Τα επιδημιολογικά και κοινωνικά στοιχεία του αλκοολισμούΔιαταραχές κοινωνικής και ατομικής συμπεριφοράς με υπέρμετρο και παρατεταμένη χρήση – ποσότητα αλκοόλης.

Έτσι ορίζεται ο αλκοολισμός.

Ο αλκοολισμός περιλαμβάνει 2 σκέλη.

1ον Κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αιθυλικής αλκοόλης που συνοδεύονται από τοξικότητα και βλάβη των ιστών – οργάνων του ανθρωπίνου σώματος.

2ον Το αλκοολικό άτομο εμφανίζει ψυχική και σωματική εξάρτηση από το αλκοόλ και επί διακοπής της αλκοόλης φαινόμενα στερήσεως.

Επίσης ο αλκοολισμός προκαλεί κοινωνικούς προβληματισμούς για το αλκοολικό άτομο και το οικογενειακό του περιβάλλον, επηρεάζοντας την προσωπική ζωή, προσαρμογή και συμπεριφορά στο κοινωνικό και εργασιακό περίγυρό του.

Έτσι, ένα αλκοολικό άτομο εμφανίζει εξάρτηση και μία συνισταμένη κοινωνικών προβλημάτων προβληματικών παραμέτρων που εξαρτώνται από την κατάχρηση – κατανάλωση – εξάρτηση από την αλκοόλη, όπως :

1. Το «μεθύσι» η δηλητηρίαση με το αλκοόλ είναι εμφανής και καταστρεπτική στο κοινωνικό περίγυρο και στην εργασία του ο αλκοολικού ατόμου.

2. Προβλήματα στον έγγαμο βίο.

3. Διάφορες φοβίες.

4. Αναζήτηση από το αλκοολικό άτομο ιατρικής βοήθειας και υποστήριξης.

5. Αισθήματα ενοχής κατά την οδήγηση αυτοκινήτου και τυχαίων αστυνομικών ελέγχων.

Αυτή η σύνθετη ψυχική και σωματική εξάρτηση του αλκοολικού προκαλεί προβλήματα αποξένωσης και μοναξιάς από το προσωπικό οικογενειακό, κοινωνικό περιβάλλον.

Η αιτιολογία του αλκοολισμού είναι γενικώς άγνωστη.

Ρόλο παίζουν: α) σχιζοειδείς προδιαθέσεις του ατόμου όπως έλλειψη αυτοπεποίθησης – μοναξιά – αγοραφοβία, β) κατάθλιψη, γ) σεξουαλική ανωριμότητα, δ) αυτοκαταστροφικές τάσεις – υπόστρωμα, ε) ανάγκη εξάρτησης από «κάτι».

Γενικώς στις οικογένειες αλκοολικών εμφανίζονται υψηλότερα ποσά αλκοολισμού.

Επίσης, γενετικό και βιομεταβολισμού υπόστρωμα συζητείται χωρίς αποδείξεις.

Γεγονός είναι ότι τα «φυσικά» παιδιά των αλκοολικών γονέων εμφανίζουν μεγαλύτερη συχνότητα αλκοολισμού από τα «υιοθετημένα» παιδιά των ίδιων γονέων.

Επίσης το οικογενειακό περιβάλλον διαδραματίζει σοβαρό ρόλο στην εκδήλωση του αλκοολισμού (π.χ. παιδιά χωρισμένων γονιών παιδιά που έχουν μεγαλώσει σε βίαιο σωματικό και ψυχολογικό περιβάλλον).

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ – ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΑΛΚΟΟΛΗΣ

Η αλκοόλη απορροφάται από το λεπτό έντερο κυρίως. Ανεβαίνει η πυκνότητα στο αίμα γιατί η απορρόφησή της είναι περισσότερη γρήγορη από τον μεταβολισμό της ουσίας.

Γνωστή είναι η επίδραση της αλκοόλης στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (Κ.Ν.Σ.) του ανθρώπινου οργανισμού.

Έτσι επίπεδο αλκοόλης 50mgr/dL στο αίμα προκαλεί χαλάρωση – ηρεμία, 10-150mgr/dL στο αίμα προκαλεί απώλεια μερική αντανακλαστικών και ευθυμία – πολυλογία, που προκαλείται από κατάργηση των λειτουργιών που ελέγχονται από τα ανώτερα κέντρα του εγκεφάλου και προσδιορίζουν την «επίκτητη» κοινωνική συμπεριφορά προς τους άλλους – αποφυγή χυδαίων λέξεων, χειρονομιών και πράξεων).

