Γράφει ο
Νίκος Καλλιακμάνης

Ετυμολογικά η λέξη προέρχεται από steatos + όγκος (oma).

Χολοστεάτωμα αποτελεί εξέλιξη χρόνιων φλεγμονής του μέσου ωτός.

Σαν αποτέλεσμα επέρχονται χρόνιες δυσλειτουργίες της ευσταχιανής σάλπιγγας που δημιουργούν αρνητική πίεση στην περιοχή του μέσου ωτός, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα την έλξη προς τα έσω του άπω χαλαρού τμήματος της μεμβράνης του τυμπάνου.

Η διεργασία αυτή προκαλεί γένεση κύστης ή σάκκου ή κυστόμορφου σάκκου (σχήμα 1)  επενδυμένου με επιθηλιακά κύτταρα του οποίου αν ο αυχένας αποφραχθεί με αποπεπτώκοτα κύτταρα κερατίνης (υπολείμματα κερατίνης) και χοληστερόλης, θα προκαλέσει χρόνια φλεγμονή.

 
Σχήμα 1

Το χολοστεάτωμα προκαλεί διαβρώσεις (παράγοντας λυτικά ένζυμα όπως κολλαγενάσες) γειτονικών οστών με διάτρηση μαστοειδούς οστού και καταστροφή των οστών της ακουστικής ζώνης.

Επίσης με την πάροδο του χρόνου το χολοστεάτωμα διαβρώνει το έσω ους, προσβάλει το προσωπικό νεύρο και σπάνια μπορεί να επεκταθεί και μέσα στην κρανιακή κοιλότητα, προκαλώντας αποστήματα. Η παρουσία του ΧΛΣ αποτελεί χρόνια πηγή φλεγμονών.

Η ωτοσκόπηση αποκαλύπτει τον επιτυμπανικό σχηματισμό του θυλάκου της περιφερειακά κειμένη διάτρησης της μεμβράνης του τυμπάνου η οποία αποβάλει υπολείμματα κερατίνης και εμφανίζει σχηματισμό κοκκιοματώδη ιστού.

Το χολοστεάτωμα διακρίνεται σε συγγενές και επίκτητο.

Το συγγενές ΧΛΣ οφείλεται σε παραμονή κυττάρων μέσα στην κοιλότητα του τυμπάνου τα οποία κατά την ανάπτυξη του εμβρύου εξελίσσονται σε κύτταρα του δερματικού επιθηλίου.

Το ΧΛΣ λοιπόν προκαλείται από εγκλωβισμό μέσα στην τυμπανική κοιλότητα δερματικού επιθηλίου.

Το επιθήλιο αυτό αναπτύσσεται συνεχώς, παράγονται νεκρά κύτταρα τα οποία συσσωρεύονται διαρκώς μέσα στον σάκο του χολοστεατώματος.

Το συγγενές χολοστεάτωμα αναπτύσσεται πίσω από φυσιολογική τυμπανική μεμβράνη.

Υπάρχει πιθανότητα να προκαλέσει βαρηκοΐα, συλλογή υγρού ακόμα και επιπλοκές από τη διάβρωση του οστικού καλύμματος σημαντικών ανατομικών στοιχείων, και μπορεί να εμφανίσει σημαντικές διαστάσεις (διαβρώσεις) στα οστά της βάσης του κρανίου, πριν από την διάγνωσή του.

Τα συμπτώματα του χολοστεατώματος (συγγενούς και επίκτητου) είναι η προοδευτική ελάττωση της ακοής που φτάνει μέχρι κώφωση.

Σε προχωρημένες μορφές ΧΛΣ εμφανίζονται ίλιγγοι (διάβρωση του οπίσθιου λαβύρινθου), παράλυση προσωπικού νεύρου, μηνιγγίτιδα (φλεγμονή των μηνίγγιων), αποστήματα εγκεφάλου.

Η έγκαιρη διάγνωση του ΧΛΣ είναι σημαντική.

