Γράφει η Μαρίνα Κουρμπέλα
Έντονη δραστηριότητα αναπτύσσουν η Ευρωπαίκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη της ΕΕ προκειμένου να μην υποστούν, κατά το δυνατό, τις αρνητικές συνέπειες μιας ενδεχόμενης, παρατεταμένης διακοπής της προμήθειας ρωσικού φυσικού αερίου.
Μια παρατεταμένη διακοπή του εφοδιασμού στην όδευση μεταφοράς αερίου της Ουκρανίας και, κατά μείζονα λόγο, του συνόλου του εφοδιασμού με ρωσικό φυσικό αέριο στην Ευρωπαίκή Ενωση,θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ΕΕ, ενώ περισσότερο θα πληγούν τα ανατολικά κράτη μέλη της ΕΕ,στα οποία περιλαμβάνεται η Ελλάδα, και οι χώρες της Ενεργειακής Κοινότητας.
Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μετά την εφαρμογή της λεγόμενης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων για την εκτίμηση της αντοχής του ευρωπαϊκού συστήματος φυσικού αερίου να αντιμετωπίσει σοβαρή διαταραχή του εφοδιασμού της ΕΕ με φυσικό αέριο τον ερχόμενο χειμώνα.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, η προσομοίωση έχει ήδη αποδειχθεί εξαιρετικά πολύτιμη, δεδομένου ότι είναι η πρώτη φορά που διαμορφώθηκε μια πλήρης εικόνα των ενδεχόμενων επιπτώσεων στην ετοιμότητα του τομέα του φυσικού αερίου της Ευρώπης όσον αφορά ενδεχόμενη παρατεταμένη διακοπή του εφοδιασμού φυσικού αερίου εξ Ανατολών.
Στις αρχές Ιουλίου, η Επιτροπή ζήτησε από τα κράτη μέλη, τα συμβαλλόμενα μέρη της Ενεργειακής Κοινότητας, και τη Γεωργία καθώς και από την Ελβετία και την Τουρκία, να μοντελοποιήσουν τις επιπτώσεις των διαφόρων πιθανών σεναρίων διακοπής των παραδόσεων φυσικού αερίου στις χώρες τους τον ερχόμενο χειμώνα, και να περιγράψουν τα μέτρα που έχουν λάβει για την αντιμετώπιση ελλείψεων εφοδιασμού. Η Επιτροπή ζήτησε επίσης από τη Νορβηγία ενημέρωση σχετικά με την ικανότητά της να ανταποκριθεί σε μια τέτοια διακοπή αυξάνοντας την παροχή φυσικού αερίου. Η Επιτροπή πρότεινε τρεις «ομάδες εστίασης» για να καλύψει ειδικότερα τις περιοχές στις οποίες οι επιπτώσεις της διακοπής είναι πιθανό να είναι εμφανέστερες.
Πρόκειται για τη νοτιοανατολική περιοχή της ΕΕ (Βουλγαρία, Κροατία, Ελλάδα, Ουγγαρία και Ρουμανία), τα κράτη της Βαλτικής και τη Φινλανδία, και τα συμβαλλόμενα μέρη της Ενεργειακής Κοινότητας.
(Τα συμβαλλόμενα μέρη είναι η Δημοκρατία της Αλβανίας, η Βοσνία και Ερζεγοβίνη, η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, η Δημοκρατία της Μολδαβίας, η Δημοκρατία του Μαυροβουνίου, η Δημοκρατία της Σερβίας, η Ουκρανία και η Αποστολή των Ηνωμένων Εθνών για προσωρινή διοίκηση στο Κοσσυφοπέδιο, σύμφωνα με το ψήφισμα 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Η Δημοκρατία της Γεωργίας είναι υποψήφια για ένταξη στην Ενεργειακή Κοινότητα).
Οι εθνικές αρχές εργάστηκαν σκληρά το καλοκαίρι, με βραχείες προθεσμίες, για τη συλλογή δεδομένων και τη διενέργεια εκτιμήσεων, και υπέβαλαν τις εθνικές εκθέσεις τους στην Επιτροπή τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο 2014.
Στα κύρια πορίσματα της προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων και στις συστάσεις της Επιτροπής, που ακολουθούν, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:
Η κατάσταση όσον αφορά τον εφοδιασμό της Ευρώπης σε περίπτωση διακοπής
Μετά από αίτημα της Επιτροπής, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Αερίου («ENTSOG» έχει μοντελοποιήσει διάφορες υποθετικές εξελίξεις διαταραχής της παροχής. Το μοντέλο καταδεικνύει ότι σύμφωνα με τα διάφορα σενάρια εξάμηνης διακοπής του εφοδιασμού, στην ΕΕ και στα συμβαλλόμενα μέρη της Ενεργειακής Κοινότητας πλην της Ουκρανίας, μετά από αναδιάταξη του μείγματος εφοδιασμού, θα σημειωθεί έλλειψη φυσικού αερίου από πέντε έως εννέα δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm).
Το μοντέλο καταδεικνύει επίσης ότι υπό την προϋπόθεση μέγιστης χρήσης των υποδομών και κανονικών συνθηκών της αγοράς σε περίπτωση εξάμηνης διακοπής, οι ποσότητες από τη Ρωσία αντικαθίστανται κυρίως με εισαγωγή πρόσθετων ποσοτήτων υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ).
