Γράφει ο
Θανάσης Κουκοβίστας

ΥΠΑΡΧΕΙ ένα παγκόσμιο φαινόμενο, που έχει ανατρέψει κάθε σημείο της πολιτικής επιστήμης. Οι αγορές καθορίζουν τις πολιτικές αποφάσεις και όχι οι πολιτικές αποφάσεις τις αγορές. Όταν όμως οι αναλυτές μιλούν για αγορές, δεν αναφέρονται σε αυτό που ονομάζουμε παραγωγή και εμπόριο, αλλά σε τράπεζες και χρηματοπιστωτικούς οίκους, που έχουν συγκεντρώσει την εξουσία διακίνησης κεφαλαίων. Το χειρότερο για την παγκόσμια οικονομία είναι ότι πλέον τα κεφάλαια δεν αντιστοιχούν σε παραγόμενο πλούτο. Με άλλα λόγια, το χρήμα που κυκλοφορεί στην παγκόσμια αγορά είναι πληθωριστικό.

Είναι μεγάλη η ευθύνη των πολιτικών που άφησαν την κατάσταση να ξεφύγει. Είναι πέρα από την ορθή σκέψη, τρία ή τέσσερα στελέχη ενός χρηματοπιστωτικού οίκου να αποφαίνονται για την οικονομική κατάσταση μιας χώρας και να καθορίζουν, εν πολλοίς, την οικονομική πολιτική της. Αποτέλεσμα αυτής της πραγματικότητας είναι η πολιτική να έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα και να ευημερούν οι αριθμοί και να δυστυχούν οι άνθρωποι. Αυτό φαίνεται ολοκάθαρα, πλέον, στον τρόπο που διεξάγονται οι εκλογές  και πως οι πολίτες αντιλαμβάνονται το βάρος της ψήφου τους. Έχει στηθεί ένα ρευστό πολιτικό σκηνικό και οι πολίτες αναζητούν μία χαραμάδα υπόσχεσης ότι θα βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής τους. Έφεραν των θρίαμβο των υποσχέσεων και τοποθέτησαν σε θρόνο τον βασιλιά λαϊκισμό.

METRON ANALYSIS

Παραστατικά, στον τόπο μας, την κατάσταση αυτή την περιγράφουν οι δημοσκοπήσεις, που έχουν δει το φως της δημοσιότητας. Μέσα στον Οκτώβριο έχουν πραγματοποιηθεί 4 δημοσκοπήσεις, δύο της εταιρείας Metron Analysis και από μία της GPO και ΚΑΠΑ Research. Όσο και η δύναμη του δικομματισμού να έχει μειωθεί, οι βασικοί παίκτες του πολιτικού παιχνιδιού παραμένουν δύο. Η μάχη για την εξουσία διεξάγεται ανάμεσα σε ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ. Οι υπόλοιποι παίκτες βρίσκονται μακράν πίσω τους.

Μετρώντας την δύναμη των δύο πρώτων κομμάτων, διαμορφώνεται η κοινή γνώμη, που παρακολουθεί μετά μεγίστης προσοχής τις δηλώσεις των αρχηγών τους και στελεχών τους. Ανάλογα με την εμπιστοσύνη που δείχνουν οι πολίτες, καθορίζονται οι προτιμήσεις τους και διαμορφώνονται τα ποσοστά των κομμάτων. Ιδιαίτερη σημασία έχουν οι δύο δημοσκοπήσεις της Metron Analysis, που απέχουν 7 ημέρες η μία από την άλλη. Η πρώτη δόθηκε στην δημοσιότητα στις 10 Οκτωβρίου και η δεύτερη στις 17 Οκτωβρίου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της πρώτης δημοσκόπησης, στην πρόθεση ψήφου, ο ΣΥΡΙΖΑ συγκεντρώνει ποσοστά 25,7%, έναντι της Ν.Δ. που συγκέντρωσε 19,8%. Ακολουθούν Το Ποτάμι με 6,9%, η Χρυσή Αυγή με 5,3%, το ΚΚΕ με 4% και το ΠΑΣΟΚ με 3,4%, ΑΝΕΛ με 2,5%, ΛΑΟΣ 1,5% και ΔΗΜΑΡ 1%.

