Πέμπτη
25 Απριλίου 2024
25 Απριλίου 2024
Ημερήσια ηλεκτρονική εφημερίδα, Αρ. φύλλου 4967
Ο ρόλος των καθετήρων κύστεως
Σε ορισμένες ομάδες ατόμων ο «μόνιμος» καθετηριασμός της ουροδόχου κύστεως αποτελεί «τρόπο ζωής».
Ο καθετηριασμός της ουροδόχου κύστεως και η παραμονή μόνιμου καθετήρα γίνεται σε:
α) Νευρολογικές παθήσεις – παθήσεις Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ).
β) Κακώσεις – παθήσεις Σπονδυλικής Στήλης.
γ) Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια.
δ) Σε υπερτροφία προστάτου.
ε) Σε επίσχεση ούρων.
Ο καθετηριασμός της ουροδόχου κύστεως εμφανίζει μεγάλο κίνδυνο λοιμώξεων ακόμα και μικροβιαιμίας.
Στο παρακάτω άρθρο αναφέρονται στατιστικά στοιχεία όπως και διάφοροι χειρισμοί και συμβουλές για να αποφευχθούν οι επιπλοκές του καθετηριασμού της ουροδόχου κύστεως.
- Σε ένα μήνα μετά τοποθέτηση καθετήρα ανάπτυξη μικροβιαιμίας
- Πυλονεφρίτις – απόφραξη – λιθίαση – λοιμώξεις περιγεννητικής περιοχής αποτελούν τις επιπλοκές του καθετηριασμού της κύστεως.
- Επιμόλυνση του καθετήρα στις γυναίκες γίνεται κυρίως με περιουρηθρική επινέμηση δια μέσου της επιφάνειας του καθετήρα.
- Άνδρες μόλυνση ενδαυλική μέσα από τον καθετήρα και τον ουροσυλλέκτη.
Χρονική διάρκεια καθετηριασμού
Γυναικείο φύλο
Ηλικία
Υποκείμενη, συνυπάρχουσα νόσος
Νεφρική ανεπάρκεια
ή Υπερηβικός καθετηριασμός
ή Καθετήρες τύπου προφυλακτικού τοποθέτηση
ή Διαλείποντες καθετηριασμοί
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
1. Ποσοστό 28% ασθενών νοσοκομείου υποβάλλονται σε καθετηριασμό, ουροδόχου κύστεως διαμέσου ουρήθρας.
2. ΧΩΡΙΣ ΥΠΑΡΞΗ ΕΝΔΕΙΞΕΩΝ ΚΑΘΕΤΗΡΙΑΣΜΟΥ ποσοστό 41%. Στις μονάδες Εντατικής Μονάδας Θεραπείας σε ποσοστό 58% των αρρώστων παθολογικών ασθενειών.
Αποτέλεσμα Λοίμωξη από Gram-.
3. ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ > αποτελεί το 40% συνόλου ενδονοσοκομειακών Λοιμώξεων.
Ο Πυρετός από καθετήρα αναφέρεται 1η φορά το 19ο αιώνα στη δεκαετία του 1950 αξιολογήθηκαν τα πρώτα επιδημιολογικά στοιχεία και προτείνεται η κλειστή παροχέτευση των ούρων.
4. Στο ΣΥΝΟΛΟ ΤΩΝ ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΩΝ 80% είναι απόρροια καθετήρα ουροδόχου κύστης.
5. Από τους νοσηλευόμενους σαν σύνολο σε Νοσοκομείο σε ποσοστό 18 – 25% ασθενείς με καθετήρα 3 – 10% → εμφανίζουν λοίμωξη ουροποιητικού. Θεωρείται ότι το σύνολο των ασθενών του καθετηριασμού θα έχει μικροβιουρία ακόμα και μετά 1 μήνα.
Ασθενείς με νοσοκομειακή λοίμωξη εμφανίζουν x 3 θνητότητα από ασθενείς χωρίς ουρολοίμωξη λόγω αυξημένου κινδύνου μικροβιαιμίας, σηψαιμίας.
Αναφέρεται ότι μετά από καθετηριασμό ουροδόχου κύστης τα μεγάλης ηλικίας άτομα εμφανίζουν οξεία πυελονεφρίτιδα (από την ύπαρξη καθετήρα και μάλιστα αυτή χωρίς πυρετό).
