Γράφει ο
Γιάννης Βασιλείου

       Στο παρόν άρθρο θα επικεντρωθούμε στον πολυσχιδή ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στα πλαίσια του ιδιαιτέρως νευραλγικού τομέα της Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Ειδικότερα, το Κοινοβούλιο λαμβάνει μέρος στη λειτουργία της Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, μέσω των ακόλουθων πέντε επιτροπών και υποεπιτροπών: α) της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων (AFET), β) της Υποεπιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (DROI), γ) της Υποεπιτροπής Ασφάλειας και Άμυνας (SEDE), δ) της Επιτροπής Ανάπτυξης (DEVE) και ε) της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου (INTA) (Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Ανάπτυξη, 2018· Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Ανθρώπινα Δικαιώματα, 2018· Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Ασφάλεια και Άμυνα, 2018· Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Διεθνές Εμπόριο, 2018· Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Εξωτερικές Υποθέσεις, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018).

       Αφετηρία μας αποτελεί η AFET, η οποία είναι αρμόδια για τη συστηματική παρακολούθηση και την ορθή εφαρμογή της Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ, σχετικά με α) την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ) και την Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ) (στο πλαίσιο αυτό η επιτροπή επικουρείται από ειδική επιτροπή ασφαλείας και άμυνας), β) την (απαραίτητη) επίβλεψη της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), γ) την εύρυθμη συνεργασία και τις σχέσεις με λοιπούς φορείς και θεσμικά όργανα της ΕΕ, με τον ΟΗΕ, καθώς και με άλλους διεθνείς οργανισμούς και διακοινοβουλευτικές συνελεύσεις για θέματα της αρμοδιότητάς της, δ) τη συμμετοχή του Κοινοβουλίου σε ειδικές αποστολές παρακολούθησης εκλογών (εφόσον παραστεί ανάγκη σε συνεργασία με άλλες αρμόδιες αντιπροσωπείες και επιτροπές), ε) την ουσιαστική ενίσχυση των πολιτικών σχέσεων με τρίτες χώρες, διαμέσου προγραμμάτων ολοκληρωμένης συνεργασίας και αρωγής ή διεθνών συμφωνιών (συμφωνίες σύνδεσης και εταιρικής σχέσης), στ) ζητήματα κράτους δικαίου, αρχών διεθνούς δικαίου, δημοκρατίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων (σ’ αυτά συμπεριλαμβάνονται και τα δικαιώματα των μειονοτήτων σε τρίτες χώρες) και επισημαίνουμε ότι στα πλαίσια αυτά η επιτροπή επικουρείται από υποεπιτροπή ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οποία πρέπει να εξασφαλίζει τη συνοχή μεταξύ του συνόλου των εξωτερικών πολιτικών της ΕΕ και της πολιτικής της ΕΕ αναφορικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, ζ) την έναρξη, παρακολούθηση και αποτελεσματική ολοκλήρωση διαπραγματεύσεων σχετικών με την προσχώρηση Ευρωπαϊκών χωρών στην ΕΕ, η) τον προγραμματισμό, τη νομοθεσία και το λεπτομερή έλεγχο των δράσεων που υλοποιούνται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μέσου για τη Δημοκρατία και τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας, του Μηχανισμού Προενταξιακής Βοήθειας, του Μηχανισμού Συμβολής στη Σταθερότητα και την Ειρήνη και του Μέσου Εταιρικής Σχέσης για συνεργασία με τρίτες χώρες και τις σχετικές πολιτικές και θ) τη στενότερη δυνατή παρακολούθηση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας (ΕΠΓ) και κυρίως των ετήσιων εκθέσεων προόδου ΕΠΓ (Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Εξωτερικές Υποθέσεις, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018· Rules of Procedure of the European Parliament/Committee on Foreign Affairs, 2018).

       Επιπλέον, η AFET παρέχει πολιτική εποπτεία και συντονίζει με εποικοδομητικό τρόπο τις εργασίες των μικτών κοινοβουλευτικών επιτροπών και των επιτροπών κοινοβουλευτικής συνεργασίας, όπως επίσης και τις εργασίες των διακοινοβουλευτικών αντιπροσωπειών και των ad hoc αντιπροσωπειών, που βέβαια εμπίπτουν στα πεδία των αρμοδιοτήτων της (Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Εξωτερικές Υποθέσεις, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018· Rules of Procedure of the European Parliament/Committee on Foreign Affairs, 2018).

