Γράφει ο
Ιωάννης Ασλανίδης

Όταν, στον ελληνικό χώρο, οι ειδήμονες καθηγητές γλωσσολόγοι, ιστορικοί κ.λπ. πολλές φορές ομιλούν για την ομορφιά και την τελειότητα της Ελληνικής γλώσσας και τον ρόλο αυτής στην διαμόρφωση των Ευρωπαϊκών γλωσσών, και όχι μόνον, από ορισμένους κύκλους θεωρείται υπερβολή, που υπαγορεύεται λένε, από υπέρμετρη αγάπη για το αντικείμενό τους. Πολλές φορές μάλιστα κάθε προσπάθεια διατήρησης ή προβολής της γλώσσας μας, αντιμετωπίζεται από τους κύκλους αυτούς με ειρωνεία και με χαρακτηρισμούς της μορφής του «καθαρευουσιάνου» ή ακόμη του «εθνικιστή» ή της «έλλειψης προοδευτικότητας». Η δε κυνικότης των κύκλων αυτών φθάνει στο σημείο να χαρακτηρίζουν αυτή την γλώσσα, την Μήτρα όλων των ευρωπαϊκών γλωσσών και όχι μόνον, ως <<νεκρή γλώσσα>>. Αυτό είναι μία παγκόσμια πρωτοτυπία, Έλληνες να υποβαθμίζουν έτσι, το κορυφαίο αυτό μέρος του πολιτισμού μας, που είναι η γλώσσα μας.

Ας δούμε όμως την αλήθεια και τον ρόλο της ελληνικής γλώσσας, τροφού των άλλων γλωσσών, από μαρτυρίες και τεκμηριωμένες δικαιολογητικές σκέψεις.

- Όλες οι τέχνες και οι επιστήμες γεννήθηκαν, αναπτύχθηκαν και ακόμη διευθύνονται από το ελληνικό λεξιλόγιο. Η ελληνική γλώσσα τροφοδοτεί όλες εκείνες της υψηλής πνευματικότητας λέξεις, που μπορούν να εκφράσουν όλες τις αφηρημένες έννοιες. Χωρίς καμία εξαίρεση σε όλες τις ευρωπαϊκές (και όχι μόνο) γλώσσες, ακόμη και η πλειοψηφία της καθημερινής ομιλίας εμπεριέχει ελληνικής προελεύσεως λέξεις. Αναφέρομαι σε χιλιάδες λέξεων που στο πρώτο άκουσμα των δεν μπορούν να αναγνωρισθούν ως ελληνικές, λόγω της αλλοιώσεως, που έχουν υποστεί στο χρόνο ή λόγω του ότι, προέρχονται από αρχαιοελληνικές λέξεις ή ονόματα που οι σύγχρονοι Έλληνες αδυνατούν ν’ αναγνωρίσουν.

Η λεξιλογική ανάλυση, που είναι η ετυμολογική και ιστορική ανάλυση μιας λέξεως, φανερώνει τον αρχαίο αλλά οικείο ελληνικό λόγο. Πολλές φορές, αυτές οι ελληνικές πρωτολέξεις δηλ. αυθεντικές ελληνικές λέξεις, επιστρέφουν στην ομιλούμενη ελληνική γλώσσα ως ξένες. Είναι τα λεγόμενα αναδάνεια. Μπορούμε ακόμη να δούμε ότι, όχι μόνο οι ελληνικές λέξεις αλλά και η Ελληνική μυθολογία και η Ιστορία έχουν εμπλουτίσει τις δυτικές γλώσσες με όρους και νοήματα, των οποίων, τις περισσότερες φορές αγνοούμε την ελληνική προέλευση.

