Γράφει ο
Νίκος Καλλιακμάνης

Η σημασία του Ήλιου στην εξέλιξη και διατήρηση της ζωής στην Γη είναι καίρια και καθοριστική για την διαδικασία φωτοσύνθεσης και διατήρηση θερμοκρασίας στην επιφάνεια της Γης.

Γνωστή σημασία του Ήλιου από τα προϊστορικά χρόνια και για αυτό λατρεύτηκε σαν θεότητα.

Η Ελληνική μυθολογία (Όμηρος – Ησίοδος) θεωρεί τον ήλιο γιό του Τιτάνα Υπερίωνα.

«Φοίβος», «Φωτοβόλος», «Ζωογόνος» είναι διάφορες προσωνυμίες του Ήλιου που ταυτίζεται με τον θεό Απόλλωνα στον οποίο αποδόθηκαν οι ιδιότητες του Ήλιου.

Από πλευράς γεωφυσικής ο ήλιος είναι ένα μαγνητικό ενεργό αστέρι που αποτελείται από 74% Υδρογόνο, 25% Ήλιο, 1% άλλα στοιχεία.

Το υδρογόνο αποτελεί το κύριο καύσιμο για τις θερμοπυρηνικές αντιδράσεις που παράγουν την ενέργεια που ακτινοβολεί.

Το στοιχείο ήλιο προέρχεται από προϊόντα πυρηνικής σύντηξης H2.

Υπεριώδη ακτινοβολία – (U/S) αποτελεί ένα μικρό ποσοστό της συνολικής ακτινοβολίας που διαπερνά την ατμόσφαιρα και φτάνει στην επιφάνεια της Γής.

Παρά την μικρή της ένταση η U/S ακτινοβολία προκαλεί προβλήματα στον άνθρωπο αλλά και στα διάφορα οικοσυστήματα.

Η Υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία περιλαμβάνει ακτίνες Α (UVA) και Β UVB και τα 2 είδη, προκαλούν βλάβες στο δέρμα και στους ιστούς σώματος όπως και ακτίνες Γ οι οποίες θεωρούνται πολύ επικίνδυνες για μεταλλάξεις.

Η πιο συνηθισμένη επίπτωση από την δράση της ηλιακής ακτινοβολίας είναι ΚΟΚΚΙΝΙΣΜΑ δέρματος – ΕΓΚΑΥΜΑ δέρματος. Ενώ στα φυτά μειώνει την δυνατότητα φωτοσύνθεσης. Επαναλαμβανόμενες εκθέσεις προκαλούν στον άνθρωπο γήρανση δέρματος, καταρράκτη ματιών, μείωση λειτουργικότητας ανοσοποιητικού συστήματος, καρκίνο δέρματος, αύξηση πιθανότητας λοιμώξεων – ελάττωση αποτελεσματικότητας ορισμένων εμβολίων.

Παρακάτω αναφέρονται ορισμένες συχνές ερωτήσεις με τις κατάλληλες απαντήσεις για τους ζεστούς μήνες του καλοκαιριού.

1η ΕΡΩΤΗΣΗ: Υπάρχει πιθανότητα εμφάνισης εγκαυμάτων στο δέρμα όταν ο καιρός είναι νεφελώδης, δηλαδή όταν υπάρχουν σύννεφα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Υπάρχει η πιθανότητα εγκαυμάτων παρόλο που η διέλευση της ηλιακής ακτινοβολίας μέσα από τα σύννεφα εξασθενεί.

2η ΕΡΩΤΗΣΗ: Στα μεγάλα υψόμετρα και όσο ψηλότερα ανέρχονται οι ορειβάτες μπορεί να πάθουν εγκαύματα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Βέβαια και μάλιστα όσο μεγαλύτερο είναι το υψόμετρο τόσο αυξάνει η πιθανότητα προκλήσεων ηλιακών εγκαυμάτων. Επίσης εγκαύματα προκαλούνται ακόμα και όταν τα σύννεφα είναι πολλά, σε χαμηλό ύψος, με μεγάλο πάχος.

3η ΕΡΩΤΗΣΗ: Μπορεί να πάθει κανένας εγκαύματα όταν βρίσκεται στη θάλασσα ή μέσα σε νερό πισίνας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Βέβαια. Το νερό εμποδίζει γενικώς την υπεριώδη ακτινοβολία αλλά η ακτινοβολία διεισδύει σε βάθος νερού 1 μέτρου και περισσότερο. Έτσι όταν κολυμπάμε στη θάλασσα ή στην πισίνα δεν αποκλείεται να εμφανίσουμε έγκαυμα γιατί το σώμα μας. Βρίσκεται μερικά εκατοστά κάτω από την επιφάνεια του υγρού στοιχείου.

4η ΕΡΩΤΗΣΗ: Τα παιδιά και γενικά οι μικρές ηλικίες έχουν ανάγκη μεγαλύτερης προστασίας από την ηλιακή ακτινοβολία;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Απόλυτη σωστή η άποψη αυτή. Τα παιδιά έχουν μεγάλη ευαισθησία δέρματος.

5η ΕΡΩΤΗΣΗ: Αποτελεί ανάγκη κάθε ατόμου να παραμένει εκτεθειμένο στην ηλιακή ακτινοβολία διότι με τον τρόπο αυτό παράγεται αλλά και ευνοείται από την ακτινοβολία η βιταμίνη D;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Λάθος. Γενικά ο χρόνος ενεργοποίησης και μεταβολισμού της Βιταμίνης D, είναι πολύ μικρός. Ακόμα και χωρίς ηλιοθεραπεία στο Μεσογειακά κλίματα μεταβολίζεται με την συνηθισμένη καθημερινή ηλιοφάνεια η Βιταμίνη D.