Μία εβδομάδα αργότερα, στην πρόθεση ψήφου ο ΣΥΡΙΖΑ προηγείται με 23,7% και ακολουθούν ΝΔ με 18,8%, Το Ποτάμι με 6,1%, ΚΚΕ με 4,9%, Χρυσή Αυγή με 4,5%, ΠΑΣΟΚ με 3,4%, ΑΝΕΛ 3,4% και ΛΑΟΣ 2%. Με δεδομένο ότι η δημοσκόπηση αυτή διεξήχθη από 6-10 Οκτωβρίου, σημαίνει ότι η πρώτη διεξήχθη τις τελευταίες ημέρες του Σεπτεμβρίου.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι εξαγγελίες του Αλέξη Τσίπρα, στην ΔΕΘ, ανέβασαν τα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς όμως και να τα εκτινάσσουν σε επίπεδο αυτοδυναμίας, αλλά ούτε και να του δίνουν το δικαίωμα να σχηματίσει συμμαχική κυβέρνηση. Μετά την καταβαράθρωση της ΔΗΜΑΡ, που είναι ολοφάνερο ότι μας τελείωσε, το μόνο κόμμα που μένει για συγκυβέρνηση είναι οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, υπό την προϋπόθεση να μπουν στη Βουλή, αλλά και πάλι τα ποσοστά μαζί με τον ΣΥΡΙΖΑ βρίσκονται μόνο στο 28%!

Στην πραγματικότητα η επιθυμία των πολιτών, όπως καταγράφεται, είναι μία συγκυβέρνηση ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, με πρωθυπουργό τον Αντώνη Σαμαρά, που σε όλες τις δημοσκοπήσεις υπερέχει του Αλέξη Τσίπρα. Στην ουσία, ο αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης πληρώνει την ολοφάνερη αδυναμία του ελέγχου του κόμματος και όχι το ότι δεν έχει κυβερνήσει μέχρι σήμερα. Το ίδιο το κόμμα δεν εμπνέει της εμπιστοσύνη ότι θα εφαρμόσει τις εξαγγελίες του και δεν θα τινάξει τα πάντα στον αέρα κάποια από τις συνιστώσες του.

ΤΑ ΑΛΛΑ ΚΟΜΜΑΤΑ

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η τρίτη θέση, στην οποία φαίνεται να εδραιώνεται «Το Ποτάμι». Το περίεργο είναι ότι έλκει την επιλογή των πολιτών, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για ένα κόμμα που μοναδική ιδεολογία του είναι να παίξει εξισορροπητικό ρόλο. Στην ουσία έρχεται να καλύψει ένα αντιπολιτευτικό κενό, που άφησε το ΠΑΣΟΚ με τη συμμετοχή του στη συγκυβέρνηση, αλλά και τη φθορά από την περίοδο 2009- 2012.

Είτε σαν Δημοκρατική Παράταξη είτε σαν ΠΑΣΟΚ, το άλλοτε κραταιό κόμμα, δεν φαίνεται ότι μπορεί να επανακάμψει. Περισσότερο το κρατούν ζωντανό οι προσωπικές φιλοδοξίες για την αρχηγία, όχι μόνον του Ευάγγελου Βενιζέλου, αλλά και των επίδοξων δελφίνων. Το συναισθηματικό δέσιμο με τους παλιούς ψηφοφόρους του συνεχώς χλομιάζει. Στην ουσία, ανάσα ζωής του δίνει η ανάγκη να υπάρχει ένα κόμμα συνεργασίας που μπορεί να εγγυηθεί την πολιτική σταθερότητα. Το 12% που είχε πάρει στις εκλογές του 2012 έχει περάσει προς «Το Ποτάμι», κατά μέγιστο μέρος, κι ένα 3%, περίπου, προς τον ΣΥΡΙΖΑ.