- Ονόματα όπως Ιβηρία, Ιταλία, Αίγυπτος, Αιθιοπία, Ισπανία, Κέλτες, Λισαβόνα έχουν ελληνική προέλευση.
- Λέξεις όπως:
zante (σεϊντ) = ζάντες, προέρχεται από την αρχαία λέξη «Άντυγες», από τις ρόδες των αρχαίων αρμάτων.
tour (τουρ) = γύρος, περιοδεία, περιοδεύω, ελληνικά λέμε τουρισμός, προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη ‘τόρνος’ = κύκλος, περιφέρεια.
- Δεν πρέπει να αγνοούμε το γεγονός ότι παλαιότερα, οι Έλληνες ήσαν ναυτικός λαός, όπου πήγαιναν μετέφεραν και την γλώσσα των. Είναι επίσης γνωστό ότι, με τον καιρό, οι ακουστικοί ήχοι έτειναν να γίνουν σύντομοι και οξείς.  Έτσι παρατηρούμε!
- Η λέξη βάρβαρος κατέληξε στα αγγλικά σε bravo (μπρέιβοου) = βάρβαρος, πληρωμένος δολοφόνος.
- Η λέξη ελεημοσύνη κατέληξε στα αγγλικά alms (aams) = ελεημοσύνη.
- Η λέξη βαλανείον = λουτρό, κατέληξε στα αγγλικά bath (μπαθ) και στα Γερμανικά Bad (μπατ) και, οι Γερμανοί ονόμασαν την διάσημη για τα ιαματικά λουτρά πόλη των Baden baden.
- Η λέξη κούρα (επιμέλεια, φροντίδα, ιατρική θεραπεία), έγινε στην αγγλική cure (κιουρ) = θεραπεία, θεραπεύω.

Ο δανεισμός από τον αστείρευτο θησαυρό της Ελληνικής γλώσσας δεν έχει ποτέ σταματήσει και ούτε πρόκειται να σταματήσει, διότι νέες ιδέες, νοήματα, αντικείμενα και καταστάσεις γεννιούνται συνεχώς, οι οποίες χρειάζονται τον αστείρευτο πλούτο της νοηματικής Ελληνικής Γλώσσας, για να αποδίδεται πλήρως το νόημά των.

- Στα λεξικά της καθομιλουμένης, η συμμετοχή των ελληνικών λέξεων κυμαίνεται από 5.000 έως 8.000 δηλαδή ποσοστό 15-21%.
- Στα επιστημονικά λεξικά των ξένων γλωσσών παρατηρούμε:
• Στο γνωστό Αμερικανικό λεξικό “Merrian-Webster” υπάρχουν 42.914 ελληνικές και ελληνογενείς λέξεις, ποσοστό 25,73%.
• Στο ιατρικό λεξικό “Dorland” περιλαμβάνονται 24.862 ελληνικές λέξεις, ποσοστό 53,75%.
• Στη Ζωολογία χρησιμοποιούνται 95.770 ελληνικές λέξεις, ποσοστό 57,91%.
• Στην Τεχνική Ορολογία, χρησιμοποιούνται 11.366 ελληνικές λέξεις, ποσοστό 59,9%.

- Είναι προφανές ότι η συμμετοχή της Ελληνικής στην επιστημονική ορολογία είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ ότι στα λεξικά της καθομιλουμένης.
Π.χ. 
• acolyte (άκολαϊτ) = ακόλουθος
• criterion (κραϊτίριον) = κριτήριον
• dermis (ντέρμις) = δέρμα και dermatology (ντερματόλοτζι) = Δερματολογία
• panacea (πανάσιια) = πανάκεια
•  κ.λπ.

Δεν είναι τυχαίο αυτό που λένε οι Αμερικανοί όταν αντιμετωπίζουν πρόβλημα κυριολεξίας «οι Έλληνες έχουν την κατάλληλη λέξη» (the Greeks have word for it).

Παρακάτω αναφέρω στοιχειωδώς μερικές εννοιολογικές λέξεις και μάλιστα με την ημερομηνία εισόδου στο Αγγλικό λεξιλόγιο:
• analysis (1667) = ανάλυσις, αναλύων, αναλυτικός
• synthesis (1611) = σύνθεσις
• antithesis (1529) = αντίθεσις
• problem (1382) = πρόβλημα
• liturgy (λίταρτζι) (1560) = λειτουργία  κ.λπ.

