Γράφει ο
Αθανάσιος Μπουρούνης

Θόρυβος είναι γενικά κάθε ανεπιθύμητος ήχος. Είναι φανερό από τον ορισμό του, ότι ο υποκειμενικός παράγοντας είναι καθοριστικός στο χαρακτηρισμό ενός ήχου σαν θόρυβο. Μπορεί αυτό που κάποιος χαρακτηρίζει σαν διασκέδαση να είναι για κάποιον άλλον εκνευριστικός θόρυβος.

Σαν αναπόφευτη συνέπεια της τεχνολογικής εξέλιξης πρέπει να χαρακτηριστεί η χωρίς προηγούμενο αύξηση των θορύβων κάθε είδους, σ’ όλες τις εκδηλώσεις της ζωής, σε σημείο που να αποτελούν πραγματική πληγή κατά της ηρεμίας, της τόσο ποθητής για τον σύγχρονο άνθρωπο και την κοινωνική ομάδα.

Ηχορύπανση είναι ο υπερβολικός και ενοχλητικός περιβαλλοντικός θόρυβος που προκαλείται από τον άνθρωπο, τα ζώα, ή από μηχανές και διαταράσσει τη δραστηριότητα ή την ισορροπία του ανθρώπου και τη ζωή των ζώων.

Γενεσιουργό αίτιο αυτής της ρύπανσης, που προστίθεται στις κλασικές, είναι ο ήχος, στοιχείο με χακτηριστικά φυσικά και υποκειμενικά, αφού σε τελική ανάλυση η επίδραση των ήχων στον άνθρώπινο οργανισμό, εξαρτάται κατά μεγάλο μέρος από το υποκειμενικό αίσθημα που προκαλούν, όπως προαναφέραμε.

Βασικό φυσικό στοιχείο των θορύβων είναι το φάσμα πυκνότητας στάθμης έντασης αυτών. Τα υποκειμενικά γνωρίσματα των ήχων είναι:

α) το ύψος β) η ακουστότητα ή ένταση του ακουστικού αισθήματος και γ) η χροιά.

Για κάθε συχνότητα υπάρχει ένα πεδίο ακουστικότητας που αρχίζει από μια ελάχιστη ένταση ήχου, η οποία ονομάζεται κατώφλι ακουστικότητας και τελειώνει σε μια μέγιστη ένταση ήχου, που ονομάζεται όριο πόνου. Όταν η ένταση του ήχου είναι μικρότερη από το κατώφλι ακουστικότητας,το αυτί μας δεν τον ακούει. Όταν η ένταση είναι μεγαλύτερη από το όριο του πόνου, τότε η ακρόαση αυτού του ήχου γίνεται αφόρητη.

Η μεγαλύτερη έκταση του πεδίου ακουστικότητας αντιστοιχεί στις συχνότητες γύρω από τα 1000 Hz, όπου το κατώφλι ακουστικότητας αντιστοιχεί σε ένταση 10-6 W/cm2 και το όριο πόνου σε ένταση ήχου 10-4 W/cm2.

Mεταξύ της έντασης του ήχου (αντικειμενικό γνώρισμα) και της έντασης του ακουστικού αισθήματος ή ακουστικότητας, υπάρχει μια σχέση σύμφωνα με την οποία η ένταση του υποκειμενικού αισθήματος μεταβάλλεται ανάλογα με το λογάριθμο της έντασης του εξωτερικού ερεθισμού.

Στην τεχνική, σαν μονάδα ακουστικότητας χρησιμοποιούμε το 1 Decibel (1Db) που είναι το ένα δέκατο της μονάδας Βel.

Το ανθρώπινο αυτί αποτελεί ευαίσθητο και πολύ ισχυρό δέκτη. Συλλαμβάνει και μετατρέπει σε ήχους τις μεταξύ 20 και 20.000 παλμικές δονήσεις ανά λεπτό και ανέχεται καλά τις ενοχλητικές.

Όμως ο θόρυβος μας εκδικείται αργά και σταθερά.