6η ΕΡΩΤΗΣΗ-ΑΠΟΡΙΑ: Ο ήλιος και η ακτινοβολία του είναι ακίνδυνες το χειμώνα και την άνοιξη;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Λάθος. Η ένταση της υπεριώδους ακτινοβολίας είναι γνωστό ότι αυξάνει με το υψόμετρο αλλά και με την ανάκλαση που υφίσταται (π.χ. χιόνι).
Έτσι, ορειβάτες, χιονοδρόμοι κινδυνεύουν και αυτοι από εγκαύματα ανεξάρτητα εποχής.

7η ΕΡΩΤΗΣΗ-ΑΠΟΡΙΑ: Το μαύρισμα του δέρματος που προκαλείται από ηλιοθεραπεία προστατεύει από επιπρόσθετα εγκαύματα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: ΟΧΙ, λάθος. Το μαύρισμα αποτελεί αντίδραση του δέρματος στην ηλιακή ακτινοβολία αλλά η παρατεταμένη έκθεση στο ήλιο αν συνεχιστεί προκαλεί εγκαύματα δηλαδή και ο «μαυρισμένος» παθαίνει εγκαύματα!!!

8η ΕΡΩΤΗΣΗ-ΑΠΟΡΙΑ: Μπορώ να παραμένω στον ήλιο για μεγάλα χρονικά διαστήματα χρησιμοποιώντας συνέχεια αντιηλιακά σκευάσματα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: ΟΧΙ είναι λάθος αυτή η άποψη. Τα αντιηλιακά σκευάσματα ανεξάρτητα του βαθμού προστασίας τους, δρούν για ορισμένο χρονικό διάστημα. Μετά από αυτό η έκθεση στον ήλιο γίνεται επικίνδυνη.

9η ΕΡΩΤΗΣΗ: Η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία επηρεάζει μόνο το δέρμα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Όχι μόνο, γνωστό είναι ότι η υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία αναπτύσσει καταρράκτη των οφθαλμών.

10η ΕΡΩΤΗΣΗ: Αν δεν αισθάνομαι θερμότητα στο σώμα μου όταν κάθομαι στον ήλιο και δεν ενοχλούμαι, μπορώ να πάθω έγκαυμα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Βέβαια γιατί η υπεριώδης ακτινοβολία δεν γίνεται αισθητή από τον ανθρώπινο οργανισμό απορροφούμενη από τα εξωτερικά στρώματα επιδερμίδας - δέρματος.

11η ΕΡΩΤΗΣΗ: Η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο είναι επικίνδυνη ανεξάρτητα ηλικίας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Βέβαια. Ειδικά το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου είναι ευαίσθητο στην υπεριώδη ακτινοβολία σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας.

12η ΕΡΩΤΗΣΗ: Για να αποφύγει κανένας τις παρενέργειες του ήλιου, πότε είναι η πιο κατάλληλη ώρα της ημέρας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Γενικά η έκθεση στον ήλιο πρέπει να αποφεύγεται μεταξύ 11π.μ. έως 4μ.μ., τις ώρες αυτές η ηλιακή ακτινοβολία εμφανίζει τη μεγαλύτερη της ένταση και οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην επιφάνεια της γης και θάλασσας.

13η ΕΡΩΤΗΣΗ: Η ηλιοθεραπεία και γενικά η έκθεση στον ήλιο πρέπει να αποφεύγονται όταν λαμβάνονται ορισμένα φάρμακα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Βέβαια και αυτό διότι ορισμένα φάρμακα όπως:
1. Αντιβιοτικά που περιέχουν τετρακυκλίνη.
2. Αντισυλληπτικά σκευάσματα που περιέχουν οιστρογόνα.
3. Φάρμακα κατά της ελονοσίας.
4. Φάρμακα που περιέχουν στην σύνθεσή τους σουλφοναμίδη.
5. Επίσης η χρήση αλοιφής (υγρής μορφής) ή κρέμας που περιέχουν αρωματικά σκευάσματα (περγαμόντο, κίτρο, αιθέρια έλαια) και χρησιμοποιούνται σε επάλειψη δέρματος σαν εντομοαπωθητικά μπορεί να προκαλέσουν όπως και οι υπόλοιπες κατηγορίες φαρμάκων που αναφέρθηκαν παραπάνω φωτοευαισθησία δέρματος με πρόκληση και εμφάνιση εγκαυμάτων.

14η ΕΡΩΤΗΣΗ: Ορισμένα νοσήματα επηρεάζονται από τον καύσωνα και την ηλιακή ακτινοβολία;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Βέβαια και αυτά είναι:
- Καρδιοαναπνευστικά νοσήματα
- Καρδιοαναπνευστική ανεπάρκεια
- Σακχαρώδης Διαβήτης
- Παθήσεις θυρεοειδή αδένα
- Αρτηριακή Υπέρταση.
Τα νοσήματα αυτά είναι γνωστό ότι επηρεάζονται από την ηλιακή ακτινοβολία και γενικά τον καύσωνα, τους θερμούς μήνες του καλοκαιριού. Αυξημένη προσοχή και προσαρμογή της δοσολογίας των φαρμάκων πρέπει να υπάρχει.

Επίσης στα άτομα με τα νοσήματα αυτά (π.χ. η λήψη διουρητικών φαρμάκων) πρέπει να αναστέλλεται ή να προσαρμόζεται το καλοκαίρι στα άτομα αυτά.