Επίσης, ενδιαφέρον εύρημα είναι η εμφάνιση και πάλι στο προσκήνιο του ΛΑΟΣ. Έχουμε γράψει, κατ’ επανάληψη, ότι ένα ποσοστό γύρω στο 6% είναι προσανατολισμένο προς μία εθνικιστική ιδεολογία, όχι κατ’ ανάγκη ακροδεξιά, με την έννοια της εκτροπής σε δικτατορία. Άλλωστε, αυτό ήταν και η αιτία που δεν ξεπέρασε ποτέ τα δημοσκοπικά ποσοστά της Χρυσής Αυγής πάνω από 15%. Μετά την δολοφονία του Παύλου Φύσσα και την εμπλοκή ολόκληρης της Κοινοβουλευτικής Ομάδας και επιφανών στελεχών σε δικαστικές περιπέτειες, απομακρύνθηκαν πολλοί από τους ψηφοφόρους, κυρίως αυτοί που έβλεπαν στο κόμμα μια δυναμική αντίδραση και τιμωρία προς τους πολιτικούς που οδήγησαν την χώρα σε αυτή την κατάσταση.

Το 2% του ΛΑΟΣ στην πρόθεση ψήφου, έρχεται να συμπληρώσει, μαζί με το 4,5% της Χρυσής Αυγής το 6,5%. Ας μη λησμονούμε ότι η Εθνική Παράταξη είχε πάρει το 1977 το 6,7%, το ΛΑΟΣ το 2009 το 6,6% και η Χρυσή Αυγή το 6,9% στις εκλογές του 2012. Μένει το κόμμα των Ανεξαρτήτων Ελλήνων. Οι κατά καιρούς εθνικές κορώνες του Πάνου Καμμένου, κρατούν ακόμα μια μερίδα δεξιών, που περισσότερο το έχουν επιλέξει σαν διαφωνία προς τη ΝΔ και λιγότερο σαν μια έκφραση ιδεολογίας. Πρόκειται για ένα σύνολο ψηφοφόρων, που εύκολα θα διολισθήσουν είτε προς «Το Ποτάμι» είτε θα επιστρέψουν στο μαντρί των ψηφοφόρων της ΝΔ. Δεν είναι καθόλου τυχαία η μεγάλη πτώση του κόμματος από τα ποσοστά των εκλογών του 2012 και δεν απέχει πολύ από την πιθανότητα να μείνει εκτός Βουλής στις επόμενες εκλογές.

Το ΚΚΕ παραμένει σε μια βασανιστική ιδεολογική καθαρότητα, την οποία πληρώνει με συρρίκνωση των ποσοστών του από τις πρώτες μεταπολιτευτικές εκλογές, που κινήθηκε ανάμεσε στο 9% και το 12%. Μετά την διολίσθηση του ΣΥΡΙΖΑ προς την σοσιαλδημοκρατία, είναι το μόνο αριστερό κόμμα, αλλά σε δύσκολες περιστάσεις. Η οικονομική κρίση και η απαξίωση του συνδικαλιστικού κινήματος του έχουν στερήσει το πιο βασικό όπλο του, τις δυναμικές λαϊκές διεκδικήσεις, στον αγώνα των οποίων πρωτοπορούσε.

ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΚΛΟΓΕΣ

Από τα πιο σημαντικά ευρήματα όλων των τελευταίων δημοσκοπήσεων είναι η απάντηση στην ερώτηση, εάν η χώρα θα πρέπει να ξεκινήσει διαδικασία εξόδου από το ευρώ, εάν δεν πετύχει διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους, που έθεσε η GPO. Θετικά απαντά το 35,6%, ενώ το 61% τάσσεται υπέρ της παραμονής στο κοινό νόμισμα. Είναι το στοιχείο που θα κρατά καθηλωμένο τον ΣΥΡΙΖΑ σε θέση εκτός εξουσίας, ακόμα κι αν στις εκλογές έλθει πρώτο κόμμα. Ο οιονεί, σύμμαχός του είναι οι «Ανεξάρτητοι Έλληνες», αν τελικά μπει στη Βουλή και αν ακολουθήσει την ηγετική ομάδα το σύνολο των εκλεγμένων βουλευτών. Ένα ποσοστό γύρω στο 4% δεν πρόκειται να τους χαρίσει κυβερνητική πλειοψηφία. Η περίπτωση να έχει την στήριξη ή την ανοχή από «Το Ποτάμι», τείνει να εξαφανιστεί μετά τη ματαίωση της συνάντησης Τσίπρα- Θεοδωράκη, την οποία προκάλεσε η «θερμή συνάντηση» και οι δηλώσεις Τσίπρα-Καμμένου. Μάλιστα ο Στ. Θεοδωράκης εκφράστηκε με καθόλου κολακευτικές δηλώσεις για τον πρόεδρο των ΑΝ.ΕΛ.