6. Τα στελέχη των μικροβίων που ευθύνονται για τις νοσοκομιακές λοιμώξεις πολύ συχνά εμφανίζουν πολυανθεκτικά στελέχη και είναι πολύ εύκολη η μετάδοση μεταξύ των ασθενών διαμέσου του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού (παράλειψη τήρησης κανόνων υγιεινής όπως συχνό σχολαστικό πλύσιμο χεριών – αλλαγή γαντιών – αλλαγή ειδικών στολών χειρουργείου – θαλάμων).
7. Διαλείποντας καθετηριασμός κύστεως 1 – 2% εφαρμόζεται σε διαταραχές κινητικότητας ουροδόχου κύστεως (π.χ. σκλήρυνση κατά πλάκας).
Η φιλοσοφία του καθετηριασμού αυτού είναι ότι οι λίγοι μικροοργανισμοί που πιθανόν εισάγονται στην κύστη απομακρύνονται με τη ροή των ούρων.
8. Στα ανοικτά συστήματα παροχέτευσης ούρων μικροβιουρία εντός 2-3 ημερών εμφανίζεται μετά την τοποθέτηση του καθετήρα. Στο κλειστό σύστημα καθετήρα-ουροσυλλέκτη ποσοστό 50% των ασθενών θα εμφανίσει μικροβιουρία σε 10-14 ημέρες.
Μεταφορά μικροβίων από καθετήρα → κύστη.
Γυναίκες ♀ > περιουρηθρική επιμόλυνση γίνεται από την χλωρίδα του εντέρου, φτάνει στην κύστη από την εξωτερική επιφάνεια καθετήρα. Μακροχρόνια παραμονή του καθετήρα ευνοεί την ανάπτυξη μίας βλεννώδους μεμβράνης μεταξύ καθετήρα και βλεννογόνου κύστεως σχηματισμός Biofilm* που αποτελεί κατάλληλο περιβάλλον ανάπτυξης μικροβίων.
Άνδρες ♂ Η επιμόλυνση αρχίζει από τον ουροσυλλέκτη με εξωγενές μικρόβιο που φτάνει στην ουροδόχο κύστη διαμέσου του καθετήρα.
Επίσης η συχνή διάνοιξη του συνδετικού σημείου του καθετήρα με ουροσυλλέκτη για να πραγματοποιηθούν εξετάσεις (Γενική ούρων – ουροκαλλιέργιες – πλύσεις ουροδόχου κύστης) προάγει την ανάπτυξη μικροβίων εντός συστήματος.
Ο προσεκτικός και σχολαστικός καθαρισμός απολύμανση του έξω στομίου ουρήθρας – περιουρηθρικής περιοχής – περινέου πρέπει να γίνεται.
Ποσοστό 20% ατόμων αποικίζονται άμεσα με μικρόβια κατά τον καθετηριασμό ουροδόχου κύστεως
Τα πιο συνηθισμένα μικρόβια είναι : Gram- → Esh. Coli → Klembsiella → Enterobacter → Serratia → Staplylococcus epidermidis → staphylococcus aureus → Proteus → Streptococcus faecalis.
Επιλοίμωξη μπορεί να συμβεί εξωγενώς (από άλλους ασθενείς, από το υγειονομικό προσωπικό, από μη αποστειρωμένο υλικό).
Συνήθη μικρόβια επιμόλυνσης:
- Staphylococcus
- Serratia Marceuscens
- Burkholderia (Pseudomonas cepakir)
- Staphylococcus maltophilus.
Ο χρόνος του καθετηριασμού της ουροδόχου κύστης επιβαρύνει πολύ τους κινδύνους ουρολοίμωξης.
Έτσι, καθετηριασμός ουροδόχου κύστεως > 30 ημέρες εμφανίζει συχνότητα μικροβιαμίας ≈ 100% με παρουσία πολλαπλών μικροβίων όπως:
- Pseudomonas aeruginusa
- Proteus mirabilis
- Bovidencia stuartii
- Morganella morgam
- Acinotobacter baumanni
Ορισμένα από τα μικρόβια αυτά έχουν την δυνατότητα διάσπασης της αμμωνίας των ούρων μέσω της παραγόμενης ουρεάσης και σχηματισμού ενδοαυλικών ασβεστώσεων που αποτελούν λιθογόνους πυρήνες (πυρήνες δημιουργίας λίθων) και τραυματισμού κατά την αφαίρεση του καθετήρα.
ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ BIOFILM*
Αυτά σχηματίζονται κάθε φορά που ένα ξένο σώμα έρχεται σε επαφή με ούρα ή αίμα.
Το ξένο σώμα προσροφά πρωτεΐνες από τα βιολογικά υγρά δημιουργώντας έτσι ευνοϊκές συνθήκες για την προσκόλληση των μικροβίων τα οποία μετά τη προσκόλληση εκκρίνουν εξωκυττάρια ουσία (πολυσακχαρίτη), εύκολα πολλαπλασιάζονται και απελευθερώνονται στο περιβάλλον.
Παράγοντες όπως επιφάνεια, σύσταση επιφάνειας – προσκόλληση, συμπεριφορά μικροβίων, κλινική κατάσταση του αρρώστου, επηρεάζουν τη δημιουργία, εξέλιξη biofilm.
Τα Biofilms αποτελούνται από 3 στοιβάδες.
- Λεπτό στρώμα που προσκολλάται στην επιφάνεια ιστού ή του βιολογικού υλικού.
- Βασική μεμβράνη στην οποία συνδέονται τα μικρόβια.
- Επιφανειακή μεμβράνη : εξωτερικό στρώμα από το οποίο τα μικρόβια απελευθερώνονται και διασπείρονται στους πέριξ ιστούς.
Τα biofilms υφίστανται φαινοτυπική διαφοροποίηση συγκριτικά με τα αντίστοιχα των ούρων.
Τα μικρόβια των biofilms ενεργοποιούν πολλά γονίδια που μεταλλάσουν το τοίχωμα του κυττάρου και πολλούς υποδοχείς πάνω σε αυτά, καθιστώντας με τον τρόπο αυτό πιο ανθεκτικά τα μικρόβια στα αντιβιοτικά.
Όλα τα παραπάνω δίνουν μηνύματα αλλαγής καθετήρα πριν εκδηλωθεί με κλινικά συμπτώματα η λοίμωξη των ούρων.
* Γενικά το BIOFILM (ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ) είναι λεπτό περίβλημα το οποίο αποτελείται από μικρόβια που είναι στερεωμένα με υγρή συγκολλητική ουσία και το οποίο καλύπτει βλεννογόνους αλλά και καθετήρες και στενς. Το περίβλημα αυτό καθιστά ανθεκτικά τα μικρόβια στην φαγοκύττωση και στην καταστροφή τους από τα αντιβιοτικά.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
(παράγοντες που αποτελούν αυξημένους κινδύνους ανάπτυξης ουρολοιμώξεων σε ασθενείς με καθετήρα ουροδόχου κύστεως).
1. Χρονική διάρκεια καθετήρα (ευθέως ανάλογη της συχνότητας εμφάνισης ουρολοιμώξεων).
2. Γυναικείο φύλο (πιο ευάλωτο)
3. Ύπαρξη υποκείμενης νόσου
4. Ηλικία > 50 ετών
5. Μη χορήγηση κατάλληλων αντιβιοτικών
6. Σακχαρώδης Διαβήτης
7. Έκπτωση νεφρικής λειτουργίας (κρεατινίνη ορού > 2,0mg/dL)
8. Ακράτεια κοπράνων
9. Ακράτεια ούρων
10. Μη τήρηση άσηπτων συνθηκών στους χειρισμούς του ουροκαθετήρα.
Η ΠΟΛΛΕΣ ΦΟΡΕΣ ΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΥΡΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΕΤΗΡΑ, ΠΑΡΕΡΧΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΛΗΨΗ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΗΜΕΙΩΘΕΙ ΟΤΙ ΠΟΣΟΣΤΟ 10%-25% ΤΩΝ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙ ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ (μικροβιαιμία – σηψαιμία – πυρετός).
ΕΙΔΙΚΑ ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΗΛΙΚΙΕΣ ΜΕ ΥΠΑΡΞΗ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗΣ ΟΥΡΟΠΑΘΕΙΑΣ (νεφρολιθίαση – υπερτροφία προστάτη).
Αν ο καθετήρας αφαιρεθεί μετά 4-5 ημέρες μετά την τοποθέτησή του
↓ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΩΝ
ΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ΣΤΟ 80%!!!
