Γράφει ο
Νικόλας Γεωργίου

Το συνεχιζόμενο πρόβλημα των λεηλασιών αρχαιοτήτων στην Κύπρο θέτει τους αρχαιολόγους και τους ιστορικούς  ενώπιον μιας καταστροφικής διάβρωση της γνώσης από τον άνθρωπο. Το σκάψιμο των αρχαίων αντικειμένων εν ονόματι του «μαύρου κέρδους»  της αγοράς έχει οδηγήσει ολόκληρες περιοχές του αρχαίου κυπριακού τοπίου σε λεηλασία ακόμη και στις ελεύθερες περιοχές. 

Σημαντική βάση στην προσπάθεια να δοθεί ένα τέλος στις λεηλασίες αρχαιοτήτων στην Κύπρος μπορεί κάλλιστα να είναι η διαμόρφωση και εφαρμογή ενός στρατηγικού σχεδίου που να αποτρέπει σε μεγάλο βαθμό τις ενέργειες των κλεφτών. Οι  δράσεις των ανθρώπων αυτών αποτελούν  την έναρξη της διαδικασίας κλοπής και στη συνέχεια της πώλησης των αρχαιοτήτων – μια πράξη που απομακρύνει τα αρχαία αντικείμενα από το φυσιολογικό αρχαιολογικό τους περιβάλλον, καταστρέφοντας πολύτιμες πληροφορίες για το παρελθόν.
 
Με πειστικά επιχειρήματα έχει υποστηριχθεί ότι, στην περίπτωση της Κύπρου, ορισμένες (συνήθως αγροτικές) κοινότητες στο νησί παράγουν τις  περισσότερες από τις εν ενεργεία ομάδες και συμμορίες κλοπής αρχαιοτήτων. Οι ομάδες αυτές στη συνέχεια δρουν στοχευμένα  σε συγκεκριμένους αρχαιολογικούς χώρους  στις περιοχές τους (Sneddon 2002, Defteros  2007).
 
Ένα στρατηγικό σχέδιο, νομίζω, καθιστά επιτακτική την ανάγκη να προσδιοριστούν  πρωτίστως  οι συγκεκριμένες αγροτικές κοινότητες. Στη συνέχεια  να αναπτυχθεί με πειθώ στους ανθρώπους των κοινοτήτων αυτών,  επιχειρηματολογία ενάντια στη  λεηλασία αρχαιοτήτων από μέρους τους ή από τυχόν συνεργάτες τους.
 
Οι αγροτικές κοινότητες,  που κατά προτεραιότητα θα αποτελέσουν μέρος του  στρατηγικού αυτού σχεδιασμού, πρέπει να είναι εκείνες όπου είχαν διαπιστωθεί από τους αρχαιολόγους  ομαδικές λεηλασίες, οι οποίες ως γνωστό διαταράσσουν συνήθως τους τοπικούς  αρχαιολογικούς χώρους,  καθώς και  περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Αυτές οι κοινότητες στην Κύπρο περιλαμβάνουν μεταξύ πολλών άλλων χωριά και  παράκτιες περιοχές κυρίως της Πάφος όπως για παράδειγμα  η Σουσκιού, η Κισσόνεργας και τα Κούκλια, καθώς και η Δένεια στην  επαρχία Λευκωσίας.
 
Άμεση εμπλοκή με τους ανθρώπους που ζουν σε αυτές τις περιοχές θα αποτελέσει την ουσιαστική συνιστώσα στη  στρατηγική  για την αποτροπή λεηλασιών. Η ελπίδα της όλης προσπάθειας , σε τελική ανάλυση, είναι να αλλάξει  το περιβάλλον εντός του οποίου μπορεί να εκκολάπτονται και αναπτύσσονται αρχαιοκάπηλοι. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί  πείθοντας τις τοπικές κοινότητες ότι υπάρχει μια καλύτερη και καθόλα νόμιμη χρήση του αρχαιολογικού τους πλούτου, που θα μπορούσε να τους αποφέρει κέρδη υπό μορφή κοινωνικής και οικονομικής  αξιοποίησης του, δεδομένου ότι θα εργαστούν προς την κατεύθυνση.
 
Για το λόγο αυτό, υποστηρίζω ότι οι αρχαιολόγοι μας πρέπει να προσπαθήσουν  να προσδώσουν  ένα νέο ρόλο σε αυτές τις κοινότητες –  μέσω της εκπαίδευσης των και της εισαγωγής των σε μεθόδους  «κοινοτικής  Αρχαιολογίας» - και να ενεργούν ως μεσολαβητές μεταξύ των κατοίκων και της κυβέρνησης.
 
Στόχος μιας συνολικής στρατηγικής επί του θέματος είναι όπως ορισμένες κοινότητες ή κοινωνικές ομάδες, εγκαταλείψουν την υποστήριξη ή τη συνενοχή τους σε λεηλασίες στην Κύπρος, προσφέροντάς τους μια βιώσιμη εναλλακτική λύση. Επομένως, είναι σκόπιμο στην προσπάθεια αυτή να ενημερωθούν για παρόμοιες κυπριακές περιπτώσεις επιτυχίας όπως η υπόθεση του Μουσείου  Αθηένου, το τοπικό Μουσείο του Αρχαίου Ιδαλίου, και ο αρχαίο συνοικισμός της Χοιροκοιτίας που έχει περιληφθεί στον κατάλογο της παγκόσμιας  πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO – ήτοι περιπτώσεις όπου η αρχαιολογία έχει προστατευθεί και διατηρηθεί και  παρουσιάζεται σε επισκέπτες έναντι της καταβολής  τέλους και προς όφελος του  κύρους της περιοχής.
 
Η πρότασή μου λοιπόν είναι:

• Οι αρμόδιες αρχές να εκπαιδεύσουν  και μεσολαβήσουν  σε  κοινότητες που παρουσιάζουν την πλειοψηφία των περιπτώσεων αρχαιοκαπηλίας - δημιουργώντας μια σχέση συνεργασίας μεταξύ του κοινού και της κυβέρνησης.

• Να εμπλέξουν τις κοινότητες στην όλη αρχαιολογική προσπάθεια που αναπτύσσεται στις  περιοχές τους,  συμβάλλοντας στην καλύτερη επίτευξη των σκοπών της  ένταξης και εκπαίδευσης τους  γύρω από το υπό εξέλιξη έργο – δημιουργώντας έτσι και μια  λειτουργική σχέση  μεταξύ κοινού και αρχαιολόγων.

• Να ενθαρρυνθεί - σε κυβερνητικό επίπεδο -  η ανάπτυξη  τοπικών μουσείων,  υποδομής για επισκέπτες και για τουριστικές διαδρομές, προκειμένου να επωφεληθούν οι τοπικές επιχειρήσεις  - είναι ένα οικονομικό κίνητρο κατά της αρχαιολογικής λεηλασίας -  ελκύοντας έτσι και τους  τουρίστες σε αγροτικές κοινότητες. 

http://strategy-cy.com