Μολονότι το ENTSOG δεν έχει μοντελοποιήσει τις επιπτώσεις της διακοπής εφοδιασμού στις τιμές, η ανάγκη αντικατάστασης των ποσοτήτων θα συνοδευτεί από αύξηση των τιμών που συνεπάγεται την εισαγωγή σημαντικών πρόσθετων ποσοτήτων υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ). Αυτά ακριβώς τα μηνύματα των τιμών, στον βαθμό που επιτρέπουν οι δυναμικότητες διασύνδεσης ή η άμεση πρόσβαση στις εγκαταστάσεις εισαγωγής ΥΦΑ, είναι που συνεπάγονται τη μεταφορά φυσικού αερίου στις αγορές όπου υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για τους σκοπούς, π.χ., της θέρμανσης και της ηλεκτροπαραγωγής. Οι υψηλότερες τιμές θα προκαλέσουν επίσης εκτεταμένες απολήψεις από τα αποθέματα και εκούσια μείωση της ζήτησης.
Επίσπευση της θέσης σε λειτουργία και της εκτέλεσης καίριας σημασίας έργων κοινού ενδιαφέροντος ή έργων ενδιαφέροντος της Ενεργειακής Κοινότητας
Διασύνδεση Ελλάδας-Βουλγαρίας
Η Επιτροπή τονίζει, ότι θα πρέπει να ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα ώστε να επισπευσθεί η εκτέλεση καίριων έργων υποδομής που θεωρούνται ζωτικής σημασίας από την άποψη της ασφάλειας εφοδιασμού και, ανάλογα με την περίπτωση, να αποφευχθούν περαιτέρω καθυστερήσεις στην εκτέλεσή τους. Σε αυτά περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, η γραμμή διασύνδεσης, Ρουμανίας-Βουλγαρίας, η γραμμή διασύνδεσης Ελλάδας-Βουλγαρίας, η γραμμή διασύνδεσης Βουλγαρίας-Σερβίας και η γραμμή διασύνδεσης Ρουμανίας-Μολδαβίας, τις οποίες επέλεξε η Επιτροπή με βάση σαφείς και κοντινές ημερομηνίες έναρξης λειτουργίας. Τα έργα αυτά πρέπει να εκτελεσθούν γρήγορα και να ολοκληρωθούν έως τα τέλη του 2015. Η Επιτροπή θα παρακολουθήσει τα εν λόγω έργα και είναι επίσης έτοιμη να διευκολύνει τυχόν εκκρεμείς διαπραγματεύσεις
Διασυνοριακή Συνεργασία Ελλάδας-Βουλγαρίας:καλό παράδειγμα
Η διασυνοριακή συνεργασία πρέπει να επεκταθεί πέρα από τον απλό διασυνοριακό έλεγχο της συμβατότητας εθνικών μέτρων και να συμπεριλάβει τονκαθορισμό διασυνοριακών συνεργιών και την επίτευξη συμφωνίας σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής μέτρων αλληλεγγύης
.Μια τέτοια προσέγγιση θα είχε ουσιαστικά ως αποτέλεσμα την αύξηση της αποδοτικότητας, όχι μόνο από οικονομικής πλευράς αλλά και από πλευράς κατοχύρωσης πολύ βραχυπρόθεσμα της ασφάλειας εφοδιασμού με φυσικό αέριο.
Υπάρχουν παραδείγματα τέτοιας συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών τα οποία η Επιτροπή χαιρετίζει ως ένα αποτελεσματικό πρώτο βήμα για τη βελτίωση της ασφάλειας εφοδιασμού σε περιφερειακό επίπεδο. Ένα παράδειγμα είναι η προβλεπόμενη συμφωνία μεταξύ Εσθονίας και Λιθουανίας, βάσει της οποίας οιπροστατευόμενοι πελάτες αμφοτέρων των χωρών θα εξυπηρετούνται πριν από τους μη προστατευόμενους πελάτες κάθε χώρας.
Άλλο παράδειγμα είναι η διακυβερνητική συμφωνία Ουγγαρίας-Κροατίας για την ασφάλεια εφοδιασμού, η οποία, αν και δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί, αντικατοπτρίζει μια εποικοδομητική προσέγγιση προς τη συνεργασία. Επιπλέον, η συνεργασία μπορεί να εκδηλωθεί με την κοινή χρήση των έργων υποδομής, όπως π.χ. οι χώροι αποθήκευσης, ή με την αύξηση της ηλεκτροπαραγωγής σε ορισμένα κράτη μέλη, για να μπορούν άλλα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν το αποδεσμευόμενο κατ’αυτόν τον τρόπο φυσικό αέριο για τον εφοδιασμό των προστατευόμενων πελατών. Ένα ενδιαφέρον παράδειγμα εν προκειμένω είναι η εξελισσόμενη συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας που προβλέπει την ανταλλαγή φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας για τη σταθεροποίηση και των δύο συστημάτων σε περίπτωση σοβαρής ανεπάρκειας.
Blog:marina anastas.kourbela