Όσο για το ποσοστό αυτών που θέλουν να εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας από την επόμενη Βουλή, παραμένει μειοψηφικό, το ποσοστό αυτών που θέλουν να εκλεγεί από την παρούσα Βουλή και να μην προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές συνεχίζει να είναι πλειοψηφία. Τουλάχιστον, όπως σήμερα δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο, έως αδύνατο ο ΣΥΡΙΖΑ να αποκτήσει αυτοδυναμία ή με την σύμπραξη των ΑΝΕΛ να εξασφαλίσει τη δεδηλωμένη. Κύρια αιτία είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης ότι η χώρα θα διατηρήσει αταλάντευτα τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατορθώσει να σχηματίσει με την πρώτη κυβέρνηση, τότε στις επαναληπτικές είναι σίγουρο ότι θα επανέλθει στο προσκήνιο κυβέρνηση με κορμό της ΝΔ και, πολύ πιθανό, με πιο διευρυμένη πλειοψηφία από τη σημερινή.

Υπάρχει, όμως, κι ένα μεγάλο ποσοστό αναποφάσιστων. Κάποτε οι αναποφάσιστοι περίμεναν μέχρι τελευταία στιγμή να δουν προς τα πού θα γείρει η πλάστιγγα και να πάνε με το μέρος του πιο πιθανού νικητή, αναμένοντας «εξαγορά» της ψήφου τους μέσω κάποιας εξυπηρέτησης. Σήμερα οι αναποφάσιστοι περιμένουν ή να πειστούν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να υλοποιήσει ή η κυβέρνηση να τηρήσει τα όσα έχει εξαγγείλει και να έχει βάλει την χώρα σε τροχιά ανάπτυξης. Αυτό θα φανεί περισσότερο, μετά την κατάθεση στη Βουλή των ρυθμίσεων των χρεών προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία και, αργότερα με τη ρύθμιση των «κόκκινων δανείων» προς τις τράπεζες. Όσο για τις φοροελαφρύνσεις, αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνονται στον προϋπολογισμό του 2015, που θα κατατεθεί μέσα στο Νοέμβριο.

Στη μεριά της κυβέρνησης, για την απαγκίστρωση από το ΔΝΤ, στέκονται οι Ευρωπαίοι εταίροι, που διαβεβαιώνουν ότι επεξεργάζονται σχέδιο στήριξης της ελληνικής οικονομίας, για να αποφύγει τον σκόπελο των υψηλών επιτοκίων, σε περίπτωση δανεισμού από τις αγορές. Αν μάλιστα, η ΕΕ προσανατολιστεί και προς μία πολιτική που θα ευνοεί την ανάπτυξη, τότε το οπλοστάσιο του Αντώνη Σαμαρά θα ενισχυθεί ακόμα περισσότερο. Επειδή οι εξελίξεις θα έχουν ξεκαθαρίσει μέχρι τα μισά του Ιανουαρίου, τότε θα έχουμε και μια σαφή εικόνα για το ενδεχόμενο της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας αλλά και για το αποτέλεσμα των αναπόφευκτων εκλογών, αν η κυβερνητική πρόταση δεν συγκεντρώσει τις αναγκαίες 180 ψήφους. Το μεγάλο πρόβλημα είναι να μην εμπλακεί η κυβέρνηση στο παιχνίδι του λαϊκισμού, προς το οποίο είναι ευεπίφοροι μερικοί από τους υπουργούς της.

Ο λαός λέει, «Κυριακή κοντή γιορτή». Μέχρι τότε έχουν περιθώριο ανασύνταξης και κυβέρνηση και αντιπολίτευση. Η λύση προς την έξοδο δεν θα είναι μακριά, αν αντιληφθούν όλοι ότι χρειάζεται συνεργασία και ευρύ πολιτικό μέτωπο για την αντιμετώπιση των κινδύνων που θα επιφέρει  η πολιτική αβεβαιότητα και αστάθεια.