ΥΠΕΡΗΒΙΚΟΣ ΚΑΘΕΤΗΡΙΑΣΜΟΣ ΚΥΣΤΕΩΣ
Γίνεται αν απαιτείται διατήρηση ουροκαθετήρων > 2 εβδομάδες. Ο καθετηριασμός αυτός, προκαλεί:
• Λιγότερο πόνο, δυσφορία.
• Λιγότερες παρενέργειες όπως:
- Διάβρωση βαλάνου
- Προστατίτιδα
- Επιδιδυμίτιδα
- Δημιουργία στενωμάτων ουρήθρας.
ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΑΘΕΤΗΡΙΑΣΜΟΥ ΚΥΣΤΗΣ (εφ’ όσον κριθεί αναγκαία)
Σχολαστικοί κανόνες αντισηψίας όπως:
- Αποστειρωμένα γάντια – χειρουργικό πεδίο – λαβίδες – απολύμανση των γύρω ιστών – αποστειρωμένου λιπαντικού χρήση, καθετήρας με μικρότερη δυνατή διάμετρο (αποφυγή βλαβών ουροθηλίου).
ΠΕΡΙ ΚΑΘΕΤΗΡΩΝ
- Καθετήρες τύπου Latex χρησιμοποιούνται για < 5 μέρες (αν το άτομο δεν είναι αλλεργικό στο Latex).
- Καθετήρες σιλικόνης μακράς διάρκειας για περισσότερο χρόνο.
- Οι διάφορες τεχνικές επικάλυψης καθετήρων (ο οξείδιο του αργύρου δεν φαίνεται να καθυστερεί μη μικροβιουρία – η επίστρωση του καθετήρα με κράματα αργύρου δρα καλύτερα. Επίσης εμποτισμένοι με αντιμικροβιακές ουσίες (κινιλόνη – γλυκονική χλωρεξιδίνη) καθετήρες εμφανίζουν αποτελεσματικότητα έναντι μικροβιακών λοιμώξεων αλλά θεωρητικά αναπτύσσουν πιο γρήγορα ανθεκτικά στελέχη μικροβίων.
Εφαρμογή κλειστού συστήματος καθετήρα – ουροσυλλέκτη μπορεί να μειώσει κατά 50% τις ουρολοιμώξεις αρκεί να τηρούνται ορισμένοι κανόνες όπως:
- Απολύμανση καθετήρα, ουροσυλλέκτη στην αρχική τοποθέτηση.
- Λήψη ούρων από ανάλογο στόμιο που απολυμαίνεται πριν και μετά την λήψη δείγματος ούρων για εξέταση.
- Αντικατάσταση του συνόλου συστήματος σε περίπτωση διαρροής ή επιμόλυνσης.
- Συχνή εκκένωση του ουροσυλλέκτη από την ειδική βαλβίδα ούτως ώστε να διατηρείται το επίπεδο των ούρων μέσα σε αυτό σε επίπεδο χαμηλότερο από εκείνο της ουροδόχου κύστεως, ώστε να αποφεύγεται η παλινδρόμηση των ούρων.
Για την ΙΔΑΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΙΟΥΡΗΣΗ 100/Ml/ωριαίως.
ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ – ΧΡΗΣΗ ΚΑΘΕΤΗΡΩΝ
Η λήψη αντιβιοτικών κατά την εισαγωγή του καθετήρα εξακολουθεί να διχάζει τους γιατρούς.
Σε άτομα υψηλού κινδύνου (μεγάλης ηλικίας, άτομα υπό ανοσοκαταστολή – διαβητικούς) μπορεί να συζητηθεί.
Οι διουρηθρικές επεμβάσεις πρέπει να καλύπτονται από αντιβιοτικά όπως επίσης και μετά την εγχειρητική, εμφύτευση προσθετικών υλικών (big-tail).
Επειδή η εμφάνιση μικροβιουρίας μετά την αφαίρεση καθετήρα που παρατηρείται συχνά πρέπει να θεραπεύεται (αν και χωρίς συμπτώματα) σε χρόνο παραμονής καθετήρα > 3 μέρες κυρίως σε ευπαθείς ομάδες (ηλικιωμένους σακχαροδιαβητικούς).
Τελευταία η εφαρμογή παραγόντων (εναιώριμα E. Coli – ναλουρονικού οξέος) σε περιοδική έγχυση στην ουροδόχο κύστη φαίνεται να μειώνει την συχνότητα των ουρολοιμώξεων αυτό το θέμα βρίσκεται υπό διερεύνηση.