Βλέποντας κανείς λέξεις της εποχής του Ομήρου και του Αριστοτέλη να εισάγονται στην Αγγλική μετά από 15 αιώνες, δεν μπορεί  να μην εκτιμήσει την προσφορά αυτής της γλώσσας στην εξέλιξη της Ανθρωπότητας και βέβαια ως εκ τούτου και την βαριά κληρονομιά που φέρουμε. 

Παραθέτουμε και εδώ στοιχειωδώς μερικές βασικές επιστημονικές λέξεις, όπως:
• anthropology (ανθρωπόλοτζι) = ανθρωπολογία
• astrology (αστρόλοτζι) = αστρολογία, μαντεία
• biology (μπαϊόλοτζι) = βιολογία
• cardiology (κααρντιόλοτζι) = καρδιολογία
• mathematics (μαθημάτικς) = η επιστήμη των Μαθηματικών
• meteorology (μιϊτιορόλοτζι) = μετεωρολογία
•   και  πολλά άλλα ονόματα

Βέβαια μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι, η διείσδυση αυτή έγινε κάποτε στο παρελθόν. Δεν είναι όμως έτσι, σε επιτεύγματα των σύγχρονων επιστημών σε διάφορα μέρη του πλανήτη, και μάλιστα εκτός Ελλάδος, επιστρατεύεται για την περιγραφή τους και πάλι η ελληνική γλώσσα.

Στο σημείο αυτό αξίζει τον κόπο ν’ αναφερθούμε σε τρία πρόσφατα γεγονότα:

ΠΡΩΤΟΝ: Ο Άγγλος οικονομολόγος James Mead (Τζέημς Μηντ), με Νόμπελ στην Οικονομία το 1977, στο νέο του βιβλίο αναπτύσσει μια νέα Οικονομική θεωρία, επειδή πιστεύει ότι και το κομμουνιστικό και το καπιταλιστικό οικονομικό σύστημα απέτυχαν. Στο βιβλίο του δημιουργεί ένα νέο οικονομικό πλαίσιο, με βασικά στοιχεία την κοινωνική πολιτική, αλλά και την διατήρηση της πρωτοβουλίας του Ατόμου. Και ονόμασε αυτό το νέο οικονομικό σύστημα, στο οποίο θα αξίζει να ζει κανείς «Αγαθοτοπία». Έτσι το νέο του βιβλίο και την θεωρία του την ονόμασε Agathotopia.

ΔΕΥΤΕΡΟΝ: Ο Πρόεδρος της μεγάλης εταιρείας ηλεκτρονικών υπολογιστών CIBI, Τζων Σκάλυ, επισημαίνει:
«Αποφασίσαμε να προωθήσουμε παγκοσμίως το πρόγραμμα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας, επειδή αυτή είναι η μόνη ΜΗ ΟΡΙΑΚΗ, διότι η κοινωνία χρειάζεται ένα εργαλείο για να αναπτύξει την δημιουργικότητά της, να εισάγει καινούργιες ιδέες και να προσφέρει στον Άνθρωπο περισσότερες γνώσεις». Με άλλα λόγια πρόκειται για μια τάση επιστροφής του παγκόσμιου πολιτισμού στο πνεύμα και την γλώσσα των Ελλήνων.

ΤΡΙΤΟΝ: Από το 2007 εκατόν εξήντα (160) μαθητές σε τρία δημοτικά Σχολεία της Οξφόρδης της Αγγλίας και έπεται συνέχεια,  διδάσκονται την γλώσσα των Αρχαίων Ελληνικών. Η κ. Λόρνα Ρόμπινσον, διευθύντρια του συγκεκριμένου προγράμματος, το οποίο ονομάζεται “IRIS”, στα εγκαίνια ενάρξεως λειτουργίας, δήλωσε: «Τα Αρχαία ελληνικά είναι μια υπέροχη γλώσσα, γεμάτη από όμορφες λέξεις και εντυπωσιακά νοήματα. Και! ενώ αυτά και πολλά άλλα συμβαίνουν στο εξωτερικό, εδώ στην Ελλάδα παριστάμεθα μάρτυρες ενεργειών που αποβλέπουν στην πνευματική μας αυτοκτονία με την σχεδόν έξωση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας από τα Σχολεία, της αρχαίας, που αποτέλεσε την απαρχή της εξελικτικής πορείας μας ανά τους αιώνες.

