Α – METRO – ΕΠΕΙΑΑναλογηθήκατε ποτέ ποιο είναι το μεγαλύτερο επίτευγμα του πολιτισμού μας. Η Ακρόπολη των Αθηνών, ο λατρευτικός χώρος των Δελφών οι αθλητικές και λατρευτικές εγκαταστάσεις στην Ολυμπία, τα ερείπια των Μυκηνών, κάποιο από τα διασωθέντα αγάλματα του Φειδία ή του Πραξιτέλη ή μήπως κάποιο άλλο από τα αναρίθμητα αριστουργήματα που επιδεικνύουμε με περηφάνια στους τουρίστες.

Όλα αυτά δεν είναι παρά μόνο η βιτρίνα ενός μεγάλου πολιτισμού που δεν υπάρχει πια.  Φθαρτά από την φύση τους και πρόσθετα άχρηστα σήμερα τα άλλοτε λειτουργικά στοιχεία αυτού του μεγάλου πολιτισμού, αφού δεν εντάσσονται πλέον και δεν εξυπηρετούν τις πολιτιστικές ή θρησκευτικές ανάγκες του τόπου μας. Σήμερα δεν είναι παρά ερείπια που χρησιμεύουν μόνο για να φέρνουν συνάλλαγμα στην χώρα ενώ δεν θα ήσαν αναντικατάστατα, εάν ευρίσκετο σε εξέλιξη ένας αντάξιος εκείνου που τα δημιούργησε πολιτισμός, εφόσον ούτε τότε που εξυπηρετούσαν τις ανάγκες των ανθρώπων που τα έχτισαν εθεωρούντο αναντικατάστατα.

Ποιο είναι λοιπόν το μεγαλύτερο επίτευγμα του πολιτισμού μας, αθάνατο και λειτουργικό μέχρι τις μέρες μας; Μόνο η γλώσσα μας ικανοποιεί αυτές τις προϋποθέσεις. Αυτή η γλώσσα του Έλληνα που οικοδομήθηκε επί χιλιετίες από έναν λαό ανήσυχο και δημιουργικό και εμπλουτίσθηκε κάθε φορά που οι πολιτιστικές πιέσεις το απαιτούσαν. Από τις μονοσύλλαβες λέξεις σε μίμηση των φυσικών ήχων και φαινομένων, έως τις δομημένες με σοφία και τις πλέον σύνθετες που ικανοποιούν με αναμφισβήτητη ακρίβεια όλες τις ανθρώπινες ανάγκες για επικοινωνία και συνεννόηση, η γλώσσα μας εξελίχθηκε στο πλέον εύχρηστο εργαλείο της γνώσης και του πολιτισμού.

Γλώσσα και πολιτισμός λειτουργούν αμφίδρομα. Ο πολιτισμός πιέζει την γλώσσα να γίνει πιο εύχρηστη και ικανή να αποδώσει τα πιο σύνθετα νοήματα και η γλώσσα με την εκφραστική της δύναμη, ωθεί τον πολιτισμό προς τα εμπρός.

Αυτό λοιπόν το σοφό δημιούργημα εμείς οι Νεοέλληνες βαλθήκαμε να το ρεζιλέψουμε και να το ξεπαστρέψουμε. Τα παραδείγματα είναι άπειρα, μα σήμερα θα σταθούμε σε ένα, που ενοχλεί, κάποιους ρομαντικούς σαν κι εμένα, καθημερινά.

Είχαμε συνηθίσει να τον ονομάζουμε «ηλεκτρικό», παραλείποντας την λέξη σιδηρόδρομος. Σήμερα το νέο ηλεκτρικό υπόγειο τρένο της πρωτεύουσας, με περισσή αμετροέπεια,  το ονομάσαμε metro από την σύντμηση της Γαλλικής απόδοσης metropolitain, δηλαδή μητροπολιτικός, (και εδώ το σιδηρόδρομος παραλείπεται), με την οποία οι Γάλλοι ονόμασαν, ορθώς, τον σιδηρόδρομο που συνέδεε την μητέρα πόλη, την μητρόπολη, το φωτεινό Παρίσι, με τα προάστια του.

Αυτός ο ακρωτηριασμός προφανώς δεν ενοχλεί τα Γαλλικά αυτιά γιατί η λέξη για τους Γάλλους είναι ύστερο δάνειο χωρίς ριζικές αναμνήσεις.

Εμείς όμως στο Μετρό αναγνωρίζουμε το πρώτο συνθετικό μήτηρ της λέξης μητροπολιτικός. Έτσι λοιπόν, αν μεταφράσουμε αυτό το αντιδάνειο, τρέποντας το μακρό έψιλον σε ήτα με την μεταφορά του τονισμού από το τελικό (ο) στο αρχικό (η), καταλήγουμε στη λέξη Μήτρος, με την οποία στη χώρα μας αποκαλούσαν κάποτε στα χωριά μας τους Δημήτρηδες

Τι θα λέγατε λοιπόν, φίλοι αναγνώστες, αν ονομάζαμε έτσι για πλάκα τον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο της πόλης μας, Μήτρο; Θα του προσδίδαμε προσωπικότητα και οικειότητα.

Είναι μια καλή ευκαιρία να γελοιοποιήσουμε τους κακοποιητές της γλώσσας μας. Τι λέτε δοκιμάζουμε;