Πυκνότητα στο αίμα αλκοόλης 150-200mgr/dL  προκαλεί δηλητηρίαση (delirium) ενώ 300-400mgr/dL προκαλει απώλεια συνειδήσεως και κώμα (ΚΩΜΑ : Κατάργηση των λειτουργιών του οργανισμού εκτός της αναπνοής και της κυκλοφορίας).

Πυκνότητα αλκοόλης πάνω από 500mgr/dL μπορεί να αποβεί θανατηφόρα. Το επιτρεπτό νομικά όριο στο αίμα αλκοόλης είναι 100mgr/dL ή λιγότερο.

Το 5% - 10% της προσλαμβανομένης αλκοόλης απεκκρίνεται ατόφιο από τα ούρα, ιδρώτα, εκπνεόμενο αέρα.

Πρέπει να σημειωθούν εδώ τα εξής:
1. Κάθε ml αλκοόλης παρέχει 7kcal (θερμίδες).
2. Η αλκοόλη μεταβολίζεται στον ανθρώπινο οργανισμό με ρυθμό 5mgr/Kgr/κατά ώρα.
Ο αλκοολισμός θεωρείται νόσος, παθολογική κατάσταση και έτσι θα πρέπει να αντιμετωπίζεται.

Υπάρχουν μεγάλες ομοιότητες – όσο και αν αυτό ξενίζει μεταξύ ενός αλκοολικού και ενός τοξικομανούς ατόμου.

Ο αλκοολισμός χαρακτηρίζεται από :
1. ΨΥΧΙΚΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ: έντονη επιθυμία για κατανάλωση αλκοόλης, λόγω της ευφορίας και ψυχικής ευχαρίστησης που αυτή προσφέρει.
2. ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ: ανάγκη για πρόσληψη αλκοόλ στον οργανισμό του αλκοολικού ατόμου.
3. ΑΝΤΟΧΗ: ο αλκοολικός αναζητά ολοένα και μεγαλύτερες ποσότητες αλκοόλης για να αισθανθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα.
4. ΑΠΩΛΕΙΑ – ΕΛΛΕΙΨΗ ΚΑΘΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός στην προσπάθεια αντιμετώπισης του παγκόσμιου προβλήματος του αλκοολισμού θέσπισε τα εξής κριτήρια γι’ αυτόν.

ΑΥΤΑ, είναι :
1. ΑΝΟΧΗ: καθορίζεται ως η ανάγκη συνεχώς αυξανόμενης κατανάλωσης για την επίτευξη του υποκειμενικού επιθυμητού αποτελέσματος.
2. ΣΤΕΡΗΣΗ: εκδηλώνεται με σύνολο συμπτωμάτων όπως τρόμος χειρών, ναυτία, εμετούς, κεφαλαλγίες, αν δεν γίνει η λήψη αλκοόλ.
3. ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ μεγάλων ποσοτήτων οινοπνεύματος για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
4. ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ διακοπής πρόσληψης αλκοόλης χωρίς επιτυχία.
5. ΣΥΝΕΧΩΣ ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ για εξεύρεση και κατανάλωση οινοπνεύματος.
6. ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ, εξάλειψη κοινωνικών και επαγγελματικών δραστηριοτήτων – λόγω λήψης αλκοόλ.
7. ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΧΡΗΣΗ οινοπνεύματος παρά τα συνυπάρχοντα προβλήματα υγείας.

Εδώ πρέπει να γίνει ένας διαχωρισμός για να ξεκαθαριστούν 2 δύο έννοιες : 1) ο εθισμός, 2) η εξάρτηση.

ΕΘΙΣΜΟΣ: Σαν εθισμός ορίζεται η επανειλημμένη χρήση κάθε τοξικής ουσίας με αποτέλεσμα πρόκληση αυξημένης ανοχής προς αυτήν την ουσία και αύξηση των δόσεων, ώστε να προκληθεί από τη χρήση το ποθούμενο αποτέλεσμα (εθισμός στην συγκεκριμένη ουσία).

ΕΞΑΡΤΗΣΗ: Η εξάρτηση από μία ουσία μπορεί να είναι ψυχολογική ή σωματική.

Ψυχολογική εξάρτηση είναι ο βαθύτερος ψυχολογικός δεσμός ατόμων – φαρμάκων που δεν εγκαταλείπεται πλέον εύκολα (ψυχαναγκασμός).

Σωματική εξάρτηση είναι η ανάγκη όχι μόνο του εξαρτημένου ατόμου για να πάρει την ουσία αλλά και των κυττάρων του νευρικού συστήματος.