Γράφει ο
Νίκος Καλλιακμάνης
Νίκος Καλλιακμάνης
Ο καθετηριασμός της ουροδόχου κύστεως και η παραμονή μόνιμου καθετήρα γίνεται σε:
α) Νευρολογικές παθήσεις – παθήσεις Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ).
β) Κακώσεις – παθήσεις Σπονδυλικής Στήλης.
γ) Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια.
δ) Σε υπερτροφία προστάτου.
ε) Σε επίσχεση ούρων.
Ο καθετηριασμός της ουροδόχου κύστεως εμφανίζει μεγάλο κίνδυνο λοιμώξεων ακόμα και μικροβιαιμίας.
Στο παρακάτω άρθρο αναφέρονται στατιστικά στοιχεία όπως και διάφοροι χειρισμοί και συμβουλές για να αποφευχθούν οι επιπλοκές του καθετηριασμού της ουροδόχου κύστεως.
- Σε ένα μήνα μετά τοποθέτηση καθετήρα ανάπτυξη μικροβιαιμίας
- Πυλονεφρίτις – απόφραξη – λιθίαση – λοιμώξεις περιγεννητικής περιοχής αποτελούν τις επιπλοκές του καθετηριασμού της κύστεως.
- Επιμόλυνση του καθετήρα στις γυναίκες γίνεται κυρίως με περιουρηθρική επινέμηση δια μέσου της επιφάνειας του καθετήρα.
- Άνδρες μόλυνση ενδαυλική μέσα από τον καθετήρα και τον ουροσυλλέκτη.
Χρονική διάρκεια καθετηριασμού
Γυναικείο φύλο
Ηλικία
Υποκείμενη, συνυπάρχουσα νόσος
Νεφρική ανεπάρκεια
ή Υπερηβικός καθετηριασμός
ή Καθετήρες τύπου προφυλακτικού τοποθέτηση
ή Διαλείποντες καθετηριασμοί
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
1. Ποσοστό 28% ασθενών νοσοκομείου υποβάλλονται σε καθετηριασμό, ουροδόχου κύστεως διαμέσου ουρήθρας.
2. ΧΩΡΙΣ ΥΠΑΡΞΗ ΕΝΔΕΙΞΕΩΝ ΚΑΘΕΤΗΡΙΑΣΜΟΥ ποσοστό 41%. Στις μονάδες Εντατικής Μονάδας Θεραπείας σε ποσοστό 58% των αρρώστων παθολογικών ασθενειών.
Αποτέλεσμα Λοίμωξη από Gram-.
3. ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ > αποτελεί το 40% συνόλου ενδονοσοκομειακών Λοιμώξεων.
Ο Πυρετός από καθετήρα αναφέρεται 1η φορά το 19ο αιώνα στη δεκαετία του 1950 αξιολογήθηκαν τα πρώτα επιδημιολογικά στοιχεία και προτείνεται η κλειστή παροχέτευση των ούρων.
4. Στο ΣΥΝΟΛΟ ΤΩΝ ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΩΝ 80% είναι απόρροια καθετήρα ουροδόχου κύστης.
5. Από τους νοσηλευόμενους σαν σύνολο σε Νοσοκομείο σε ποσοστό 18 – 25% ασθενείς με καθετήρα 3 – 10% → εμφανίζουν λοίμωξη ουροποιητικού. Θεωρείται ότι το σύνολο των ασθενών του καθετηριασμού θα έχει μικροβιουρία ακόμα και μετά 1 μήνα.
Ασθενείς με νοσοκομειακή λοίμωξη εμφανίζουν x 3 θνητότητα από ασθενείς χωρίς ουρολοίμωξη λόγω αυξημένου κινδύνου μικροβιαιμίας, σηψαιμίας.
Αναφέρεται ότι μετά από καθετηριασμό ουροδόχου κύστης τα μεγάλης ηλικίας άτομα εμφανίζουν οξεία πυελονεφρίτιδα (από την ύπαρξη καθετήρα και μάλιστα αυτή χωρίς πυρετό).