       Η DROI είναι επιφορτισμένη με ζητήματα σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, την αποτελεσματικότερη δυνατή προστασία των μειονοτήτων και τη συστηματική προαγωγή των δημοκρατικών αξιών. Σημειώνουμε ότι οι αρμοδιότητές της καλύπτουν κράτη εκτός Ένωσης (Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Ανθρώπινα Δικαιώματα, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018).

       Η SEDE έχει ήδη εδραιωθεί ως κεντρικό φόρουμ, σχετικά τόσο με την ουσιαστική ενίσχυση του διαλόγου, όσο και με τη στενότερη δυνατή παρακολούθηση των εξελίξεων στα πλαίσια της ΚΠΑΑ και πιο συγκεκριμένα αναφορικά με τα θεσμικά όργανα, τις επιχειρήσεις και τις εν γένει δυνατότητες και πρωτοβουλίες της (Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Ασφάλεια και Άμυνα, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018).

       Η DEVE είναι υπεύθυνη για την αμεσότερη δυνατή προώθηση, τη συστηματική παρακολούθηση και την ορθολογική εφαρμογή της πολιτικής συνεργασίας και ανάπτυξης της ΕΕ και κυρίως για α) τον πολιτικό διάλογο με αναπτυσσόμενες χώρες διμερώς και στα πλαίσια των διεθνών οργανισμών και των διακοινοβουλευτικών φόρουμ, β) την εφαρμογή, παρακολούθηση και πρόοδο της συνεκτικότητας των πολιτικών, σχετικά με την ανάπτυξη, γ) την έμπρακτη βοήθεια και τις συμφωνίες συνεργασίας με τις αναπτυσσόμενες χώρες, με στόχο την εξάλειψη της φτώχειας, δ) την αποτελεσματική παρακολούθηση της σχέσης μεταξύ των πολιτικών των κρατών-μελών και εκείνων που εφαρμόζονται στο επίπεδο της Ένωσης και ε) την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και της χρηστής διακυβέρνησης στις αναπτυσσόμενες χώρες. Παράλληλα, είναι αρμόδια για ολόκληρη τη νομοθεσία, τον προγραμματισμό και το λεπτομερή έλεγχο των δράσεων, που διενεργούνται στα πλαίσια του Μηχανισμού Αναπτυξιακής Συνεργασίας (Development Cooperation Instrument), του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης (European Development Fund) (σε στενή συνεργασία με τα εθνικά κοινοβούλια) και του Μέσου Ανθρωπιστικής Βοήθειας (Humanitarian Aid Instrument), όπως επίσης και για όλα τα ζητήματα που σχετίζονται με την ανθρωπιστική βοήθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες και τη συγκεκριμένη πολιτική που τα διέπει (Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Ανάπτυξη, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018· Rules of Procedure of the European Parliament/Committee on Development (2018).

       Ακόμα, η Επιτροπή Ανάπτυξης είναι υπεύθυνη για θέματα σχετικά με τη Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης μεταξύ ΑΚΕ και ΕΕ (συμπεριλαμβανομένων και των σχέσεων με τους σχετικούς φορείς), για ζητήματα στα πλαίσια των Υπερπόντιων Χωρών και Εδαφών (Overseas Countries and Territories-OCTs) και για τη συμμετοχή του Κοινοβουλίου σε αποστολές παρατήρησης εκλογών, σε συνεργασία με άλλες σχετικές επιτροπές και αντιπροσωπείες όταν κριθεί απαραίτητο. Τέλος, η DEVE συντονίζει με τον αποτελεσματικότερο δυνατό τρόπο τις εργασίες των διακοινοβουλευτικών αντιπροσωπειών και των ad hoc αντιπροσωπειών που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές της (Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Ανάπτυξη, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018· Rules of Procedure of the European Parliament/Committee on Development (2018).

       Ολοκληρώνουμε με την INTA, η οποία καθίσταται υπεύθυνη για θέματα σχετικά με την καθιέρωση, την εφαρμογή και τη συστηματική παρακολούθηση της κοινής εμπορικής πολιτικής της Ένωσης και τις εξωτερικές οικονομικές σχέσεις της (Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Διεθνές Εμπόριο, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018· Rules of Procedure of the European Parliament/Committee on International Trade, 2018).