Χωρίς την συγκεκριμένη ουσία ο οργανισμός του χρήστη δεν μπορεί να εργαστεί. Διακοπή της ουσίας προκαλεί την εμφάνιση «ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΣΤΕΡΗΣΗΣ».

Σαν εξάρτηση το αλκοόλ προκαλεί την αλκοομανία και σαν χρόνια δηλητηρίαση τον αλκοολισμό.

Κάθε τοξικομανία (ή αλκοομανία) χαρακτηρίζεται από τρία στοιχεία :
1. Από την ακατανίκητη επιθυμία του ατόμου για συνέχιση της λήψης της ουσίας, του φαρμάκου.
2. Από την συνεχή τάση αύξησης των δόσεων αυτού (εθισμός ή ανοχή).
3. Από την σωματική εξάρτηση που προκύπτει με συνέπειες αποστέρησης (σύνδρομο στέρησης).

Στον αλκοολισμό, όμως:
α) Δεν υπάρχει τάση και διάθεση από το άτομο για αύξηση των δόσεων.

Ειδικά στον χρόνιο αλκοολισμό οι δόσεις μπορεί να ελαττώνονται με το ίδιο αποτέλεσμα.

Για το λόγο αυτό το σύνδρομο αποστέρησης είναι ελαφρότερης μορφής.

Η θανατηφόρα δόση του οινοπνεύματος για άτομο 70 κιλών είναι 400 γραμμάρια.

Το συγκεκριμένο άτομο μεταβολίζει 120 κυβικά εκατοστά περίπου αλκοόλης και το υπόλοιπο παραμένει στους ιστούς του σώματός του, εμφανίζοντας αθροιστική ενέργεια με την συνεχή πρόσληψη οινοπνεύματος.

ΜΕΘΗ – ΜΕΘΥΣΙ

Διακρίνεται σε Απλή μέθη και Παθολογική μέθη.

ΑΠΛΗ ΜΕΘΗ: Προκαλείται όταν η πυκνότητα στο αίμα φτάσει το 0,50g/λίτρο και οι αντιδράσεις του κάθε ατόμου εξαρτώνται από την πυκνότητα αυτή, όπως και από το σωματικό βάρος, την πληρότητα του στομάχου.

ΓΕΝΙΚΑ: Το οινόπνευμα ελαττώνει την θερμοκρασία του σώματος, προκαλώντας διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων του δέρματος με επακόλουθο απώλεια θερμότητας.

Προσοχή στα μεθυσμένα άτομα κατά τις κρύες ημέρες και νύχτες του χειμώνα.
Οι χρόνιοι καταναλωτές οινοπνεύματος δεν είναι επιρρεπείς στις λοιμώξεις.
Το οινόπνευμα δεν έχει αφροδισιακές ιδιότητες, απλά μειώνει τις κοινωνικές αναστολές.
Σε περίπτωση επιληψίας όπως και μεταβολικού νοσήματος (Σακχαρώδης Διαβήτης, παθήσεις Θυρεοειδή αδένα) η μέθη μπορεί να προκαλέσει πολλές επιπλοκές.

ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΘΗ: Το άτομο εμφανίζεται παρορμητικό και πολλές φορές διεγερτικό.

Είναι επιθετικό, καταστρέφει και δύσκολα συγκρατείται, είτε με λόγια, είτε με σωματική βία.

Στο τέλος το άτομο βυθίζεται σε ύπνο και μάλιστα παρατεταμένο και χαρακτηριστικά όταν ξυπνάει δεν θυμάται απολύτως τίποτα (ακόμα και την επιτέλεση εγκληματικής πράξης!!!).

Ο ΧΡΟΝΙΟΣ ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ ΕΜΦΑΝΙΖΕΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΕΣ και ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ, όπως:

ΠΑΡΑΛΗΡΗΜΑ ΖΗΛΟΤΥΠΙΑΣ
Πληθώρα κατηγοριών κατά του ή της ερωτικής συντρόφου ότι τον απορρίπτει, δεν τον θέλει, δεν τον ποθεί, έχει παράλληλους ερωτικούς συντρόφους, λαμβάνει μέρος σε σεξουαλικά όργια.

Όλα αυτά εμφανίζονται συνήθως και ειδικά σε άτομα ζηλότυπα στην φυσιολογική τους κατάσταση.

ΤΡΟΜΩΔΗΣ ΠΑΡΑΛΗΡΗΜΑ (Delirium Tremens)
Πληθώρα ψευδαισθήσεων (οπτικών, ακουστικών, απτικών, οσφρητικών) με την επίδραση των οποίων το άτομο παραληρεί.