H ηχορύπανση σε οποιαδήποτε μορφή της, αποτελεί ένα από τα δεινά της σύγχρονης εποχής, που σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μπορεί να βλάψει σοβαρά την υγεία μας.

Τα υψηλά επίπεδα θορύβου, αυξάνουν τα επίπεδα χολιστερίνης στο αίμα, κλονίζουν τα νεύρα μας και αυξάνουν τον κίνδυνο να εμφανιστεί υψηλή αρτηριακή πίεση.

Η χρόνια έκθεση σε στάθμη θορύβου άνω των 85 Db, έχει σαν αποτέλεσμα οργανικές βλάβες του κοχλία και προοδευτική κώφωση που αρχίζει  συνήθως με απώλεια της ακουστικής οξύτητας.

Συγκεκριμένα, η απώλεια ακοής μπορεί να προκληθεί είτε με συνεχή έκθεση σε μετρίου επιπέδου θόρυβο, είτε με σύντομη έκθεση σε πολύ δυνατό θόρυβο. Θόρυβος 110 Db είναι δυνατόν να προκαλέσει βλάβες στην ακοή ύστερα από 1,5 λεπτά, ενώ τα επίπεδα άνω των 140 Db αγγίζουν τα όρια του πόνου και μπορούν να βλάψουν την ακοή ύστερα από μία και μόνο έκθεση.

Η κώφωση δεν είναι ιάσιμη, γιατί προσβάλονται τα νευρικά κύτταρα.

Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες του Π.Ο.Υ., ο θόρυβος δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 35 Db κατά τη νύχτα. Σημειώνεται ότι ο θόρυβος μιας κανονικής συνομιλίας υπολογίζεται σε 60 Db.

Στις αγροτικές περιοχές που βρίσκονται μεταξύ συγκοινωνιακών κόμβων, ο θόρυβος δεν υπερβαίνει τα 30 Db κατά την ημέρα και τα 23 Db κατά τη νύχτα. Στις πόλεις κατά τη νύχτα, ακόμα και στις ήσυχες συνοικίες, ο θόρυβος είναι 50 Db περίπου. Το ύψος αυτό του θορύβου κατά τον ύπνο, προκαλεί υποσυνείδητο ερεθισμό, με αποτέλεσμα την αυπνία, τον εκνευρισμό, την ευερεθιστότητα και πολλές φορές καρδιαγγειακές ανωμαλίες. Παράλληλα ο θόρυβος προκαλεί και μετάπτωση από το ένα στάδιο βαθύ ύπνου σε άλλο ελαφρύτερο, με συνέπεια τη διακοπή της φυσιολογικής εναλλαγής των σταδίων του ύπνου έτσι ώστε, αν και το άτομο κοιμήθηκε τις κανονικές ώρες, να αισθάνεται ανεξήγητη κούραση. Επίσης προκαλεί μείωση της απόδοσης στην εργασία ή ελάττωση της προσοχής, με κίνδυνο ατυχημάτων π.χ. στην οδήγηση.

Για έναν καλό ύπνο, τα επίπεδα θορύβου στο υπνοδωμάτιο δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 30-35 Db.

Επίσης περισσότεροι από το 50% όσων χρησιμοποιούν MP3   Plαyers, αναμένεται να οδηγηθούν στην κώφωση, εκτιμούν οι ειδικοί του Βρετανικού Εθνικού Βασιλικού Ινστιντούτου Κωφών.

Tέλος σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, οι οδηγοί ανοιχτών αυτοκινήτων και οι επιβάτες τους, εκθέτουν την ακοή τους σε μεγάλη ταλαιπωρία, αφού όταν οδηγούν με ταχύτητα 80-112 χιλιόμετρα την ώρα ο θόρυβος που αναπτύσσεται, φθάνει τα 88-99 Db.

Oι θόρυβοι ταξινομούνται σαν:

1) Εξωτερικοί,όπως:
Α) οδικής κυκλοφορίας (με πρώτα τα δίκυκλα)
Β) βιομηχανίες, βιοτεχνίες και γεωργικές εγκαταστάσεις
Γ) πτήσεις αεροσκαφών (σε περιοχές αεροδρομίων)
Δ) δομικά μηχανήματα (διατρητικά, οικοδομικά, χωματουργικά, φορτοεκφορτωτές κ.ά.)
      