6. Τα στελέχη των μικροβίων που ευθύνονται για τις νοσοκομιακές λοιμώξεις πολύ συχνά εμφανίζουν πολυανθεκτικά στελέχη και είναι πολύ εύκολη η μετάδοση μεταξύ των ασθενών διαμέσου του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού (παράλειψη τήρησης κανόνων υγιεινής όπως συχνό σχολαστικό πλύσιμο χεριών – αλλαγή γαντιών – αλλαγή ειδικών στολών χειρουργείου – θαλάμων).
7. Διαλείποντας καθετηριασμός κύστεως 1 – 2% εφαρμόζεται σε διαταραχές κινητικότητας ουροδόχου κύστεως (π.χ. σκλήρυνση κατά πλάκας).
Η φιλοσοφία του καθετηριασμού αυτού είναι ότι οι λίγοι μικροοργανισμοί που πιθανόν εισάγονται στην κύστη απομακρύνονται με τη ροή των ούρων.
8. Στα ανοικτά συστήματα παροχέτευσης ούρων μικροβιουρία εντός 2-3 ημερών εμφανίζεται μετά την τοποθέτηση του καθετήρα. Στο κλειστό σύστημα καθετήρα-ουροσυλλέκτη ποσοστό 50% των ασθενών θα εμφανίσει μικροβιουρία σε 10-14 ημέρες.
Μεταφορά μικροβίων από καθετήρα → κύστη.
Γυναίκες ♀ > περιουρηθρική επιμόλυνση γίνεται από την χλωρίδα του εντέρου, φτάνει στην κύστη από την εξωτερική επιφάνεια καθετήρα. Μακροχρόνια παραμονή του καθετήρα ευνοεί την ανάπτυξη μίας βλεννώδους μεμβράνης μεταξύ καθετήρα και βλεννογόνου κύστεως σχηματισμός Biofilm* που αποτελεί κατάλληλο περιβάλλον ανάπτυξης μικροβίων.
Άνδρες ♂ Η επιμόλυνση αρχίζει από τον ουροσυλλέκτη με εξωγενές μικρόβιο που φτάνει στην ουροδόχο κύστη διαμέσου του καθετήρα.
Επίσης η συχνή διάνοιξη του συνδετικού σημείου του καθετήρα με ουροσυλλέκτη για να πραγματοποιηθούν εξετάσεις (Γενική ούρων – ουροκαλλιέργιες – πλύσεις ουροδόχου κύστης) προάγει την ανάπτυξη μικροβίων εντός συστήματος.
Ο προσεκτικός και σχολαστικός καθαρισμός απολύμανση του έξω στομίου ουρήθρας – περιουρηθρικής περιοχής – περινέου πρέπει να γίνεται.
Ποσοστό 20% ατόμων αποικίζονται άμεσα με μικρόβια κατά τον καθετηριασμό ουροδόχου κύστεως
Τα πιο συνηθισμένα μικρόβια είναι : Gram- → Esh. Coli → Klembsiella → Enterobacter → Serratia → Staplylococcus epidermidis → staphylococcus aureus → Proteus → Streptococcus faecalis.
Επιλοίμωξη μπορεί να συμβεί εξωγενώς (από άλλους ασθενείς, από το υγειονομικό προσωπικό, από μη αποστειρωμένο υλικό).
Συνήθη μικρόβια επιμόλυνσης:
- Staphylococcus
- Serratia Marceuscens
- Burkholderia (Pseudomonas cepakir)
- Staphylococcus maltophilus.
Ο χρόνος του καθετηριασμού της ουροδόχου κύστης επιβαρύνει πολύ τους κινδύνους ουρολοίμωξης.
Έτσι, καθετηριασμός ουροδόχου κύστεως > 30 ημέρες εμφανίζει συχνότητα μικροβιαμίας ≈ 100% με παρουσία πολλαπλών μικροβίων όπως:
- Pseudomonas aeruginusa
- Proteus mirabilis
- Bovidencia stuartii
- Morganella morgam
- Acinotobacter baumanni
Ορισμένα από τα μικρόβια αυτά έχουν την δυνατότητα διάσπασης της αμμωνίας των ούρων μέσω της παραγόμενης ουρεάσης και σχηματισμού ενδοαυλικών ασβεστώσεων που αποτελούν λιθογόνους πυρήνες (πυρήνες δημιουργίας λίθων) και τραυματισμού κατά την αφαίρεση του καθετήρα.
ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ BIOFILM*
Αυτά σχηματίζονται κάθε φορά που ένα ξένο σώμα έρχεται σε επαφή με ούρα ή αίμα.
Το ξένο σώμα προσροφά πρωτεΐνες από τα βιολογικά υγρά δημιουργώντας έτσι ευνοϊκές συνθήκες για την προσκόλληση των μικροβίων τα οποία μετά τη προσκόλληση εκκρίνουν εξωκυττάρια ουσία (πολυσακχαρίτη), εύκολα πολλαπλασιάζονται και απελευθερώνονται στο περιβάλλον.
Παράγοντες όπως επιφάνεια, σύσταση επιφάνειας – προσκόλληση, συμπεριφορά μικροβίων, κλινική κατάσταση του αρρώστου, επηρεάζουν τη δημιουργία, εξέλιξη biofilm.
Τα Biofilms αποτελούνται από 3 στοιβάδες.
- Λεπτό στρώμα που προσκολλάται στην επιφάνεια ιστού ή του βιολογικού υλικού.
- Βασική μεμβράνη στην οποία συνδέονται τα μικρόβια.
- Επιφανειακή μεμβράνη : εξωτερικό στρώμα από το οποίο τα μικρόβια απελευθερώνονται και διασπείρονται στους πέριξ ιστούς.
Τα biofilms υφίστανται φαινοτυπική διαφοροποίηση συγκριτικά με τα αντίστοιχα των ούρων.
Τα μικρόβια των biofilms ενεργοποιούν πολλά γονίδια που μεταλλάσουν το τοίχωμα του κυττάρου και πολλούς υποδοχείς πάνω σε αυτά, καθιστώντας με τον τρόπο αυτό πιο ανθεκτικά τα μικρόβια στα αντιβιοτικά.
Όλα τα παραπάνω δίνουν μηνύματα αλλαγής καθετήρα πριν εκδηλωθεί με κλινικά συμπτώματα η λοίμωξη των ούρων.
* Γενικά το BIOFILM (ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ) είναι λεπτό περίβλημα το οποίο αποτελείται από μικρόβια που είναι στερεωμένα με υγρή συγκολλητική ουσία και το οποίο καλύπτει βλεννογόνους αλλά και καθετήρες και στενς. Το περίβλημα αυτό καθιστά ανθεκτικά τα μικρόβια στην φαγοκύττωση και στην καταστροφή τους από τα αντιβιοτικά.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
(παράγοντες που αποτελούν αυξημένους κινδύνους ανάπτυξης ουρολοιμώξεων σε ασθενείς με καθετήρα ουροδόχου κύστεως).
1. Χρονική διάρκεια καθετήρα (ευθέως ανάλογη της συχνότητας εμφάνισης ουρολοιμώξεων).
2. Γυναικείο φύλο (πιο ευάλωτο)
3. Ύπαρξη υποκείμενης νόσου
4. Ηλικία > 50 ετών
5. Μη χορήγηση κατάλληλων αντιβιοτικών
6. Σακχαρώδης Διαβήτης
7. Έκπτωση νεφρικής λειτουργίας (κρεατινίνη ορού > 2,0mg/dL)
8. Ακράτεια κοπράνων
9. Ακράτεια ούρων
10. Μη τήρηση άσηπτων συνθηκών στους χειρισμούς του ουροκαθετήρα.
Η ΠΟΛΛΕΣ ΦΟΡΕΣ ΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΥΡΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΕΤΗΡΑ, ΠΑΡΕΡΧΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΛΗΨΗ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΗΜΕΙΩΘΕΙ ΟΤΙ ΠΟΣΟΣΤΟ 10%-25% ΤΩΝ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙ ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ (μικροβιαιμία – σηψαιμία – πυρετός).
ΕΙΔΙΚΑ ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΗΛΙΚΙΕΣ ΜΕ ΥΠΑΡΞΗ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗΣ ΟΥΡΟΠΑΘΕΙΑΣ (νεφρολιθίαση – υπερτροφία προστάτη).
Αν ο καθετήρας αφαιρεθεί μετά 4-5 ημέρες μετά την τοποθέτησή του
↓ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΩΝ
ΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ΣΤΟ 80%!!!
ΥΠΕΡΗΒΙΚΟΣ ΚΑΘΕΤΗΡΙΑΣΜΟΣ ΚΥΣΤΕΩΣ
Γίνεται αν απαιτείται διατήρηση ουροκαθετήρων > 2 εβδομάδες. Ο καθετηριασμός αυτός, προκαλεί:
• Λιγότερο πόνο, δυσφορία.