λέπει πρόσωπα γύρω του, ζώα, ζωύφια να κινούνται πάνω στο δέρμα του, ζώα που επιτίθενται και αντιδρά ουρλιάζοντας υπό το κράτος των τρομακτικών αυτών ψευδαισθήσεων (ετυμολογική προέλευση του ιατρικού ορισμού), δηλαδή του Delirium Tremens.

Τα παραπάνω επεισόδια ευτυχώς διαρκούν λίγο χρόνο και προκαλούνται επίσης από την διακοπή του αλκοόλ.

ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΠΑΡΑΝΟΙΑ
Σπάνιο σύνδρομο που δημιουργεί στο αλκοολικό άτομο ακουστικές ψευδαισθήσεις, (ψίθυροι, κρότοι, φωνές) πολύ συχνά υβριστικού περιεχομένου.

Το αλκοολικό άτομο παραμένει άϋπνο και νηστικό, με προεξάρχουσες διαθέσεις αυτοκτονίας.
 
ΣΥΝΔΡΟΜΟ Wernicke-Korsakoff (W.K.)
Το σύνδρομο αποτελείται:
1. Από την εγκεφαλοπάθεια Wernicke (από τον γιατρό Carl Wernicke) η οποία χαρακτηρίζεται από:
 Συγχυτικά φαινόμενα.
 Νισταγμός οφθαλμών (ακούσιες κινήσεις οφθαλμών).
 Οφθαλμοπληγίες (μειωμένη φυσιολογική κίνηση οφθαλμών).
 Αταξία (αδυναμία συνεργασίας μυών).
 Μειωμένα αντανακλαστικά της κόρης των οφθαλμών.
 Κώμα, θάνατος αν δεν θεραπευτεί.
2. Από την ψύχωση Korsakoff που χαρακτηρίζεται από:
 Αδυναμία παραγωγής και αντιμετώπισης νέων παραστάσεων.
 Απώλεια υφιστάμενης μνήμης.
 Παραισθήσεις.
Το σύνδρομο W.K. οφείλεται στην ανεπάρκεια της θειαμίνης (Βιτ. Β1) που υπό μορφή πυροφωσφορικής θειαμίνης σαν συνένζυμο λαμβάνει φυσιολογικά μέρος στον μεταβολισμό της γλυκόζης.

Το σύνδρομο W.K. εμφανίζεται σε χρόνιους «κακής» θρέψης αλκοολικούς και εκδηλώνεται με:
 Βαρειές διαταραχές μνήμης.
 Διαταραχές Προσανατολισμού.
 Διαταραχές συνείδησης.
 Ψευδαισθήσεις (οπτικές – ακουστικές.
 Πολυνευροπάθεια (82%). Το σύνδρομο W.K. παρατηρείται επίσης σε δηλητηρίαση με μόλυβδο (Pb) – αρσενικό (A) – κύηση – τυφοειδή πυρετό – κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις.
 Με τελική κατάληξη την αλκοολική άνοια.

Η αλκοολική πολυνευροπάθεια (Α.Π.) αναφέρθηκε το έτος 1789 από τον Letison και ορίζεται σαν χρόνια γενικευμένη συμμετρικού τύπου πολυνευροπάθεια.

Στις χώρες όπου υπάρχει αλκοολισμός αντιπροσωπεύει το 1/3 όλων των νευροπαθειών που εμφανίζονται.

Πραγματική συχνότητα στους αλκοολικούς φτάνει το 67%.

Κλινική εικόνα Α.Π.
 Αισθητική, κινητική γενικευμένη συμμετρική πολυνευροπάθεια κυρίως στα κάτω άκρα («σαν κάλτσα» κατανομή).
 Υπάρχει μείωση, έως κατάργηση των αντανακλαστικών του αχίλλειου τένοντα.
 Μυϊκή ευαισθησία στην πίεση των κάτω άκρων.
 Ακροδυσαισθησία (αίσθημα πύρωσης κάτω άκρων).

Η Α.Π. εμφανίζει βραδεία και προοδευτική εξέλιξη.

ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΜΥΟΠΑΘΕΙΑ (Α.Μ.)
Εμφανίζεται σε ποσοστό 40% - 60% στους χρόνιους αλκοολικούς.
Συνοδεύει συνήθως την αλκοολική νευροπάθεια (ποσοστό 72%).

Η Α.Μ. χωρίζεται σε οξεία (αλκοολική ραβδομυόλυση) και χρόνια.

Οι διαφορές τους φαίνονται στον παρακάτω Πίνακα.