2) Εσωτερικοί, όπως:
Α) διαμερισμάτων πολυκατοικιών (κτυπογενείς ήχοι, Α/C κ.ά. )
Β) κοινόχρηστων χώρων 

3) Ενδογενείς:
Από τη λειτουργικότητα του ατόμου και της ομάδας.

Μπορούμε να απαλαγούμε από την ηχορύπανση;

Ένας Αυστριακός βιομηχανικός σχεδιαστής, κατασκεύασε ένα τεχνολογικό gadget, τo Sono, που υπόσχεται να μας απαλλάξει από την ηχορύπανση μια για πάντα.

Το Sono ουσιαστικά υποκαθιστά τους εξωτερικούς θορύβους που εισβάλλουν στο σπίτι μας, με γαλήνιους ήχους από τη φύση. Η τεχνολογία που χρησιμοποιεί το Sono είναι γνωστή εδώ και χρόνια ως noise cancelling, η οποία συνοπτικά λειτουργεί ως εξής:

Ένα μικρόφωνο καταγράφει τους εξωτερικούς ήχους και στη συνέχεια η συσκευή παράγει τους δικούς της ήχους, στην ίδια συχνότητα με αυτούς που προέρχονται από τις εξωτερικές πηγές. Πρακτικά « καπελώνει» ή καλύτερα ακυρώνει τους εξωτερικούς ήχους.

To Sono μοιάζει με μικρό ηχείο και «κολλάει» πάνω στο γυαλί του παραθύρου, δημιουργώντας ένα αδιαπέραστο ηχητικό φράγμα.

H φύση του θορύβου έχει ένα στοιχείο, που το διαφοροποιεί έναντι των άλλων ρυπαντών, τόσο ως προς τα μέσα όσο και ως προς τη διάθεση αντιμετώπισής του. Το ότι δηλαδή εξαφανίζεται χωρίς να αφήνει κατάλοιπα στο περιβάλλον, μόλις εξαφανιστεί η αιτία που το προκαλεί.      

Τα σύγχρονα μέτρα εναντίον της ηχορύπανσης είναι οργανικά και λειτουργικά. Ιδιαίτερη αξία έχουν τα προληπτικά μέτρα, ιδίως εκείνα που ανάγονται στην πρωτογενή πρόληψη.

Με δεδομένο ότι τα μέτρα για τον έλεγχο του κινδύνου στην πηγή είναι διαθέσιμα, οι κίνδυνοι που προκύπτουν από την έκθεση στο θόρυβο πρέπει να εξαλείφονται στην πηγή προέλευσής τους, είτε να περιορίζονται στο ελάχιστο.

Υπεύθυνοι για τη μείωση επιπέδων θορύβου, κρίνονται  οι κατασκευαστές των μηχανημάτων και του λοιπού εξοπλισμού,τα οποία θα πρέπει να έχουν σχεδιαστεί και κατασκευαστεί έτσι ώστε οι κίνδυνοι που προκύπτουν από την εκπομπή αερόφερτου θορύβου να μειώνεται στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο.

Επίσης πρέπει να γίνει η συμπλήρωση της νομοθεσίας για όλα τα είδη των θορύβων, παράλληλα με την ανάπτυξη κατάλληλου μηχανισμού εποπτείας εφαρμογής των μέτρων, με στόχο τη μείωση της έκθεσης του σύγχρονου ανθρώπου και ειδικά των εργαζομένων στο θόρυβο, αλλά και για την παροχή μέσων ατομικής προστασίας ως ύστατη λύση.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1) Μπουρούνης Α. (1983): Η ρύπανση του περιβάλλοντος.Λόγος και Πράξη 20,Δ:75-93
2) Ixoripansi.gr

-Ο κ. Αθανάσιος Μπουρούνης είναι Επίτιμος Δ/ντής Σχολικής Μονάδας Δ.Ε.