Γράφει ο
Νίκος Καλλιακμάνης

Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι οι οποίοι δεν μπορούν να ξεχωρίσουν την αλλεργία που εμφανίζουν ορισμένα άτομα σε τροφές από την δυσανεξία που εμφανίζουν αυτά στις διάφορες τροφές.

Βέβαια μερικά κλινικά σημεία και συμπτώματα μεταξύ των δύο αυτών καταστάσεων είναι παρόμοια και εύκολα συγχέονται μεταξύ τους.

Έτσι, η αλλεργική αντίδραση που εμφανίζει ένας οργανισμός στις τροφές χαρακτηρίζεται :

α) από ποικιλία συμπτωμάτων

β) χαρακτηρίζεται από την συμμετοχή και προσβολή πολλών οργάνων του σώματος και προκαλείται από άμεση συμμετοχή του ανοσολογικού συστήματος.

γ) η αλλεργία προς τις τροφές αν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα μπορεί να προκαλέσει ακόμα και θάνατο (όπως συμβαίνει σε όλες τις αλλεργικές αντιδράσεις του ανθρώπινου οργανισμού), ενώ η δυσανεξία (μη ανοχή) εμφανίζεται με λιγότερο σοβαρά προβλήματα, συμπτώματα κυρίως από το πεπτικό σύστημα (εμφάνιση αερίων, διαρροιών, κολικοειδών αλγών, ναυτίας, έμετου). Αν υπάρχει δυσανεξία προς τροφές μπορεί το άτομο να καταναλώνει μικρές ποσότητες από το «ένοχο τρόφιμο» χωρίς να εμφανίζονται συμπτώματα. Επίσης, αν είναι «γνωστή» η αιτία που προκαλεί δυσανεξία μπορεί να γίνει η αποφυγή της τροφής π.χ.

ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΣΤΙΣ ΤΡΟΦΕΣ

ΔΥΣΑΝΕΞΙΑ ΣΤΙΣ ΤΡΟΦΕΣ

Η δυσανεξία προς διάφορες τροφές (τροφική δυσανεξία) αποτελεί ένα μη ανοσολογικό μηχανισμό ο οποίος προκαλεί μεταβολικές, αναφυλακτοειδής*, ιδιοσυγκρασικές** αντιδράσεις μετά από κατανάλωση ορισμένων τροφών.

*Αναφυλακτοειδής αντίδραση. Αντίδραση κλινικά παρόμοια προς την αναφυλαξία, αντίδρας που συμβαίνει μετά την πρώτη επαφή με αλλεργιολόνες ουσίες (συνήθως φάρμακα, μορφίνη, σκιαγραφικές ουσίες)

**Ιδιοσυγκρασία. Ο ιδιαίτερος για κάθε άτομο τρόπος που αντιδρά το άτομο αυτό σε συγκεκριμένους ερεθισμούς βάσει αλλεργικού μηχανισμού.

Η ιδιοσυγκρασία θεωρείται ότι αποτελεί το σύνολο των ειδικών βιολογικών και ψυχολογικών στοιχείων τα οποία χαρακτηρίζουν ένα άτομο και καθορίζουν την προσωπικότητα, αντιδράσεις της συμπεριφοράς του.

Η ιδιοσυγκρασία αποτελεί σύνολο επιδράσεων :

α) από την κληρονομικότητας

β) οικογενειακό, κοινωνικό περιβάλλον

γ) τρόπος ζωής περιβάλλοντος του κάθε ατόμου.

Η διάγνωση και εξακρίβωση της Τ.Δ. γίνονται εξετάσεις ειδικές («test» δυσανεξίας).

Η δυσανεξία προς τις τροφές μπορεί να αντιμετωπιστεί καταναλώνοντας μικρές ποσότητες από τις «ένοχες» τροφές ή τροφές που δεν περιέχουν την «ένοχη» ουσία.

Σαν παράδειγμα αναφέρεται η ευαισθησία προς την λακτόζη όπου αυτή αντιμετωπίζεται με την κατανάλωση γάλακτος και γαλακτομικών προϊόντων άνευ λακτόξης ή με την χρήση χαπιών που περιέχουν ένζυμα που μεταβολίζουν τη λακτόζη κατά την λειτουργία της πέψης.

Η δυσανεξία προς τροφές οφείλεται σε πολλά αίτια, όπως :

1. 1.     Απώλεια, ανεπάρκεια ενζύμου το οποίο προκαλεί την πέψη της τροφής (π.χ. μη ανοχή στη λακτόζη).
2. 2.     Σύνδρομο ευερέθιστου έντερου (πάθηση λειτουργική του εντέρου με ψυχοσωματικό υπόστρωμα).
3. 3.     «Ευαισθησία» προς τα συντηρητικά (βελτιωτική) των διάφορων τροφίμων. Παράδειγμα αποτελούν τα θειώδη άλατα που χρησιμοποιούνται για διατήρηση ξηρών φρούτων, σε κονσερβοποιημένα τρόφιμα. Η κατανάλωση αυτών μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση βρογχικού ασθματος.
4. 4.     Οι συναισθηματικές φορτίσεις, συνεχής ψυχοαναγκαστικός παράγοντας μπορεί σε «συνεργασία» με την «ένοχη» ουσία να συντείνουν στην εμφάνιση των κλινικών συμπτωμάτων της δυσανεξίας.
5. 5.     Κοιλιοκάκη : Ασθένεια που συνοδεύεται από «τροφικές αλλεργίες» και τούτο στην νόσο ενοχοποιείται και το ανοσοποιητικό σύστημα.