Είναι αλήθεια περίεργη, σχεδόν ανεξήγητη, η αδιαφορία του Υπουργείου Παιδείας μας, για το γεγονός της χρόνιας νόθευσης της γλώσσας μας. Αλήθεια, Πώς επιτρέπει τόση δυτικοπληξία;

Σε άλλες χώρες έχει κηρυχθεί στο πεδίο της γλώσσας κατάσταση εθνικής Άμυνας εναντίον των ξένων λέξεων ή εκφραστικών τρόπων. Γιατί λοιπόν εμείς να είμαστε γλωσσικά ενδοτικοί στις ξένες επιρροές; Ενώ οι ξένοι, αντίθετα προσφεύγουν στην Ελληνική γλώσσα για να σχηματίσουν καινούργιες λέξεις κατάλληλες για την έκφραση, όπως παραπάνω αναφέραμε, νεοπρόβλητων εννοιών. Αυτή την πικρή αλήθεια με παράπονο την εκφράζει ο Γ. Σεφέρης στα ποιητικά του λόγια:

 «… Μα τι γυρεύουν οι ψυχές μας
 πάνω σε καταστρώματα καταλυμένων καραβιών
 Μουρμουρίζοντας
 σπασμένες σκέψεις από ξένες γλώσσες…»

Δυστυχώς οι απόγονοι των αργοναυτών υπέστησαν μία χρονίζουσα ναυτία. Όταν ο Κολόμβος ανακάλυψε την Αμερική, ο ποταμός Αμαζών έφερε ήδη την ελληνική ονομασία και οι Περουβιανοί έπαιζαν την φλογέρα του Πανός, γνωστή στους μη Έλληνες ως «pan’s Flute». Εμείς όμως την μετονομάσαμε σε «περουβιανό φλάουτο», υποκύπτοντας στην ξενομανία των Μ.Μ.Ε.

Κλείνω αυτήν την στοιχειώδη αναφορά στην Ελληνική γλώσσα, με μία περικοπή από την Οδύσσεια του Ομήρου.

Όπως αναφερθήκαμε προηγουμένως υπάρχουν πάνπολλες Ομηρικές λέξεις στις ευρωπαϊκές γλώσσες, που δεν εμπίπτουν στην κατηγορία των «αμιγώς ελληνικών» όπως π.χ. είναι η γνωστή λέξη «Kiss» που σημαίνει φίλημα, φιλί, φιλώ, ο φιλών. Στα αρχαία Ελληνικά έχουμε το ρήμα κυνέω-κυνώ που σημαίνει φιλώ και στην προστακτική, το ρήμα γίνεται «κύσον».

Όταν ο Οδυσσέας επέστρεψε στην Ιθάκη και απάλλαξε την σύζυγό του Πηνελόπη από τους ενοχλητικούς μνηστήρες στο ‘Παλάτι’, τότε! η Πηνελόπη μόλις αναγνώρισε τον σύζυγό της και όπως αναφέρει ο Όμηρος: Έτρεξε προς αυτόν με ανοικτές τις αγκάλες της και του είπε «κύσον με» δηλ. «φίλησέ με». Ακριβώς όπως θα έλεγε κάποια σήμερα στην Αγγλική γλώσσα «Kiss me».
Σύμπτωσις, δεν νομίζω.

-Ο κ. Ιωάννης Μ. Ασλανίδης είναι Επίτιμος Διοικητής της Σ.Σ.Ε.