• Λιγότερες παρενέργειες όπως:
- Διάβρωση βαλάνου
- Προστατίτιδα
- Επιδιδυμίτιδα
- Δημιουργία στενωμάτων ουρήθρας.
ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΑΘΕΤΗΡΙΑΣΜΟΥ ΚΥΣΤΗΣ (εφ’ όσον κριθεί αναγκαία)
Σχολαστικοί κανόνες αντισηψίας όπως:
- Αποστειρωμένα γάντια – χειρουργικό πεδίο – λαβίδες – απολύμανση των γύρω ιστών – αποστειρωμένου λιπαντικού χρήση, καθετήρας με μικρότερη δυνατή διάμετρο (αποφυγή βλαβών ουροθηλίου).
ΠΕΡΙ ΚΑΘΕΤΗΡΩΝ
- Καθετήρες τύπου Latex χρησιμοποιούνται για < 5 μέρες (αν το άτομο δεν είναι αλλεργικό στο Latex).
- Καθετήρες σιλικόνης μακράς διάρκειας για περισσότερο χρόνο.
- Οι διάφορες τεχνικές επικάλυψης καθετήρων (ο οξείδιο του αργύρου δεν φαίνεται να καθυστερεί μη μικροβιουρία – η επίστρωση του καθετήρα με κράματα αργύρου δρα καλύτερα. Επίσης εμποτισμένοι με αντιμικροβιακές ουσίες (κινιλόνη – γλυκονική χλωρεξιδίνη) καθετήρες εμφανίζουν αποτελεσματικότητα έναντι μικροβιακών λοιμώξεων αλλά θεωρητικά αναπτύσσουν πιο γρήγορα ανθεκτικά στελέχη μικροβίων.
Εφαρμογή κλειστού συστήματος καθετήρα – ουροσυλλέκτη μπορεί να μειώσει κατά 50% τις ουρολοιμώξεις αρκεί να τηρούνται ορισμένοι κανόνες όπως:
- Απολύμανση καθετήρα, ουροσυλλέκτη στην αρχική τοποθέτηση.
- Λήψη ούρων από ανάλογο στόμιο που απολυμαίνεται πριν και μετά την λήψη δείγματος ούρων για εξέταση.
- Αντικατάσταση του συνόλου συστήματος σε περίπτωση διαρροής ή επιμόλυνσης.
- Συχνή εκκένωση του ουροσυλλέκτη από την ειδική βαλβίδα ούτως ώστε να διατηρείται το επίπεδο των ούρων μέσα σε αυτό σε επίπεδο χαμηλότερο από εκείνο της ουροδόχου κύστεως, ώστε να αποφεύγεται η παλινδρόμηση των ούρων.
Για την ΙΔΑΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΙΟΥΡΗΣΗ 100/Ml/ωριαίως.
ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ – ΧΡΗΣΗ ΚΑΘΕΤΗΡΩΝ
Η λήψη αντιβιοτικών κατά την εισαγωγή του καθετήρα εξακολουθεί να διχάζει τους γιατρούς.
Σε άτομα υψηλού κινδύνου (μεγάλης ηλικίας, άτομα υπό ανοσοκαταστολή – διαβητικούς) μπορεί να συζητηθεί.
Οι διουρηθρικές επεμβάσεις πρέπει να καλύπτονται από αντιβιοτικά όπως επίσης και μετά την εγχειρητική, εμφύτευση προσθετικών υλικών (big-tail).
Επειδή η εμφάνιση μικροβιουρίας μετά την αφαίρεση καθετήρα που παρατηρείται συχνά πρέπει να θεραπεύεται (αν και χωρίς συμπτώματα) σε χρόνο παραμονής καθετήρα > 3 μέρες κυρίως σε ευπαθείς ομάδες (ηλικιωμένους σακχαροδιαβητικούς).
Τελευταία η εφαρμογή παραγόντων (εναιώριμα E. Coli – ναλουρονικού οξέος) σε περιοδική έγχυση στην ουροδόχο κύστη φαίνεται να μειώνει την συχνότητα των ουρολοιμώξεων αυτό το θέμα βρίσκεται υπό διερεύνηση.