Τα άτομα με κοιλιοκάκη εμφανίζουν συμπτώματα ….. από το ΓΕΣ και αναφυλακτικού τύπου συμπτώματα.

Ειδικά η χρήση γλουτένης στα άτομα αυτά, προκαλεί εξάρσεις της νόσου. Τα άτομα αυτά εμφανίζουν «ευαισθησία» σε σάκχαρα – υδατάνθρακες που περιέχονται σε τροφές όπως : - κρεμμύδια – λαχανάκια βρυξελλών.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΔΥΣΑΝΕΞΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΡΟΦΕΣ

• Αίσθημα πληρότητας της κοιλίας
• Παραγωγή αεριών
• Διάρροια
• Δυσκοιλιότητα
• Κωλικοειδή άλγη
• Ναυτία

Παρόμοια συμπτώματα εμφανίζουν οι παρακάτω ασθενείς :

-        Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου

-        Καταστάσεις αγωνίας, συναισθηματικής φόρτισης

-        Φλεγμονώδης νόσος εντέρου

-        Ανεπάρκεια λακτόζης.

Δηλαδή τα συμπτώματα της δυσανεξίας εκδηλώνονται η κλινικά σημεία αποκλειστικά από το γαστρεντερικό σύστημα.

ΚΥΡΙΕΣ ΤΡΟΦΕΣ

Η αλλεργική αντίδραση προς τροφές προκαλεί πλέον θορυβώδη συμπτώματα όπως δερματικές αντιδράσεις – οιδήματα – κνησμό – κνίδωση – συρίπτουσα αναπνοή.

Κυρίως 8 τροφές θεωρούνται «υπεύθυνες» για την εμφανιζόμενη πιο συχνά τροφική αλλεργία και είναι :

1. 1.     ΓΑΛΑ
2. 2.     ΑΥΤΑ
3. 3.     ΨΑΡΙ
4. 4.     ΟΣΤΡΑΚΑ
5. 5.     ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ
6. 6.     ΣΙΤΑΡΙ
7. 7.     ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΣΟΓΙΑΣ
8. 8.     ?

Η διάγνωση και εξακρίβωση της δυσανεξίας (τροφική δυσανεξία) προς τροφές ή είδος τροφής που εμφανίζει το άτομο συμμετέχει σε ορισμένα νοσήματα, όπως :

-        Σπαστική κολίτιδα (σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου)

-        Έλκος στομάχου, 12δάκτυλου

-        Φλεγμονώδεις νόσοι εντέρου (Νόσος Gronh – Εκλώδης κολίτιδα)

-        Σακχαρώδη Διαβήτη

-        Υπερχοληστεριναιμία.

Επίσης η τροφική δυσανεξία μπορεί να επηρεάσει επίσης :

-        Ημικρανίες

-        Αλλεργίες

-        Αυτοάνοσα νοσήματα (Ρευματοειδή αρθρίτιδα - Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος)

-        Αρτηριακή υπέρταση

-        Οστεοπόρωση

-        Ψωρίαση

-        Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

-        Οστεοαρθρίτιδα.

ΠΑΘΟΛΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΡΟΦΙΚΗΣ ΔΥΣΑΝΕΞΙΑΣ

Η συνολική ρύθμιση της πρόσληψης τροφών αποτελεί μία μεγάλης έκτασης διεργασία η οποία περιλαμβάνει Βιοχημικά, ανοσολογικά ερεθίσματα από διάφορες πηγές [γαστρεντερικό σύστημα (ΓΕΣ) – σύνδεση με εγκέφαλο – αποθήκες λίπους – πάγκρεας].

Ακόμη και τα λιποκύτταρα έχει αποδειχθεί ότι παίζουν ρόλο στην αποθήκευση ενέργειας, στο μεταβολισμό των λιπαρών οξέων, στη ρύθμιση της γλυκόζης.

Πρέπει να σημειωθεί ότι ποσοστό 70% του ανοσοποιητικού συστήματος βρίσκεται στον εντερικό σωλήνα.

Η ενεργοποίηση οποιασδήποτε ανοσολογικής απάντησης σε ερεθίσματα έχει επακόλουθη αύξηση των IgG αντισωμάτων και καθιστά ενεργό το σύνολο του ανοσοποιητικού συστήματος με «αποθήκευση» συστατικών, μακροστοιχείων, μικροστοιχείνη και κατακράτηση ύδατος, υγρών με αύξηση του συνολικού βάρους του σώματος.