       Συγκεκριμένα, ευθύνεται για α) τις σχέσεις με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (συμπεριλαμβανομένης και της κοινοβουλευτικής του διάστασης), β) τις οικονομικές, εμπορικές και χρηματοπιστωτικές σχέσεις με περιφερειακούς οργανισμούς και τρίτες χώρες, γ) τις σχέσεις με τους αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς και τα διεθνή φόρουμ, στα πλαίσια εμπορικών ζητημάτων και με συγκεκριμένους οργανισμούς για την ταχεία και αποτελεσματική προαγωγή της περιφερειακής οικονομικής και εμπορικής ολοκλήρωσης εκτός της ΕΕ, δ) το κοινό εξωτερικό δασμολόγιο, τη διευκόλυνση του εμπορίου, τις εξωτερικές πτυχές που αφορούν τις τελωνειακές διατάξεις και την εύρυθμη διαχείριση των τελωνείων, ε) τα μέτρα τεχνικής εναρμόνισης ή τυποποίησης σε τομείς οι οποίοι διέπονται από νομικά μέσα του διεθνούς δικαίου και στ) την αποτελεσματική έναρξη, ουσιαστική παρακολούθηση, γοργή ολοκλήρωση και εξασφάλιση συνέχειας, όσον αφορά διμερείς, πολυμερείς και πλειομερείς εμπορικές συμφωνίες, οι οποίες καθορίζουν τις εμπορικές, οικονομικές και επενδυτικές σχέσεις με περιφερειακούς οργανισμούς και τρίτες χώρες (Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Διεθνές Εμπόριο, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018· Rules of Procedure of the European Parliament/Committee on International Trade, 2018).

       Τέλος, η ΙΝΤΑ έρχεται σε επαφή με όλες τις αρμόδιες διακοινοβουλευτικές και ad hoc αντιπροσωπείες, στα πλαίσια των εμπορικών και οικονομικών θεμάτων των σχέσεων με τρίτες χώρες (Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Διεθνές Εμπόριο, 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018· Rules of Procedure of the European Parliament/Committee on International Trade, 2018).

ΠΗΓΕΣ

Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Ανάπτυξη (2018), «DEVE-Ανάπτυξη», διαθέσιμο σε http://www.europarl.europa.eu/committees/el/DEVE/home.html (πρόσβαση στις 13/8/18).

Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Ανθρώπινα Δικαιώματα (2018), «DROI-Ανθρώπινα Δικαιώματα», διαθέσιμο σε http://www.europarl.europa.eu/committees/el/DROI/home.html (πρόσβαση στις 13/8/18).

Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Ασφάλεια και Άμυνα (2018), «SEDE-Ασφάλεια και Άμυνα», διαθέσιμο σε http://www.europarl.europa.eu/committees/el/SEDE/home.html (πρόσβαση στις 13/8/18).

Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Διεθνές Εμπόριο (2018), «INTA-Διεθνές Εμπόριο», διαθέσιμο σε http://www.europarl.europa.eu/committees/el/INTA/home.html (πρόσβαση στις 13/8/18).

Europa EU/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο/Επιτροπές/Εξωτερικές Υποθέσεις (2018), «AFET-Εξωτερικές Υποθέσεις», διαθέσιμο σε http://www.europarl.europa.eu/committees/el/afet/home.html (πρόσβαση στις 13/8/18).

Ευρωπαϊκή Ένωση (2018), «Εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας», διαθέσιμο σε https://europa.eu/european-union/topics/foreign-security-policy_el (πρόσβαση στις 13/8/18).

Rules of Procedure of the European Parliament/Committee on Development (2018), “Annex V: Powers and Responsibilities of Standing Committees: I. Committee on Development”, διαθέσιμο σε http://www.europarl.europa.eu/sides/getLastRules.do?language=el&reference=RESP-DEVE (πρόσβαση στις 13/8/18).

Rules of Procedure of the European Parliament/Committee on Foreign Affairs (2018), “Annex V: Powers and Responsibilities of Standing Committees: I. Committee on Foreign Affairs”, διαθέσιμο σε http://www.europarl.europa.eu/sides/getLastRules.do?language=el&reference=RESP-AFET (πρόσβαση στις 13/8/18).

Rules of Procedure of the European Parliament/Committee on International Trade (2018), “Annex V: Powers and Responsibilities of Standing Committees: III. Committee on International Trade”, διαθέσιμο σε http://www.europarl.europa.eu/sides/getLastRules.do?language=el&reference=RESP-INTA (πρόσβαση στις 13/8/18).