τα εξής:

-       Είναι πρακτικά ανεξάντλητες και συμβάλλουν στην απεξάρτηση από συμβατικούς ενεργειακούς πόρους.

-       Είναι εγχώριες πηγές ενέργειας και συνεισφέρουν στον εθνικό ενεργειακό εφοδιασμό.

-       Είναι διάσπαρτες γεωγραφικά και οδηγούν στην αποκέντρωση του ενεργειακού συστήματος, μειώνοντας τις απώλειες από τη μεταφορά ενέργειας.

-       Έχουν συνήθως χαμηλό λειτουργικό κόστος.

-       Οι εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, έχουν μικρή διάρκεια κατασκευής.

-       Οι επενδύσεις των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, δημιουργούν πολλές θέσεις εργασίας σε τοπικό επίπεδο.

-       Είναι φιλικές προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο και η αξιοποίησή τους είναι γενικά αποδεκτή από το κοινό.

Οι ανανεώσιμες ή ήπιες μορφές ενέργειας ταξινομούνται στις ακόλουθες κατηγορίες:

1. Ηλιακή ενέργεια: Η ηλιακή ακτινοβολία με τη βοήθεια της τεχνολογίας γίνεται εκμεταλλεύσιμη και αποτελεί την ηλιακή ενέργεια.
2. Αιολική ενέργεια: Είναι η κινητική ενέργεια του ανέμου, η οποία μετατρέπεται σε άλλες εκμεταλλεύσιμες μορφές ενέργειας.
3. Υδραυλική ενέργεια: Είναι η ενέργεια που προέρχεται από τις υδατοπτώσεις.
4. Γεωθερμική ενέργεια: Είναι η θερμική ενέργεια που προέρχεται από το εσωτερικό της Γης.
5. Βιομάζα: Είναι το αποτέλεσμα της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας, η οποία μετασχηματίζει την ηλιακή ενέργεια.

Η ευρύτερη αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η ανάπτυξη αξιόπιστων και οικονομικά αποδεκτών τεχνολογιών που δεσμεύουν το δυναμικό τους, παγιώθηκε την τελευταία δεκαετία, μετά τη συνειδητοποίηση των παγκόσμιων περιβαλλοντικών προβλημάτων.  

Βιβλιογραφία – Ιστοσελίδες

1)    Χρήστος Ι. Κουτσούμπας (2006): Ήπιες Μορφές Ενέργειας. Ελληνικά Γράμματα.

2)    www. Ypeka.gr/?tabid=286

-Ο κ. Αθανάσιος Μπουρούνης είναι Επίτιμος Δ/ντής Σχολικής Μονάδας Δ.Ε.