Η ενεργοποίηση του ανοσολογικού συστήματος οδηγεί σε καταστάσεις φλεγμονής, οιδήματος.

Σαν παράδειγμα αναφέρεται η ΣΕΡΟΤΟΝΙΝΗ που αποτελεί κύριο νευροδιαβιβαστή υπεύθυνο για την ρύθμιση της όρεξης, πνευματικής διάθεσης, ρύθμιση ύπνου και ξεκούρασης.

Η μείωση της σεροτονίνης έχει σαν αποτέλεσμα εμφάνιση έντονης επιθυμίας για πρόσληψης υδατανθράκων, εύρημα που επηρεάζει την υπάρχουσα ινσουλίνη του οργανισμού, προκαλεί αύξηση του σακχάρου αίματος με τελική κατάληξη αύξηση του σωματικού βάρους. Επίσης τα IgG αντισώματα προκαλούμενα από την τροφική δυσανεξία συνοδεύονται από χαμηλού βαθμού συστηματική φλεγμονή και συμβάλλουν στην προέλευση σωματικού βάρους.

Τα 2/3 του ανθρώπινου σώματος αποτελείται από νερό και η κατακράτησή του προκαλεί αύξηση σωματικού βάρους.

Η κατακράτηση ύδατος μπορεί να προέρχεται :

α) από τη μείωση της λειτουργίας των νεφρών,

β) μη καλή ρύθμιση, ισορροπία των ορμονών,

γ) αύξηση του σακχάρου αίματος.

Η περίσσεια του σακχάρου μετατρέπεται σε γλυκογόνο (1 μονάδα σακχάρου δεσμεύει 4 μονάδες ύδατος) που αποτελεί συχνό αίτιο υπερπλήρωσης ύδατος στη δυσανεξία τροφής.

Εδώ μπαίνει το αιώνιο ερώτημα.

Τι προηγείται η παχυσαρκία ή οι μηχανισμοί φλεγμονής;;

Ανεξάρτητα με την απάντηση στο παραπάνω ερώτημα εξάγεται το συμπέρασμα.

Η ανεύρεση κάποιας δυσανεξίας σε τροφή ή σε συστατικά τροφών (π.χ. γλουτένη σίτου) επηρεάζει αποφασιστικά στη ρύθμιση του γενικού μεταβολισμού του οργανισμού όπως και στον έλεγχο και τη σταθεροποίηση του σωματικού βάρους του κάθε ατόμου.

Η συχνότητα της αλλεργίας προς τροφές εμφανίζεται σε ποσοστό 1% του ενήλικα πληθυσμού και σε ποσοστό 7% στον παιδικό πληθυσμό.

 Η δυσανεξία προς τροφές (τροφική δυσανεξία) είναι πολύ κοινή θεωρείται ότι κάθε άτομο έχει εμφανίσει τουλάχιστον 1 φορά στη ζωή του τροφική δυσανεξία.

Η πιο ΣΥΧΝΗ ΔΥΣΑΝΕΞΙΑ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΣΤΗ ΛΑΚΤΟΖΗ (10% των Αμερικάνων).

Πρέπει να σημειωθεί ότι Η ΔΥΣΑΝΕΞΙΑ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ επίσης και σε :

1. 1.     ΧΗΜΙΚΑ ΣΥΝΤΗΡΙΤΙΚΑ – ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΑ ΤΡΟΦΩΝ – ΧΗΜΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ (Minosodium glumacte – caffeine – συνθετικά γλυκαντικά τροφών - ….. (μανιτάρια – κονσερβοποιημένα τρόφιμα – αλκοολούχα).
2. 2.     ΤΟΞΙΝΕΣ – ΙΟΓΕΝΕΙΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ – ΜΙΚΡΟΒΙΑ – ΠΑΡΑΣΙΤΑ αλλοιωμένων τροφών.
3. 3.     ΤΕΧΝΙΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ ΤΡΟΦΩΝ – ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΑ – ΕΝΙΣΧΥΤΙΚΑ ΑΡΩΜΑΤΩΝ ΓΕΥΣΕΩΝ.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Η δυσανεξία αλλά και αλλεργία προς τις διάφορες τροφές προκαλεί γενικά ερεθισμό και κινητοποίηση του ανοσολογικού συστήματος του ανθρώπινου οργανισμού (χαρακτηριστικό ποσοστό 70% του συνόλου του ανοσοποιητικού συστήματος εντοπίζεται στο γαστρεντερικό σύστημα του ανθρώπου).

Η παραγωγή ΙgG αντισωμάτων όπως και οι γενικότερες διαταραχές του μεταβολισμού (μείωση σεροτονίνης – αύξηση σακχάρου – «επιθυμία» πρόσληψης υδατανθράκων) συνδέονται άμεσα με την παχυσαρκία και αύξηση του σωματικού βάρους στο άτομο που εμφανίζει δυσανεξία αλλά και αλλεργία σε διάφορες τροφές.