Συνήθως το άτομο που πάσχει από ΧΛΣ επισκέπτεται το γιατρό αναφέροντας διαπύηση του αυτιού (πυώδης ωτόρροια) η οποία χαρακτηριστικά εμφανίζει έντονη δυσοσμία και συνοδεύεται από βαρηκοΐα και «μπούκωμα» του αυτιού.

Τα παραπάνω συμπτώματα περιλαμβάνουν την οξεία φάση του ΧΛΣ.

Η χορήγηση κατάλληλης αντιβιοτικής αγωγής, καθαρισμός τοπικός, απομάκρυνση του πύου, αφαίρεση ή καυτηριασμός πολύποδων (που σχηματίζονται από την φλεγμονή) αντισηπτική θεραπεία είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση της οξείας αυτής φάσης του ΧΛΣ.

Μετά την αποδρομή της οξείας φάσης και το «στέγνωμα» του αυτιού (χρονική διάρκεια 2 εβδομάδες) ακολουθεί η 2η φάση, όπου με εκτέλεση αξονικής τομογραφίας (εκτίμηση των ορίων του χολοστεατώματος, βαθμού διάβρωσης παρακείμενων ιστών) γίνεται η σωστή διάγνωση του ΧΛΣ.

Η χορήγηση κορτιζόνης κατά την οξεία φάση είναι επιλογή του γιατρού και πριν την εκτέλεση της αξονικής τομογραφίας ή και μαγνητικής τομογραφίας εφαρμόζεται από μερίδα  γιατρών με στόχο την υποχώρηση της φλεγμονής της τυμπανικής κοιλότητας.

Η μόνη θεραπεία του ΧΛΣ είναι ο χειρουργικός καθαρισμός του. Πριν από την επέμβαση απαραίτητη είναι η εκτίμηση της ακουστικής οξύτητας.

Ο χειρουργός θα προσπαθήσει για την βελτίωση ή διατήρηση της ακοής.

Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΧΟΛΟΣΤΕΑΤΩΜΑΤΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΜΕ ΑΠΩΛΕΙΑ ή ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΚΟΗΣ.

Ο προβληματισμός γίνεται ακόμα πιο έντονος όταν υπάρχει ΧΛΣ και στα δύο αυτιά.

Το πιο αυτί θα χειρουργηθεί πρέπει να εκτιμηθεί προσεκτικά από τον θεράποντα γιατρό και αναφέρεται:
1) Επίπεδο ακοής,
2) Βαθμό επέκτασης ΧΛΣ,
3) Οι υπάρχουσες επιπλοκές ή μελλοντική επιπλοκή του ΧΛΣ,
4) Η γενική κατάσταση του ασθενή και τα συνηπάρχοντα νοσήματα (π.χ. Σακχαρώδης Διαβήτης – Καρδιοαγγεικά νοσήματα).

Η χειρουργική επέμβαση του ΧΛΣ γίνεται υπό γενική αναισθησία με τομή πίσω από το πτερύγιο του αυτιού που πάσχει και ακολουθεί χειρουργική Παρασκευή του σάκου του ΧΛΣ και στη συνέχεια αφαίρεσή του.

Μετά την αφαίρεσή του ΧΛΣ η αποκατάσταση της ανατομίας του αυτιού επακολουθεί (διατήρηση προσωπικού νεύρου – οπίσθιου λαβυρίνθου – αποκατάσταση οσταρίων του αυτιού), γίνεται τυμπανοπλαστική με χρήση περιτονίου ή χόνδρου.

Η τυμπανική κοιλότητα καλύπτεται με απορροφήσιμο υλικό.

Μετά το πέρας της επέμβασης το αυτί πωματίζεται και το κεφάλι του ασθενούς περιδένεται.

Ref. : - Merck Man 18th ed.
- Cur. Med. Treat Diag. 2014
- Βικιπαίδεια